Ψυχανάλυση -ψυχοσύνθεση και η διδασκαλία του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά

Ένα ρεύμα πού παρατηρεί κανεις να ύπάρχη στην εποχή μας είναι οι ψυχολογικές αναλύσεις. Όλα ερμηνεύονται ψυχολογικά και μάλιστα ανθρωποκεντρικά. Αναπτύσσεται μια ανθρωποκεντρική, ουμανιστική ψυχολογια. Γίνεται λόγος για την ψυχανάλυση ως μεθόδου ευρέσεως του εαυτού μας και μεθόδου αποκτήσεως ψυχικής ισορροπίας. Όμως αν μελετήσουμε επακριβώς τα πατερικά κείμενα, θα διαπιστώσουμε ότι γίνεται σε αυτά λόγο περισσότερο για την ενοποίηση της ψυχής, δηλαδή για την ψυχοσύνθεση. Ή ψυχή με την απομάκρυνση της από τον Θεό έχει διασπασθή εσωτερικά, οπότε χρειάζεται να ενοποιηθή. Στήν διδασκαλία του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά γίνεται λόγος και γι' αυτό το θέμα.

Ό φιλόσοφος Βαρλαάμ ισχυριζόταν ότι ή άγιότης και ή τελειότης είναι άδύνατον να ευρεθούν «άνευ διαιρέσεως και συλλογισμού καί αναλύσεως», γι αυτό συνιστούσε ότι εκείνος πού επιθυμεί να απόκτηση την τελειότητα καί αγιότητα είναι αναγκαίο να διδαχθή «τάς διαιρετικάς καί συλλογιστικάς καί αναλυτικάς μεθόδους». Άλλα ό άγιος Γρηγόριος ό Παλαμάς αντικρούει αυτήν την άποψη, πού είναι «Στωϊκών τε καί Πυθαγορείων αίρεσις». 'Έμείς οι Χριστιανοί, διδάσκει ο άγιος Γρηγόριος, δεν θεωρούμε αληθινή γνώση αυτήν πού βρίσκεται με λόγους καί συλλογισμούς, «αλλά την δι έργων τε καί βίου άποδεικνυμένην ή καί μη μόνον αληθής, αλλά και ασφαλής εστί και άπερίτρεπτος». Στήν συνέχεια λέγει ότι δέν μπορεί κανείς ούτε τον εαυτό του να γνωρίση με διαιρετικές, συλλογιστικές καί αναλυτικές μεθόδους, αν δέν καταστήση τον νου του «άτυφον καί άπόνηρον» με την επίπονη μετάνοια καί σύντονη άσκηση. "Οποιος δέν καταστήση το νου του ατυφο καί άπόνηρο, δηλαδή οποίος δεν καθαρίση τον νου του, δεν πρόκειται να απόκτηση την γνώση της πτώχειας του, πού είναι ωφέλιμος αρχή της γνώσεως του εαυτού του.

Το χωρίο αυτό είναι σημαντικότατο. Γιατί πολλοί σήμερα διδάσκουν ότι ό άνθρωπος μπορεί να ελθη σε γνώση του εαυτού του με την αύτοανάλυση καί ψυχανάλυση. Αλλ' αυτό είναι πλάνη καί μπορεί να οδήγηση τον άνθρωπο σε φρικτά αποτελέσματα. "Οταν κανείς αύτοαναλύεται, τότε το πιθανότερο είναι να κατάληξη στην σχιζοφρένεια. Ή ασκητική μέθοδος είναι απλή. Επιδιώκουμε, με τους τρόπους πού διαγράφαμε προηγουμένως, δηλαδή με την τήρηση τον νου, με την κάθαρση καί την επιστροφή του στην καρδιά δια της μετανοίας και της νοεράς προσευχής, με την τήρηση των εντολών του Χριστού, να τον ελευθερώσουμε από τίς εικόνες καί την αιχμαλωσία τον στα αισθητά πράγματα καί έτσι, επιστρέφοντας στην καρδιά, να δη την ερήμωση του την εσωτερική. Ή γνώση τον εαυτού μας γίνεται με την ενέργεια του Παναγίου Πνεύματος, Μόνον όταν ή Χάρη του Θεοϋ με την δική μας εργασία φωτίσει την ψυχή, γνωρίζουμε κάθε λεπτομέρεια του είναι μας με ακρίβεια. Γι αυτό ή θεραπεία του νου μας φανερώνει την ύπαρξη των παθών, οπότε, φωτιζόμενοι από το "Αγιο Πνεϋμα καί ένδυναμούμενοι από Αυτό, μπορούμε να πολεμήσουμε εναντίον τους.

Μητροπολίτου Ναυπακτου κ.Ιεροθέου

από το βιβλίο''Θεραπευτική αγωγή''