Άγιος Θεόδωρος του Σαναξάρ.Ο αναμορφωτής του θεσμού των στάρετς(+19 Φεβρουαρίου)

Ο Όσιος πατήρ ημών Θεόδωρος του Σαναξάρ γεννήθηκε το 1719,κοντά στο χωριό Ρομανόβα στο κυβερνείο του Γιάροσλαβ,στα κτήματα των ευγενών γονέων του Ιγνατίου και Ειρήνης Ουσακώβ.Στα τέσσερά του χρόνια ο Ιωάννης έμεινε ορφανός από μητέρα.Η μητριά του Παρασκευή τον μεγάλωσε εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου.

Όταν έφτασε στην κατάλληλη ηλικία και αφού ήταν ευγενικής καταγωγής,στάλθηκε στην αυτοκρατορική φρουρά στο Πρεομπραζένσκι της Αγίας Πετρούπολης.Έφτασε στον βαθμό του αξιωματικού.

Η έκλυτη ζωή στην πρωτεύουσα και οι κακές παρέες ήταν μεγάλος κίνδυνος για τον νεαρό Ιωάννη.Σε ένα  από τα θορυβώδη γλέντια,ενώ το κέφι είχε φτάσει στο κατακόρυφο,ένας από τους συναδέλφους του Ιωάννη, ο οποίος πριν ήταν υγιής,έπεσε νεκρός.Αυτό το γεγονός τον συγκλόνισε τόσο πολύ που αποφάσισε να εγκαταλείψει τα εγκόσμια,την αυτοκρατορική φρουρά και τα πλούτη των γονέων του.Φτάνοντας μακριά από την πόλη έδιωξε  τον υπηρέτη του,ντύθηκε με φτωχικά ρούχα και έφτασε στο δάσος που βρίσκεται στην όχθη του ποταμού Ντίβνα.Εκεί έζησε εν νηστεία και προσευχή για τρία περιπου χρόνια σ'ένα εγκαταλελειμένο καλυβάκι.Τα απολύτως απαραίτητα του τα έφερναν φιλόθεοι χριστιανοί από τα γύρω χωριά.

 Την περίοδο εκείνη οι αρχές ξανάρχισαν σκληρούς διωγμούς εναντίον των Ρασκόλνικων(σχίσματικοί που πρωτοεμφανίστηκαν τον 17ο αιώνα),οι οποίοι είχαν κρυφτεί στα δάση,ενώ συλλάμβαναν και τους ησυχαστές που δεν είχαν προσωπικά έγγραφα.Αφού τον χτύπησαν και τον βασάνισαν τελικά ο Ιωάννης  
κατάφερε να ξεφύγει και έφτασε  στο Ορλώβ,στην Μονή Πλόστσεάνσκ.Επειδή δεν είχε έγγραφα ο ηγούμενος φοβόνταν να τον δεχθεί για να μην έχει μπλεξίματα και τον έστειλε στο δάσος σ'ένα κελί.Δεν πέρασε πολύς καιρός και τον συνέλαβαν.Εκείνος τότε απεκάλυψε την πραγματική του ταυτότητα και έτσι τον οδήγησαν στην Αγία Πετρούπολη για να δικαστεί μπροστά στην αυτοκράτειρα Ελισάβετ,η οποία ήταν φιλομόναχη.Μετά τις εξηγήσεις που δόθηκαν η αυτοκράτειρα του έθεσε έναν μόνο όρο:Να γίνει μοναχός στην Αγία Πετρούπολη στην Λαύρα του Αγ.Αλεξάνδρου Νέφσκυ.Στις 13 Αυγουστου του 1748 ο νεαρός Ιωάννης Ουσακώβ εκάρη μοναχός και πήρε το όνομα Θεόδωρος προς τιμήν του Αγίου Θεοδώρου του Σμόλενσκ(+19-9).

Για τις ξεχωριστές του αρετές και για το ότι πολύς κόσμος ερχόνταν σ'εκείνον για να εξομολογηθούν και να τον συμβουλευτούν,αλλά και επειδή ο αυτοκράτορας Πέτρος ο ΙΙΙ του έδειχνε ξεχωριστή εκτίμηση,κάποιοι μοναχοί τον φθόνησαν πολύ.Στα δέκα χρόνια που έμεινε στην Λαύρα υπέμεινε τα πάνδεινα, με ταπεινοφροσύνη και ανεξικακία.
Τότε έφυγε και έφτασε στο Αρζαμάς όπου άφησε τις πνευματικές του κόρες στην Μονή του Αγίου Νικολάου.(Αργότερα όταν αυξήθηκαν οι μαθήτριες του,μεταφέρθηκαν στο Αλεξέεβο).Ο ίδιος με τους μαθητές του πήγαν στο Σαρώφ.Εκεί έμεινε δύο χρόνια.Όταν ο αριθμός των μαθητών του άρχισε να αυξάνεται και έχοντας υπ'όψιν του όσα συνέβησαν στην Λαύρα του Αγίου Αλεξάνδρου Νέφσκυ,ζήτησε από τους πατέρες του Σαρώβ να του επιτρέψουν να μείνει μαζί με τους μαθητές του στην εγκαταλελειμένη Μονή Σαναξάρ,η οποία βρισκόνταν εκεί κοντά.

Η μονή αναστηλώθηκε και αναγεννήθηκε χάρη στις προσπάθειες του Αγ.Θεοδώρου.Στις 13 Δεκεμβρίου 1762,χειροτονήθηκε ιερομόναχος από τον επίσκοπο Ταμπώβ,Παχώμιο.
Και στο Σαναξάρ υπέστη διωγμούς εξαιτίας κάποιων πλουσίων τους οποίους ο άγιος έλεγχε για τις ανομίες τους,Αυτοί τον κατηγόρησαν άδικα στον αυτοκράτορα και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να σταλεί  σε εξορία στο μακρινό και παγωμένο Σολοβέτς.Εκεί έμεινε φυλακισμένος για εννιά χρόνια.Γύρισε στο μοναστήρι του το 1783 και εκοιμήθη στις 19 Φεβρουαρίου 1791.Η επίσημη αγιοκατάταξη του από την ρωσική σύνοδο έγινε το 2004.Η ανακομιδή του αφθάρτου λειψάνου του εορτάζεται στις 21 Απριλίου.

Ό Άγιος Θεόδωρος του Σαναξάρ είναι μία από τις μεγαλύτερες μορφές του ρωσικού μοναχισμού,αφού είναι ένας από τους μεγάλους στάρετς,που έδρασε κατά τον 18ο αιώνα σε μία Ρωσία οπου ζούσε υπό την περιφρόνηση και τις ασφυκτικές πιέσεις των διαφωτιστών,όταν τα μοναστήρια είχαν χάσει την πνευματικότητά τους.Δίπλα στον Όσιο Παίσιο Βελιτσικόφσκυ και τον Όσιο Ναζάριο του Βαλαάμ,ο Άγιος Θεόδωρος είναι ένας κρίκος της αλυσίδας των μεγάλων Ρώσων στάρετς,θεσμός που έφτασε στο απόγειό του κατά την πνευματική αναγέννηση της Όπτινα.Μάλιστα οι ρώσοι λένε:«Πριν την Όπτινα υπήρξε το Σαναξάρ»