Η Παναγία η Παμμακάριστος.Ρίχτηκε στη φωτιά το 1943 και δεν κάηκε!(Ι.Μ.Κορώνης)

Στην ανατολική οροσειρά των Αγράφων της Πίνδου, σε υψόμετρο 1150 μ., επάνω σε περίοπτη ορεινή θέση, ανάμεσα στις κοινότητες Μοσχάτου και Μεσενικόλα, βρίσκεται η ιστορική Ι. Μονή Παναγίας Κορώνης, αφιερωμένη στο Γενέσιο της Θεοτόκου.

Ιδρύθηκε επί Αυτοκράτορος Ιωάννου Β’ του Κομνηνού το 1123, ως Σταυροπηγιακή, Πατριαρχική και Βασιλική Μονή. Η πρώτη επωνυμία της ήταν «Μονή της Κρυεράς Πηγής», ενώ για τη μεταγενέστερη επωνυμία «Κορώνα» υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Μετά από καταστροφή που υπέστη, ξανακτίσθηκε στις αρχές του 1500 από τον Ανδρέα Μπούνο, πλούσιο άνδρα των Αγράφων.

Το Καθολικό είναι περικαλλής Ναός αφιερωμένος στο Γενέσιο της Θεοτόκου, τρίκογχος, σταυροειδής με τρούλο και Νάρθηκα και ανήκει αρχιτεκτονικώς στον τετρακιόνιο αθωνικό τύπο, ενώ στη βόρεια πλευρά της λιτής βρίσκεται το παρεκκλήσιο του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Ο Ναός αγιογραφήθηκε το 1587 από το Μοναχό Δανιήλ, μαθητή του Θεοφάνους του Κρητός. Εντυπωσιακές είναι οι τοιχογραφίες του «Ενταφιασμού της Θεοτόκου», του «Κτίτορος» και της «Επισκέψεως». Περίπυστη είναι η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας Οδηγητρίας. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο, έργο του 16ου αιώνος, είναι φιλοτεχνημένο με ανάγλυφες παραστάσεις από την Παλαιά Διαθήκη. Το παρεκκλήσιο αγιογραφήθηκε από άγνωστο λαϊκό αγιογράφο το 1735, με δαπάνη του «εκ χωρίου Βραγκιανών Αποστολάκη», σύμφωνα με σχετική επιγραφή.

Κατά τα τέλη του 16ου αιώνος εκάρη και εμόνασε στο Κοινόβιο ο Ιερομάρτυς Άγιος Σεραφείμ, Αρχιεπίσκοπος Φαναρίου και Νεοχωρίου, όπου σήμερα θησαυρίζεται η Τιμία του Κάρα.

Κατά την Τουρκοκρατία, η Μονή Κορώνης συνέβαλε στην πνευματική και μορφωτική υποστήριξη του Έθνους. Εκεί κατά την παράδοση λειτουργούσε κρυφό σχολείο, σε καιρούς μεγάλης τουρκικής πίεσης.

Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας από τους Τούρκους, υπήχθη στην τοπική εκκλησία. Προσπάθειες ανακαίνισης και αναδιοργάνωσής της κατεβλήθησαν από τους διατελέσαντες Ηγουμένους. Δυστυχώς όμως στις 3 Δεκεμβρίου του 1943 πυρπολήθηκε, με αποτέλεσμα να καταστραφούν σπάνια χειρόγραφα και πλούτος κειμηλίων. Θαυματουργικώς διασώθηκε η εικόνα της Παναγίας της Παμμακαρίστου του τέμπλου. Ρίχθηκε στις 3/12/1943 από τους Γερμανούς στην φωτιά, την βρήκαν απείραχτη κάτοικοι του Μεσενικόλα ανάμεσα στα στασίδια που είχαν καρβουνιάσει και από τότε θεωρείται εφέστιος Εικόνα της Μονής.

πηγή

Κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ ἐμφυλίου, τὸ Μοναστῆρι καὶ πάλι βρίσκεται στὸ ἐπίκεντρο τῶν συγκρούσεων μὲ ἀποτέλεσμα τὴ φυγὴ τῶν μοναχῶν. Μετὰ τὸ τέλος τῆς δραματικῆς ἐκείνης περιόδου ἐπανέρχεται ὁ Ἡγούμενος Ἀρχιμ. Ἰάκωβος Κουτρούμπας καὶ λίγοι μοναχοί, ἀλλὰ σιγὰ – σιγὰ ἡ ἀδελφότητα διαλύεται καὶ μένει μόνος ὁ Ἡγούμενος, μετὰ τὸν θάνατο τοῦ ὁποίου,  τὸ 1967, κλείνει μία σημαντικὴ ἱστορικὴ περίοδος τῆς Μονῆς. Ἀπὸ τότε μέχρι καὶ τὰ τελευταία χρόνια ἡ Μονὴ περνάει καὶ πάλι διάφορες περιπέτειες.

Η Μονή πανηγυρίζει στις 8 Σεπτεμβρίου, του Γενεσίου της Θεοτόκου και στις 4 Δεκεμβρίου, του Αγίου Ιερομάρτυρος Σεραφείμ. Μοναδικό στολίδι της περιοχής, δίπλα στην πανέμορφη λίμνη Νικολάου Πλαστήρα, συγκεντρώνει πλήθος προσκυνητών από όλη την Ελλάδα, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Σήμερα η μοναστική αδελφότητα αποτελείται από 7 μοναχούς  και 1 δόκιμο