ΟΙ ΑΓΓΕΛΟΙ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Την ύπαρξη των αγγέλων τη δεχόμαστε χωρίς να μπορούμε να την αποδείξουμε, όπως συμβαίνει με την ύπαρξη του Θεού.'Αν λάβουμε όμως ύπόψη το πλήθος των ναών, των μονών και των ναϋδρίων που έχουν ανε­γερθεί και τιμώνται στο όνομα των αγίων αγγέλων, το πλήθος των εικόνων τους, πού γε­μίζουν κυριολεκτικά τους ναούς μας, καθώς και το πλήθος των ύμνων πού αναφέρονται σ' αυτούς, βλέπουμε πόσο μεγάλη θέση κατέχει ό αγγελικός κόσμος στη ζωή και ευσέβεια του ορθόδοξου λάου.

Κοιτάζοντας προσεκτικά τα κείμενα των καθημερινών ακολουθιών της Εκκλησίας μας, θα παρατηρήσουμε ότι γίνεται πάρα πολύ συχνά αναφορά στους αγίους αγγέλους. Οί προσευχές πού απευθύνονται στους αγγέ­λους δείχνουν το σεβασμό και την αγάπη μας σ' αυτούς.

Έκτος από την εορτή των Παμμεγίστων Ταξιαρχών στις 8 Νοεμβρίου, ή Εκκλησία μας έχει αφιερώσει και άλλες ήμερες πρός τιμήν των αγίων αγγέλων. Στίς 26 Μαρτίου και στις 13 Ιουλίου εορτάζεται ή Σύναξις του Αρχαγγέλου Γαβριήλ και στις 6 Σεπτεμβρί­ου πανηγυρίζουμε το εν Χώναις θαύμα. Με αυτό τον τρόπο προσφέρονται στους πιστούς πολλές ευκαιρίες για να ζητήσουν την προ­στασία και τις πρεσβείες των αγγέλων.

Στήν Εκκλησία μας ή Δευτέρα κάθε εβδο­μάδας είναι αφιερωμένη στους αγίους αγγέ­λους, ειδικές δε ακολουθίες υπάρχουν στην Παρακλητική κατά τους οκτώ ήχους της.Σέ όλες τις ακολουθίες και τις προσευχές προς τους αγγέλους φαίνεται καθαρά ό βαθύς σε­βασμός πού πάντα είχε ή Εκκλησία μας προς αυτούς και το έργο πού επιτελούν ανάμεσα στους ανθρώπους για τη σωτηρία τους. 

Στό Ώρολόγίον το Μέγα βρίσκουμε δύο σημαν­τικές ακολουθίες αφιερωμένες στους αγγέ­λους. Είναι ό «Ίκετήριος Κανών εις τον "Αγγελον,τον φύλακα της του ανθρώπου ζωής», και ό «Κανών εις τάς έπουρανίους δυνάμεις και εις πάντας τους Αγίους». Οί ύμνοι και οι προσ­ευχές στους αγγέλους στηρίζουν την πίστη μας και διαρκώς μας θυμίζουν την άρρητη ενότητα μαζί τους.

Σέ μια ευχή του Αποδείπνου λέμε: «Τοίχισον ημάς άγίοις σου Άγγελοις, Ινα τη παρεμβολή αυτών φρουρούμενοι και οδηγούμενοι, καταντήσωμεν εις την ενότητα της πίστεως, και εις την έπίγνωσιν της απροσίτου Σου δό­ξης...». Είναι το προστατευτικό μας τοίχος οι άγι­οι άγγελοι πού μας φρουρούν και μας οδηγούν σε μια ενότητα, οπού όλοι οι πιστοί εί­μαστε «συμπολίται των αγίων και οικείοι του Θεού»και βέβαια συμ­πολίτες και των αγίων αγγέλων.

Εκεί όμως πού βιώνεται πραγμα­τικά αυτή ή ενό­τητα είναι στη Θεία Λειτουργία. 

Πριν από τη Θεία Λειτουργία, ψάλλουμε θριαμβευτικα τον αγ­γελικό ύμνο, τη γνωστή σε όλους μας Δοξο­λογία, πού αρχίζει με τα λόγια του ύμνου πού έψαλαν οι άγγελοι κατά τη νύχτα της γεννή­σεως του Χριστού: «Δόξα εν ύψίστοις Θεώ...»Όλόκληρη ή δοξολογία είναι ένας ύμνος στη δόξα και το μεγαλείο του Θεού.

 Στό κείμενο της Θείας Λειτουργίας οι άγγελοι αναφέρο­νται πολλές φορές. 

Στήν ευχή της μικράς Εισόδου παρουσιάζεται ή Θεία Λειτουργία ως ό χώρος όπου «"Αγγελοι και άνθρωποι συμμίγνυνται, όπου γαρ Βασιλέως παρουσία και ή τάξις παραγίνεται». Αυτό το μυστήριο της αγγελικής παρουσίας και συλλειτουργίας παρακαλεί ό λειτουργός να ζήσουμε οι πιστοί. Να το ζήσουμε όπως το έζησαν οι άγιοι Πα­τέρες μας.

  Ό τρισάγιος ύμνος «Άγιος ό Θεός», είναι το αγγελικό άσμα πού άκουσε ό προφήτης Ησαΐας. Το «αλληλούια» πού ψάλλουμε α­νάμεσα στα ανα­γνώσματα του Α­ποστόλου και του Ευαγγελίου είναι επίσης αγγελικός ύμνος και σημαί­νει «αινείτε τον Θεόν».

  Ό χερουβικός ύμνος πού ψάλλεται πριν από τη Μεγάλη Είσοδο, προεικονίζει τη Δευτέρα Παρουσία του Κυ­ρίου, όταν ό Κύ­ριος θα έλθει εν δόξη κυκλωμένος από τους ουράνι­ους αγγέλους του. Ό ύμνος αυτός εί­ναι ένας από τους πιο όμορφους ύ­μνους στην ορθό­δοξη υμνολογία: «0ί τα χερουβειμ μυστικώς εικονίζοντες και τη ζωοποιω Τριάδι τον τρισάγιον ύμνον προσάδοντες, πάσαν νυν βιοτικήν άποθώμεθα μέριμναν. Ως τον Βασιλέα των όλων ύποδεξόμενοι, ταΐς άγγελικαίς άοράτως δορυφορούμενον τάξεσιν. Αλληλούια». Ή βιοτική μέριμνα φαίνεται πραγματικά αυτή τη στιγμή να βρίσκεται πολύ μακριά και ό ουρανός τόσο κοντά, καθώς ό κατανυ­κτικός αυτός ύμνος πλημμυρίζει το ναό. Τη στιγμή της Μεγάλης Εισόδου των Τιμίων Δώ­ρων «προηγούνται χερουβικές Δυνάμεις και αγγελικές στρατιές και προτρέχουν άοράτως ασώματοι χοροί και άυλες τάξεις και ύμνούν και δορυφορούν εμπρός στον μεγάλο Βασι­λέα Χριστό πού έρχεται για τη μυστική Θυ­σία». 

Στή Μικρή και τη Μεγάλη Είσοδο τα παιδιά συνήθως κρατούν τα έξαπτέρυγα, δύο μεγάλους μεταλλικούς δίσκους, στους οποί­ους εικονίζονται τα Σεραφειμ με τις έξη πτέ­ρυγες.

Ό ουρανός όμως ενώνεται με τη γη τη στιγ­μή του καθαγιασμοϋ των Τιμίων Δώρων. Γι' αυτό και ό ιερέας συνειδητοποιώντας τη μηδαμινότητά του ευχαριστεί το Θεό πού τον αξιώνει να τελεί το μυστήριο της Θείας Ευχα­ριστίας: «...ευχάριστουμεν σοι και υπέρ της Λειτουργίας ταύτης, ην εκ των χειρών ημών δέξασθαι κατηξίωσας καίτοι σοι παρεστήκασι χιλιάδες αρχαγγέλων και μυριάδες αγγέ­λων, τα Χερουβιμ και τα Σεραφείμ, έξαπτέρυγα, πολλυόματα, μετάρσια πτερωτά, τον έπινίκιον ϋμνον άδοντα, βοώντα, κεκραγότα και λέγοντα». 

'Αν είχαμε μάτια άγιων, θα βλέ­παμε σμήνη αγγέλων και αρχαγγέλων να φτερουγίζουν και να πετούν γύρω από την Άγια Τράπεζα. «Μετά τούτων των μακαρίων δυνάμεων και ημείς οι αμαρτωλοί βοώμεν και λέγομεν». Ό ουρανός και ή γη έχουν τώρα ενω­θεί. Άγγελοι και άνθρωποι συνδοξολογούν τον Κύριο και ό χορός ψάλλει τον θριαμβευτικό ύμνο των αγγέλων: «"Αγιος, άγιος, άγιος Κύ­ριος Σαβαώθ, πλήρης ό ουρανός και ή γη της δόξης Σου. Ωσαννά εν τοις ύψίστοις ευλογη­μένος ό ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου. Ωσαν­νά ό εν τοις ύψίστοις». Αυτός ό μαγευτικός ύμνος δοξολογίας πού πηδάει άπό τα βάθη της ψυχής μας, βασίζεται στο αγγελικό άσμα πού άκουσε ό προφήτης Ησαΐας. Πίσω από την τριπλή αναφορά του «"Αγιος», κρύβεται το μυστήριο της τριαδικότητας του Θεού.

Συνειδητοποιώντας την ιερότητα της στι­γμής νιώθουμε ότι, καθώς οί φωνές μας γε­μίζουν το ναό, ενώνονται με τις μυριάδες αγγελικές φωνές και μεταφέρονται στο θρό­νο του Θεού. Γιατί ή αγάπη του Θεοΰ είναι τέτοια πού μας αξιώνει, εμάς τους ανθρώπους, να τελούμε κάτι πού μόνο οί πεντακάθαρες αγγελικές δυνάμεις είναι αξίες να προσφέ­ρουν. Έτσι οί άγιοι άγγελοι συναγμένοι γύ­ρω από την Αγία Τράπεζα μέσα στους γήι­νους ναούς μας συλλειτουργούν και συνδοξολογοϋν την αγαθότητα του Θεοΰ. Γονατίζουν μαζί μας και προσφέρουμε όλοι μαζί την αναίμακτη θυσία. Ό ίερός Χρυσόστομος γρά­φει ότι κάποιος διηγείται για ένα θαυμάσιο γέροντα, ότι κάποτε αξιώθηκε να ιδεί κατά την τέλεση των αγίων μυστηρίων πλήθος αγγέλων με στολές λαμπρές πού περικύκλω­ναν το άγιο Θυσιαστήριο και έστρεφαν τα πρόσωπα προς τα κάτω, όπως στέκονταν οί στρατιώτες ενώπιον του βασιλέως.

Μετά τον καθαγιασμό των τιμίων δώρων σε Σώμα και Αίμα Χρίστου, προσευχόμαστε για όλους εκείνους για τους οποίους προσφέ­ρουμε την λογικήν λατρείαν, για τους ζώντες και τους κεκοιμημένους, υπέρ όλων των Αγίων και έξαιρέτως για την Ύπεραγία Θε­οτόκο πού είναι ή τιμιωτέρα των Χερουβιμ και ενδοξότερα άσυγκρίτως των Σεραφείμ. Μπροστά της κλίνουν γόνυ όλες οί ουράνιες δυνάμεις.

Ανάμεσα στις αιτήσεις πού ακολουθούν, ή Εκκλησία μας μας προτρέπει: «"Αγγελον ειρήνης πιστόν όδηγόν, φύλακα των ψυχών και των σωμάτων ημών παρά τον Κυρίου αίτησόμεθα». Δηλαδή να αγαπήσουμε τον καλό μας άγγελο, όπως εκείνος αγαπά τον καθένα μας. Να επιτρέπουμε σε αυτόν να κυ­ριαρχεί στη σκέψη μας. Να κυβερνά ολόκλη­ρη τη ζωή μας. Αυτό θα συντελέσει, ώστε κα­θημερινά να προχωρούμε και να τελειοποι­ούμαστε στην πνευματική μας ζωή. Γιατί ή ύλη δεν θα μας δελεάζει. Τα ενδιαφέροντα και οί αναζητήσεις μας θα είναι πνευματικές.

 Ή Εκκλησία μας ψάλλει «των Αγγέλων ζηλώσωμεν τον βίον και τάς φρένας πτερώσωμεν εις ϋψος». Πόσο πιο ασφαλείς και σίγουροι νιώθουμε, όταν ξεκινάμε με τη βαθιά πίστη ότι ό Θεός μας έχει δώσει έναν ειδικό φύλα­κα να μας οδηγεί, να μας προστατεύει και να μας φωτίζει. Ό φύλακας άγγελος μας είναι μια αντικειμενική πραγματικότητα πού επι­βεβαιώνει την ιδιαίτερη αγάπη του Θεού για τον καθένα από μας προσωπικά. Είναι μια εξαίρετη έκφραση πατρικής φροντίδας του Θεού, ένας σύντροφος μας πού ποτέ δεν μας εγκαταλείπει στη μοναξιά του σκότους. Είναι ή έκφραση της θείας πρόνοιας για τον κόσμο.

του πρεσβύτερου Στυλιανού Μαρκαντώνη