Κύπρος-Μαίος 1956-Βαδίζοντας τραγουδώντας προς την αγχόνη

Φαήλος Κρανιδιώτης

Τα ονόματά τους υπάρχουν σήμερα διάσπαρτα σε δρόμους ανά την Ελλάδα. Αν ρωτήσετε στα σχολεία μας τους μαθητές ποιοι είναι, θα σας κοιτούν με το βλέμμα της αγελάδας που αναχαράζει. Η βαριά «προοδευτική» δημόσια εκπαίδευση έχει άλλες προτεραιότητες. Οι καθηγητές που το 2008 πήγαιναν τους μαθητές τους, δίκην εκδρομής, να πετροβολήσουν αστυνομικά τμήματα, αποφεύγουν τέτοια ιστορικά παραδείγματα υπερχειλίζοντος πατριωτισμού.

Ομως, προτού γίνουν ονόματα δρόμων, στις 10 Μαΐου του 1956 οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ Μιχαλάκης Καραολής και Ανδρέας Δημητρίου ανέβηκαν στην αγχόνη τραγουδώντας το τραγούδι της μάνας που αγάπησαν πιο πολύ κι απ' τη μάνα τους, τον εθνικό ύμνο. Είκοσι τριών χρονών ο Μιχαλάκης, απ' το Παλαιοχώρι Πιτσιλιάς, δημόσιος υπάλληλος αλλά και αθλητής στίβου του θρυλικού ΑΠΟΕΛ. Συμμετείχε στην εκτέλεση ενός ρουφιάνου των Αγγλων. Είκοσι δύο χρονών ο Ανδρέας, παιδί μιας πάμπτωχης πολύτεκνης οικογένειας, συνδικαλιστής στη Συντεχνία Αχθοφόρων. Ενας χαμάλης από τον Αγιο Μάμα Λεμεσού, που κουβαλούσε περήφανα την Ελλάδα στους ώμους και στην ψυχή του. Ενας προλετάριος κι αυτός, που ήξερε ότι έχει πατρίδα. Αρπαξε όπλα από τους αποικιοκράτες για τους αντάρτες στα βουνά κι ύστερα πυροβόλησε τραυματίζοντας τον πράκτορα των αγγλικών μυστικών υπηρεσιών Σίντνεϊ Τέιλορ.

Μετά τη σύλληψή τους βασανίζονται άγρια, μα δεν προδίδουν. Στη δίκη ο Ανδρέας Δημητρίου, ακούγοντας την καταδίκη του σε θάνατο, δηλώνει από το εδώλιο: «Λυπάμαι που δε θα δω την Κύπρο μας ελεύθερη. Ομως δε με φοβίζει ο θάνατος, γιατί η ζωή είναι περιττή μέσα στη σκλαβιά. Γεια σας».

Στις συνοπτικές αυτές δίκες, «δικηγόρος του στέμματος», δηλαδή εισαγγελέας, ήταν ο Ραούφ Ντενκτάς. Μάταιες οι εκκλήσεις υπέρ των μελλοθανάτων. Ο κυβερνήτης και η «Αυτής Μεγαλειότης», η ίδια κορακοζώητη που βασιλεύει και σήμερα, αρνούνται. Ο Αλμπέρ Καμί δημοσιεύει ένα θερμό κείμενο, απευθυνόμενο στην αγγλική κυβέρνηση, με τίτλο «Αποδώστε την Κύπρο στον Καραολή». Ματαιοπονεί. Η κυβέρνηση κι η βασίλισσα, προτού πάνε για κυνήγι αλεπούς ή για μπριτζ, νίπτουν τας χείρας τους. Θέλουν να δώσουν ένα καλό μάθημα στους απείθαρχους «ιθαγενείς».

Τα ξημερώματα της Πέμπτης οι δύο νέοι βαδίζουν τραγουδώντας προς την αγχόνη. Ο Μιχαλάκης, που αρνήθηκε να υποβάλει αίτηση χάριτος, λέει: «Εμένα δεν πρέπει να με λυπάστε, αφού εγώ δεν βρίσκω λόγο για να με κλαίω, ούτε οι συγγενείς μου πρέπει να με κλαίνε».Ο Τουρκοκύπριος δήμιος τραβάει τον μοχλό της καταπακτής. Ακολουθεί ο Ανδρέας Δημητρίου φωνάζοντας στους συγκρατούμενους του, που τραγουδούν κι αυτοί τον εθνικό ύμνο: «Τα Ελληνόπουλα δεν ξέρουν μόνο πώς πρέπει να ζουν. Ξέρουν και πώς να πεθαίνουν». Ηταν οι πρώτοι που άνοιγαν τον χορό του θανάτου στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας, τον ίδιο που χόρεψαν αργότερα στα Μαρμαρένια Αλώνια της Μικρής Ελλάδας του Νότου κι άλλοι αγωνιστές, σχεδόν όλοι σε αυτή που καλούμε «μετεφηβική ηλικία».

Ολη η ΕΟΚΑ κινητοποιείται, σκληρά τα αντίποινα σε βάρος των αποικιοκρατών και της βαρβαρότητάς τους. Με διαταγή του Διγενή εκτελούνται οι Αγγλοι στρατιώτες Γκόρντον Χιλ και Ρόναλντ Σίλτον, τους οποίους η οργάνωση είχε απαγάγει και κρατούσε, στέλνοντας μήνυμα στις αγγλικές Αρχές ότι θα τους σκοτώσει, αν προχωρήσουν στην εκτέλεση των αγωνιστών. Εξι μέρες μετά την εκτέλεση των Καραολή και του Δημητρίου, ο Μιχαήλ Κουτσόφτας, ο Ανδρέας Παναγίδης και ο Παρασκευάς Χοιροπούλης σκότωσαν τον Αγγλο σμηναγό Πάτρικ Τζον Χέιλ. Καταδιωκόμενοι, συλλαμβάνονται. Ο Μιχαήλ Κουτσόφτας και ο Ανδρέας Παναγίδης ανέβηκαν στην αγχόνη μαζί με το Στέλιο Μαυρομμάτη στις 21 Σεπτεμβρίου 1956. Η ποινή του Χοιροπούλη, επειδή ήταν ανήλικος, μετατράπηκε σε ισόβια κάθειρξη.

Η υπόθεση όμως των δύο αγωνιστών συντάραξε και τον μητροπολιτικό Ελληνισμό. Πέρα και πάνω από κόμματα η Ελλάδα απ' άκρου εις άκρο ξαγρυπνάει, προσεύχεται, κάνει εκκλήσεις και κινητοποιείται.

Την προηγούμενη μέρα, την Τετάρτη 9 Μαΐου, κάηκε η Αθήνα. Ενα ατελείωτο πλήθος, σαν τρικυμισμένη θάλασσα, πολιορκούσε την αγγλική πρεσβεία. Το ρυθμικό σύνθημα «Ε - Ε - ΕΝΩΣΗ!» δονούσε για ώρες τον αττικό ουρανό. Στις βίαιες συγκρούσεις που ξέσπασαν, ενώ η Αστυνομία προσπαθούσε να προστατεύσει την πρεσβεία, έπεσαν νεκροί ο Φραγκίσκος Νικολάου από τον Πειραιά, ο Ευάγγελος Γεροντής από τον Αγιο Νικόλαο Λασιθίου, ο Ιωάννης Κωνσταντόπουλος από το Ράδο Τρίπολης κι ο αστυνομικός Κωνσταντίνος Γιαννακούρης από το Ευπάλιο Δωρίδος. Οι τραυματίες ήταν 164. Αλλη Ελλάδα, άλλες προτεραιότητες.

dimokratianews.gr/αντιγραφή