Μετά από το «Ευλογητός ο Θεός», που με στόμφο και μεγαλοπρέπεια απαγγέλλει ο Ιερεύς που πρόκειται να «εσπερίσει», ο Αρχιερέας, ή ο προεστός ή ο Ιεροψάλτης του Ί. Ναού απαγγέλλει με ευκρίνεια, αργά και σταθερά, το γεμάτο μεγαλοπρέπεια 103ον ψαλμό, ο όποιος στην λειτουργική γλώσσα, είναι γνωστός με το όνομα «προοιμιακός», γιατί αποτελεί το προοίμιο του εσπερινού.
Στον ψαλμό αυτόν εκφράζεται όλο το μεγαλείο του Δημιουργού, που με την παντοδυναμία Του και την πανσοφία Του δημιούργησε τον κόσμο. Είναι ένα θαυμάσιο ποίημα, μέσα στο όποιο ο Ποιητής, με λίγους στίχους μας δείχνει τα θαυμαστά της δημιουργίας έργα του Δημιουργού και καλεί το τελειότερο των δημιουργημάτων Του, τον άνθρωπο, να ψάλλει τα μεγαλεία του Δημιουργού.
Αποτελείται από 35 στίχους και μπορούμε να τους διακρίνουμε ως έξης:
Ψαλμός ΡΓ΄. 103
Ευλόγει, η ψυχή μου, τον Κύριον· Κύριε, ο Θεός μου, εμεγαλύνθης σφόδρα. Εξομολόγησιν και μεγαλοπρέπειαν ενεδύσω, αναβαλλόμενος φως ως ιμάτιον. Εκτείνων τον ουρανόν ωσεί δέρριν, ο στεγάζων εν ύδασι τα υπερώα αυτού. Ο τιθείς νέφη την επίβασιν αυτού, ο περιπατών επί πτερύγων ανέμων.
Στον ψαλμό αυτόν εκφράζεται όλο το μεγαλείο του Δημιουργού, που με την παντοδυναμία Του και την πανσοφία Του δημιούργησε τον κόσμο. Είναι ένα θαυμάσιο ποίημα, μέσα στο όποιο ο Ποιητής, με λίγους στίχους μας δείχνει τα θαυμαστά της δημιουργίας έργα του Δημιουργού και καλεί το τελειότερο των δημιουργημάτων Του, τον άνθρωπο, να ψάλλει τα μεγαλεία του Δημιουργού.
Στο πρώτο μέρος, στίχος 1-4 γίνεται λόγος για τα έργα δημιουργίας της πρώτης και δεύτερης ημέρας, κάνοντας αρχή από την δημιουργία του φωτός και του ουρανίου στερεώματος.
Στο δεύτερο μέρος στίχος 5-18, εξυμνείται το έργο της δημιουργίας της τρίτης ημέρας κάνοντας λόγο για τον χωρισμό των υδάτων από της ξηράς, οι πηγές των οποίων διαποτίζουν την κατάξερη γη και παράγουν την τροφή στα κτήνη και στον άνθρωπο.
Στο τρίτο μέρος, στίχος 19-23 γίνεται λόγος για την δημιουργία της τετάρτης ημέρας, την δημιουργία του ήλιου και της σελήνης.
Στο τέταρτο μέρος, στίχο. 24-30, επανέρχεται πάλι στη θάλασσα και ομιλεί για τα έργα της δημιουργίας της πέμπτης και της έκτης ημέρας, εκδηλώνοντας όλον τον θαυμασμό του στα υδρόβια ζώα.
Και τέλος ερχόμαστε στο πέμπτο μέρος, από τους στίχο. 31-35, πού αποτελούν μια μεγαλειώδη δοξολογία του ονόματος του Δημιουργού.
Αυτούς τους στίχους της δοξολογίας οι ιεροψάλτες μας ψάλλουν μελωδικά κατά τους πανηγυρικούς εσπερινούς και είναι γνωστοί με το όνομα ανοιξαντάρια.
Ο προοιμιακός προβάλλει το μεγαλείο του Δημιουργού μέσω των δημιουργημάτων και καλεί τον άνθρωπο, την κορωνίδα της δημιουργίας, να σταθεί ανάμεσα στον Πλάστη και στην πλάση και να υμνήσει και να δοξολογήσει τον Ύψιστο. Μεταφέρουμε εδώ με τα πιο άπλα λόγια τον 103ον ψαλμό, για να γίνει περισσότερο κατανοητός.
Στο δεύτερο μέρος στίχος 5-18, εξυμνείται το έργο της δημιουργίας της τρίτης ημέρας κάνοντας λόγο για τον χωρισμό των υδάτων από της ξηράς, οι πηγές των οποίων διαποτίζουν την κατάξερη γη και παράγουν την τροφή στα κτήνη και στον άνθρωπο.
Στο τρίτο μέρος, στίχος 19-23 γίνεται λόγος για την δημιουργία της τετάρτης ημέρας, την δημιουργία του ήλιου και της σελήνης.
Στο τέταρτο μέρος, στίχο. 24-30, επανέρχεται πάλι στη θάλασσα και ομιλεί για τα έργα της δημιουργίας της πέμπτης και της έκτης ημέρας, εκδηλώνοντας όλον τον θαυμασμό του στα υδρόβια ζώα.
Και τέλος ερχόμαστε στο πέμπτο μέρος, από τους στίχο. 31-35, πού αποτελούν μια μεγαλειώδη δοξολογία του ονόματος του Δημιουργού.
Αυτούς τους στίχους της δοξολογίας οι ιεροψάλτες μας ψάλλουν μελωδικά κατά τους πανηγυρικούς εσπερινούς και είναι γνωστοί με το όνομα ανοιξαντάρια.
Ο προοιμιακός προβάλλει το μεγαλείο του Δημιουργού μέσω των δημιουργημάτων και καλεί τον άνθρωπο, την κορωνίδα της δημιουργίας, να σταθεί ανάμεσα στον Πλάστη και στην πλάση και να υμνήσει και να δοξολογήσει τον Ύψιστο. Μεταφέρουμε εδώ με τα πιο άπλα λόγια τον 103ον ψαλμό, για να γίνει περισσότερο κατανοητός.
1 .Δοξολόγησε ψυχή μου τον Κύριο. Ω Κύριε και Θεέ μου το μεγαλείο σου είναι άφθαστο. Η εξωτερική σου εμφάνιση είναι μεγαλοπρεπής και άξια αίνου.
2. Διότι γύρω σου ρίχνεις το φως ως ιμάτιο Σου και απλώνεις από το ένα άκρο του ορίζοντα ως το άλλο του ουρανού σαν μια δερμάτινη σκηνή!
3. Ο Κύριος είναι εκείνος που με τα νερά στεγάζει τ' ανώτερα μέρη του ουρανού, ο χρησιμοποιών ως άρμα του τα σύννεφα, Αυτός περπατά με ταχύτητα φερόμενος πάνω στους πτερωτούς ανέμους.
4. Αυτός είναι εκείνος, που έπλασε τους αγγέλους ταχείς ως τους άνεμους και τους λειτουργούς Του δραστηρίους σαν την φλόγα του πυρός.
5. Αυτός είναι εκείνος που στερέωσε τη γη πάνω σε ακλόνητες βάσεις.
6. Άβυσσος υδάτων σκεπάζει αυτήν σαν φόρεμα και πάνω στα βουνά είναι στεριωμένα τα νερά, τα χιόνια.
7. Αντηχεί ή προσταγή σου Κύριε και τα ύδατα υποχωρούν, η βροντερή φωνή Σου αναγκάζει αυτά περίφοβα να αποχωρήσουν και να φανεί η ξηρά.
8. Και ήδη υψώνονται τα βουνά προς τα άνω και οι πεδιάδες προς τα κάτω, στους τόπους όπου όρισες και καθόρισες για το καθένα απ' αυτά.
9. Έθεσες σύνορο ανάμεσα στη θάλασσα και στη ξηρά και τα νερά της θάλασσας δεν τολμούν να παραβιάσουν το σύνορο, να επιστρέψουν πάλι και να καλύψουν την γη.
10. Αυτός ο Κύριος τοποθέτησε τις πηγές των υδάτων να ρέουν στα φαράγγια και τα ύδατα να διέρχονται ανάμεσα από τα βουνά.
11. Τα ύδατα αυτά ποτίζουν τα θηρία της υπαίθρου και οι άγριοι όνοι με πολλή ευχαρίστηση πίνουν για να σβήσουν την δίψα τους.
12. Πάνω στα δένδρα και πιο πάνω από τα ύδατα που ήσυχα κυλούν τα νερά τους, κτίζουν τις φωλιές τους τα πετεινά του ουρανού και από τους γύρω βράχους ακούγονται γλυκά κελαηδήματα..
13. Αυτός ο Κύριος ποτίζει τα κατάξερα βουνά με βροχές του ουρανού. Ναι, Κύριε από τη βροχή, που είναι καρπός των έργων σου θα χορτάσει η γη.
14. Ο Κύριος βλαστάνει από τη γη χόρτο για τα φυτοφάγα ζώα και χλοερή βλάστηση για την εξυπηρέτηση του άνθρωπου,
15. ώστε να παράγεται από τη γη ο σίτος, ο οίνος που ευφραίνει τον άνθρωπο, το λάδι που τρώμε και ιλαρύνει το πρόσωπο του άνθρωπου και ο άρτος που στηρίζει την καρδιά του.
16. Θα χορτάσουν από τα ύδατα τα δένδρα της υπαίθρου και οι πελώριοι κέδροι του Λιβάνου, οι αυτοφυείς και θεόρατοι.
17. Στα κλαδιά των δένδρων μικρά πουλιά στήνουν τις φωλιές τους και πιο επάνω απ’ αυτά έχει στήσει τη φωλιά του ο ερωδιός.
18. Τα υψηλά βουνά όρισε ο Κύριος ως τόπον διαμονής για τα ελάφια και τα πετρώδη μέρη ως καταφύγιο των λαγών.
19. Ο Κύριος έκαμε την σελήνη για τον προσδιορισμό των εποχών ο δε ήλιος γνωρίζει το σημείο στο όποιο θα βασιλέψει.
20. Συ, Κύριε, φέρνεις το σκότος και γίνεται νύχτα. Στη διάρκεια της τριγυρίζουν στα δάση τα άγρια θηρία ζητώντας τροφή.
21. Τα μικρά λιονταράκια αρπάζοντας την τροφή τους βρυχώνται και αυτός ο βρυχηθμός τους είναι δέησης προς τον Θεό, για την τροφή τους.
22. Όταν ο ήλιος ανατείλει τα θηρία συγκεντρώνονται στις σπηλιές τους για να κοιμηθούν.
23. Τότε εξέρχεται ο άνθρωπος στο έργο του και θ' ασχοληθεί με τις εργασίες του μέχρι το εσπέρας. 24. Πόσο μεγαλειώδη είναι τα έργα σου Κύριε! Όλα τα έκανες με σοφία, η γη είναι γεμάτη από τα πολυάριθμα κτίσματα Σου.
25. Να και αυτή η θάλασσα εκτείνεται ενώπιον μας μεγάλη σε μήκος και πλάτος. Εκεί υπάρχουν αναρίθμητα ψάρια τα οποία διολισθαίνουν στα νερά, μικρά και μεγάλα κήτη.
26. Εκεί πλοία διαπλέουν και διασχίζουν την θάλασσα, εκεί ζει το μεγάλο θαλάσσιο κήτος το όποιο έπλασες Συ τόσο ισχυρό, ώστε να παίζει με τη θάλασσα.
27. Όλα τα ζώα αυτά τα χερσαία και τα θαλάσσια από Σένα περιμένουν να τα δώσεις την τροφή τους στην κατάλληλη ώρα.
28. Όταν Συ δώσεις αυτήν, αυτά θα τρέξουν να την πάρουν. Όταν ανοίξεις την παλάμη της χειρός Σου ολόκληρο το Σύμπαν θα γεμίσει από αγαθά.
29. Όταν όμως αποστρέψεις το πρόσωπο Σου θα καταληφθούν από τρόμο. Τους αφαιρείς την ζωτική πνοή και πεθαίνουν και επιστρέφουν στο χώμα από το όποιο πλάσθηκαν.
30. Αποστέλλεις σ' αυτά το ζωτικό Σου πνεύμα και αναδημιουργούνται και έτσι ανακαινίζεις όλη τη γη.
31.Νάναι η δόξα σου Κύριε αιώνια! Χαίρεται ο Κύριος για τα δικά του έργα.
32. Ο Κύριος αυτός είναι τόσο ισχυρός, ώστε με ένα Του βλέμμα που ρίχνει στη γη την κάνει να τρέμει, αγγίζει μόνο τα βουνά και εκείνα πυρακτώνονται και βγάζουν καπνούς.
33. Θα ψάλλω εφ' όσον ζω την δόξα του Κυρίου και θα υμνώ το Θεό μου όσο θα υπάρχω.
34. Θα τέρπομαι όσες φορές θα σκέπτομαι Αυτόν και θα ευφραίνομαι δοξολογώντας τον Κύριο.
35. Είθε να μην υπάρχουν οι αμαρτωλοί στη γη και οι άνομοι να εξαφανισθούν τελείως. Δοξολόγει, λοιπόν, ω ψυχή μου τον Κύριο.
3. Ο Κύριος είναι εκείνος που με τα νερά στεγάζει τ' ανώτερα μέρη του ουρανού, ο χρησιμοποιών ως άρμα του τα σύννεφα, Αυτός περπατά με ταχύτητα φερόμενος πάνω στους πτερωτούς ανέμους.
4. Αυτός είναι εκείνος, που έπλασε τους αγγέλους ταχείς ως τους άνεμους και τους λειτουργούς Του δραστηρίους σαν την φλόγα του πυρός.
5. Αυτός είναι εκείνος που στερέωσε τη γη πάνω σε ακλόνητες βάσεις.
6. Άβυσσος υδάτων σκεπάζει αυτήν σαν φόρεμα και πάνω στα βουνά είναι στεριωμένα τα νερά, τα χιόνια.
7. Αντηχεί ή προσταγή σου Κύριε και τα ύδατα υποχωρούν, η βροντερή φωνή Σου αναγκάζει αυτά περίφοβα να αποχωρήσουν και να φανεί η ξηρά.
8. Και ήδη υψώνονται τα βουνά προς τα άνω και οι πεδιάδες προς τα κάτω, στους τόπους όπου όρισες και καθόρισες για το καθένα απ' αυτά.
9. Έθεσες σύνορο ανάμεσα στη θάλασσα και στη ξηρά και τα νερά της θάλασσας δεν τολμούν να παραβιάσουν το σύνορο, να επιστρέψουν πάλι και να καλύψουν την γη.
10. Αυτός ο Κύριος τοποθέτησε τις πηγές των υδάτων να ρέουν στα φαράγγια και τα ύδατα να διέρχονται ανάμεσα από τα βουνά.
11. Τα ύδατα αυτά ποτίζουν τα θηρία της υπαίθρου και οι άγριοι όνοι με πολλή ευχαρίστηση πίνουν για να σβήσουν την δίψα τους.
12. Πάνω στα δένδρα και πιο πάνω από τα ύδατα που ήσυχα κυλούν τα νερά τους, κτίζουν τις φωλιές τους τα πετεινά του ουρανού και από τους γύρω βράχους ακούγονται γλυκά κελαηδήματα..
13. Αυτός ο Κύριος ποτίζει τα κατάξερα βουνά με βροχές του ουρανού. Ναι, Κύριε από τη βροχή, που είναι καρπός των έργων σου θα χορτάσει η γη.
14. Ο Κύριος βλαστάνει από τη γη χόρτο για τα φυτοφάγα ζώα και χλοερή βλάστηση για την εξυπηρέτηση του άνθρωπου,
15. ώστε να παράγεται από τη γη ο σίτος, ο οίνος που ευφραίνει τον άνθρωπο, το λάδι που τρώμε και ιλαρύνει το πρόσωπο του άνθρωπου και ο άρτος που στηρίζει την καρδιά του.
16. Θα χορτάσουν από τα ύδατα τα δένδρα της υπαίθρου και οι πελώριοι κέδροι του Λιβάνου, οι αυτοφυείς και θεόρατοι.
17. Στα κλαδιά των δένδρων μικρά πουλιά στήνουν τις φωλιές τους και πιο επάνω απ’ αυτά έχει στήσει τη φωλιά του ο ερωδιός.
18. Τα υψηλά βουνά όρισε ο Κύριος ως τόπον διαμονής για τα ελάφια και τα πετρώδη μέρη ως καταφύγιο των λαγών.
19. Ο Κύριος έκαμε την σελήνη για τον προσδιορισμό των εποχών ο δε ήλιος γνωρίζει το σημείο στο όποιο θα βασιλέψει.
20. Συ, Κύριε, φέρνεις το σκότος και γίνεται νύχτα. Στη διάρκεια της τριγυρίζουν στα δάση τα άγρια θηρία ζητώντας τροφή.
21. Τα μικρά λιονταράκια αρπάζοντας την τροφή τους βρυχώνται και αυτός ο βρυχηθμός τους είναι δέησης προς τον Θεό, για την τροφή τους.
22. Όταν ο ήλιος ανατείλει τα θηρία συγκεντρώνονται στις σπηλιές τους για να κοιμηθούν.
23. Τότε εξέρχεται ο άνθρωπος στο έργο του και θ' ασχοληθεί με τις εργασίες του μέχρι το εσπέρας. 24. Πόσο μεγαλειώδη είναι τα έργα σου Κύριε! Όλα τα έκανες με σοφία, η γη είναι γεμάτη από τα πολυάριθμα κτίσματα Σου.
25. Να και αυτή η θάλασσα εκτείνεται ενώπιον μας μεγάλη σε μήκος και πλάτος. Εκεί υπάρχουν αναρίθμητα ψάρια τα οποία διολισθαίνουν στα νερά, μικρά και μεγάλα κήτη.
26. Εκεί πλοία διαπλέουν και διασχίζουν την θάλασσα, εκεί ζει το μεγάλο θαλάσσιο κήτος το όποιο έπλασες Συ τόσο ισχυρό, ώστε να παίζει με τη θάλασσα.
27. Όλα τα ζώα αυτά τα χερσαία και τα θαλάσσια από Σένα περιμένουν να τα δώσεις την τροφή τους στην κατάλληλη ώρα.
28. Όταν Συ δώσεις αυτήν, αυτά θα τρέξουν να την πάρουν. Όταν ανοίξεις την παλάμη της χειρός Σου ολόκληρο το Σύμπαν θα γεμίσει από αγαθά.
29. Όταν όμως αποστρέψεις το πρόσωπο Σου θα καταληφθούν από τρόμο. Τους αφαιρείς την ζωτική πνοή και πεθαίνουν και επιστρέφουν στο χώμα από το όποιο πλάσθηκαν.
30. Αποστέλλεις σ' αυτά το ζωτικό Σου πνεύμα και αναδημιουργούνται και έτσι ανακαινίζεις όλη τη γη.
31.Νάναι η δόξα σου Κύριε αιώνια! Χαίρεται ο Κύριος για τα δικά του έργα.
32. Ο Κύριος αυτός είναι τόσο ισχυρός, ώστε με ένα Του βλέμμα που ρίχνει στη γη την κάνει να τρέμει, αγγίζει μόνο τα βουνά και εκείνα πυρακτώνονται και βγάζουν καπνούς.
33. Θα ψάλλω εφ' όσον ζω την δόξα του Κυρίου και θα υμνώ το Θεό μου όσο θα υπάρχω.
34. Θα τέρπομαι όσες φορές θα σκέπτομαι Αυτόν και θα ευφραίνομαι δοξολογώντας τον Κύριο.
35. Είθε να μην υπάρχουν οι αμαρτωλοί στη γη και οι άνομοι να εξαφανισθούν τελείως. Δοξολόγει, λοιπόν, ω ψυχή μου τον Κύριο.
Ευλόγει, η ψυχή μου, τον Κύριον· Κύριε, ο Θεός μου, εμεγαλύνθης σφόδρα. Εξομολόγησιν και μεγαλοπρέπειαν ενεδύσω, αναβαλλόμενος φως ως ιμάτιον. Εκτείνων τον ουρανόν ωσεί δέρριν, ο στεγάζων εν ύδασι τα υπερώα αυτού. Ο τιθείς νέφη την επίβασιν αυτού, ο περιπατών επί πτερύγων ανέμων.
Ο ποιών τους αγγέλους αυτού πνεύματα και τους λειτουργούς αυτού πυρός φλόγα. Ο θεμελιών την γην επί την ασφάλειαν αυτής, ού κλιθήσεται εις τον αιώνα του αιώνος. ΄Αβυσσος ως ιμάτιον το περιβόλαιον αυτού, επί τω ορέων στήσονται ύδατα. Από επιτιμήσεως σου φεύξονται, από φωνής βροντής σου δειλιάσουσιν. Αναβαίνουσιν όρη και καταβαίνουσι πεδία εις τον τόπον, όν εθεμελίωσας αυτά.
΄Οριον έθου, ό ού παρελεύσονται, ουδέ επιστρέψουσι καλύψαι την γην. Ο εξαποστέλλων πηγάς εν φάραγξιν, αναμέσον των ορέων διελεύσονται ύδατα. Ποτιούσι πάντα τα θηρία του αγρού, προσδέξονται όναγροι εις δίψαν αυτών.
Επ΄αυτά τα πετεινά του ουρανού κατασκηνώσει, εκ μέσου των πετρών δώσουσι φωνήν. Ποτίζων όρη εκ των υπερώων αυτού· από καρπού των έργων σου χορτασθήσεται η γη. Ο εξανατέλλων χόρτον τοις κτήνεσι και χλόην τη δουλεία των ανθρώπων, του εξαγαγείν άρτον εκ της γης. Και οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου· του ιλαρύναι πρόσωπον εν ελαίω και άρτος καρδίαν ανθρώπου στηρίζει. Χορτασθήσονται τα ξύλα του πεδίου, αι κέδροι του Λιβάνου άς εφύτευσας. Εκεί στρουθία εννοσσεύσουσι· του ερωδιού η κατοικία ηγείται αυτών.
΄Ορη τα υψηλά ταις ελάφοις, πέτρα καταφυγή τοις λαγωοίς. Εποίησε σελήνην εις καιρούς· ο ήλιος έγνω την δύσιν αυτού. ΄Εθου σκότος και εγένετο νύξ, εν αυτή διελεύσονται πάντα τα θηρία του δρυμού. Σκύμνοι ωρυόμενοι του αρπάσαι και ζητήσαι παρά τω Θεώ βρώσιν αυτοίς. Ανέτειλεν ο ήλιος και συνήχθησαν και εις τας μάνδρας αυτών κοιτασθήσονται. Εξελεύσεται άνθρωπος επί το έργον αυτού και επί την εργασίαν αυτού έως εσπέρας.
Ως εμεγαλύνθη τα έργα σου, Κύριε, πάντα εν σοφία εποίησας· επληρώθη η γη της κτίσεως σου. Αύτη η θάλασσα η μεγάλη και ευρύχωρος, εκεί ερπετά, ών ουκ έστιν αριθμός, ζώα μικρά μετά μεγάλων. Εκεί πλοία διαπορεύονται· δράκων ούτος όν έπλασας, εμπαίζειν αυτή. Πάντα προς σε προσδοκώσι, δούναι την τροφήν αυτών εις εύκαιρον· δόντος σου αυτοίς, συλλέξουσιν. Ανοίξαντος σου την χείρα, τα σύμπαντα πλησθήσονται χρηστότητος.
Αποστρέψαντος δε σου το πρόσωπον, ταραχθήσονται αντανελείς το πνεύμα αυτών και εκλείψουσι και εις τον χούν αυτών επιστρέψουσιν. Εξαποστελείς το πνεύμα σου και κτισθήσονται και ανακαινιείς το πρόσωπον της γης. ΄Ητω η δόξα Κυρίου εις τους αιώνας· ευφρανθήσεται Κύριος επί τοις έργοις αυτού. Ο επιβλέπων επί την γην και ποιών αυτήν τρέμειν, ο απτόμενος των ορέων και καπνίζονται.
΄Ασω τω Κυρίω, εν τη ζωή μου, ψαλώ τω Θεώ μου έως υπάρχω. Ηδυνθείη αυτώ η διαλογή μου, εγώ δε ευφρανθήσομαι επί τω Κυρίω. Εκλείποιεν αμαρτωλοί από της γης και άνομοι, ώστε μη υπάρχειν αυτούς. Ευλόγει η ψυχή μου, τον Κύριον.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου