Επιβλητικός και μεγαλόπρεπος υψώνεται ο απότομος βράχος, στην κορυφή του οποίου είναι σκαρφαλωμένη η Μονή της Αγίας Τριάδος. Ο επισκέπτης και προσκυνητής, κουρασμένος από τη δύσκολη κατάβαση στην κοιλάδα αρχικά και την ανάβαση έπειτα στο βράχο, ανταμείβεται πλουσιοπάροχα με τη μαγευτική θέα που αντικρύζει από ψηλά από τους εξώστες της μονής.
Στα νότια, στα πόδια του βράχου, απλώνεται η πόλη της Καλαμπάκας, με τον Πηνειό ποταμό νωχελικά ξαπλωμένο στη κοίτη του και τους ορεινούς όγκους του Κόζιακα και της Πίνδου στο βάθος. Από δυτικά φαίνεται η Μονή Βαρλαάμ και λίγο πιο πέρα του Μεγάλου Μετεώρου. Ανατολικά και πολύ κοντά βρίσκεται η Μονή του Αγίου Στεφάνου.
Στα νότια, στα πόδια του βράχου, απλώνεται η πόλη της Καλαμπάκας, με τον Πηνειό ποταμό νωχελικά ξαπλωμένο στη κοίτη του και τους ορεινούς όγκους του Κόζιακα και της Πίνδου στο βάθος. Από δυτικά φαίνεται η Μονή Βαρλαάμ και λίγο πιο πέρα του Μεγάλου Μετεώρου. Ανατολικά και πολύ κοντά βρίσκεται η Μονή του Αγίου Στεφάνου.
Η ανάβαση στο βράχο της Αγίας Τριάδος παλιότερα γινόταν με ανεμόσκαλα και με το παραδοσιακό δίχτυ. Στα 1925, επί Μητροπολίτη Τρίκκης και Σταγών Πολυκάρπου [Θωμά] και επί ηγουμένου της μονής Νικάνδρου Σταθοπούλου, έγινε η λαξευτή κλίμακα με τα 140 περίπου σκαλοπάτια της, που χρησιμοποιεί ο σημερινός επισκέπτης.
Κατά την παράδοση, που δεν επιβεβαιώνεται όμως και από άλλες μαρτυρίες και πηγές, η μονή πρωτοκτίστηκε το 1438 από κάποιο μοναχό Δομέτιο. Για το πρόσωπο αυτό τίποτε απολύτως δεν γνωρίζομε. Δεν αποκλείεται, όπως συνέβη και στους περισσότερους άλλους μετεωρίτικους βράχους, οι πρώτοι ερημίτες να έκτισαν εδώ τα ασκηταριά τους στις αρχές του ΙΔ αιώνα.
Ήδη σε πρόσταγμα του Συμεών Ούρεση Παλαιολόγου, του έτους 1362, που φυλάσσεται στο αρχείο της Μονής του Μεγάλου Μετεώρου, μνημονεύονται πάραλληλα «το Μετέωρον και η Αγία Τριας», πράγμα το οποίο σημαίνει ότι και η Αγία Τριάδα ήταν τότε οργανωμένο μοναστήρι.
Ο σημερινός κυρίως ναός αντιπροσωπεύει την αρχαιότερη σωζόμενη οικοδομική φάση του μοναστηριού και είναι το πιο ενδιαφέρον από τα κτίσματά του. Φαίνεται πως ανεγέρθηκε το έτος 1475/76, όπως μαρτυρεί ενεπίγραφη πλίνθος στο νότιο εξωτερικό τοίχο, με χαραγμένη τη χρονολογία ..... (6984 από κτίσεως κόσμου = 1475/76).
Ο κυρίως ναός είναι ένας μικρός σταυροειδής δικιόνιος ναός με κεντρικό τρούλλο στη στέγη του. Η ανατολική κόγχη του ναού, όπου η τρίπλευρη κόγχη του ιερού με ένα δίλοβο παράθυρο, έχει επιμελημένη πλινθοπερίκλειστη τοιχοδρομία με πλούσια κεραμική διακόσμηση, όπως οδοντωτές ταινίες και άλλα κοσμήματα. Στις πλευρικές όψεις η τοιχοδομία είναι απλή. Σε κάθε πλευρά υπάρχει ένα μόνο μονόλοβο παράθυρο, γι’ αυτό και ο ναός εσωτερικά είναι σχετικά σκοτεινός. Ο τρούλλος είναι πολυγωνικός, με μονόλοβα παράθυρα, πλίνθινους κιονίσκους και οδοντωτές ταινίες.
Η σημερινή τοιχογράφηση του ναού, σύμφωνα με τη σχετική επιγραφή, είναι έργο των ζωγράφων Αντωνίου ιερέα και του αδελφού του Νικολάου και έγινε το 1741 επί μητροπολίτη Σταγών Θεοφάνη και επί ηγουμένου της μονής Παρθενίου. Αν και νεότερη, συνεχίζει με επιτυχία την παράδοση της καλής μεταβυζαντινής ζωγραφικής. Στον τρούλλο εικονίζεται ο Παντοκράτορας και στα σφαιρικά τρίγωνα οι τέσσερις ευαγγελιστές, από τους οποίους ο Λουκάς παριστάνεται να «ιστορεί» την εικόνα της Παναγίας όπως και στον τρούλλο του κυρίως ναού της Μονής Βαρλαάμ.
Το ενδιαφέρον παλαιό ξυλόγλυπτο τέμπλο του κυρίως ναού έχει κλαπεί από ιερόσυλους, το 1979, και έχει αντικατασταθεί σήμερα από νεότερο. Μαζί αφαιρέθηκαν και εκλάπησαν και οι παλιές εικόνες του τέμπλου, αξιόλογες για την τέχνη τους. Αναφέρομε απ’ αυτές την εικόνα της Παναγίας, ιστορημένη στα 1718 «δια χειρός Ρίζου» από την επαρχία των Αγράφων, και την εικόνα του Χριστού με τη χρονολογία 1662.
Ο ευρύχωρος θολοσκέπαστος εσωνάρθηκας αποτελεί θολοσκέπαστος εσωνάρθηκας αποτελεί μεταγενέστερη προσθήκη στον κυρίως ναό. Είναι κι αυτός κατάγραφος από τοιχογραφίες. Όπως μας πληροφορεί η επιγραφή του, κτίστηκε το 1689 και τοιχογραφήθηκε το 1692 επί μητροπολίτη Σταγών Αρσενίου και επί ηγουμένου της μονής Ιωνά.
Στα 1684, δίπλα στο ιερό, προστέθηκε ένα μικρό σκευοφυλάκιο. Το κτιριακό συγκρότημα της μονής συμπληρώνουν η τράπεζα, τα κελλιά, αίθουσες υποδοχής, δεξαμενές και άλλοι βοηθητικοί χώροι. Σήμερα όλα είναι ανακαινισμένα και περιποιημένα.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το παρεκκλήσι του Τιμίου Προδρόμου, που συναντάει κανείς στ’ αριστερά του, προχωρώντας στον κλειστό διάδρομο μετά την είσοδο της μονής. Είναι μικρός κυκλικός ναός με θόλο, λαξευμένος στο βράχο, κατάγραφος με καλής τέχνης τοιχογραφίες. Σύμφωνα με την επιγραφή του, κτίστηκε και αγιογραφήθηκε στα 1682, με έξοδα και κόπο των ιερομονάχων Δαμασκηνού, Ιωνά και Παρθενίου. Ίσως αρχικά, πριν τη διαμόρφωσή του σε ναό, να χρησίμευε ως ασκητήριο κάποιου ερημίτη.
Ο Γάλλος αρχαιολόγος-περιηγητής L. Heuzey, ο οποίος επισκέφτηκε τις μετεωρικές μονές το θέρος του 1858, αναφέρει ότι στο παρεκκλήσι του Προδρόμου (χωρίς να προσδιορίζει που ακριβώς) διάβασε την επιγραφή: ΔΙΑ ΧΕΙΡΟC ΝΙΚΟΔΙΜΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΚΑΙ ΠΤΟΧΟΥ ΡΑΚΝΔΙΤΟΥ. Η επιγραφή αυτή, σκαλισμένη σε πλίνθο, βρίσκεται σήμερα εντοιχισμένη στη νότια εξωτερική πλευρά του ναού του καθολικού. Πότε και γιατί αποτοιχίστηκε και μεταφέρθηκε από το παρεκκλήσι δεν είναι γνωστό. Δεν είναι επίσης εύκολο να εξακριβωθεί που αναφέρεται η επιγραφή αυτή και ποιό ήταν το κατασκεύασμα του μοναχού Νικοδήμου.
Στη Μονή της Αγίας Τριάδος ανήκουν σήμερα 124 χειρόγραφα, που φυλάσσονται (από το 1953) στο σκευοφυλάκιο της Μονής του Αγίου Στεφάνου. Στη συλλογή αυτή των χειρογράφων συμπεριλαμβάνονται και οι κώδικες που ανήκαν και βρίσκονταν παλαιότερα (μέχρι το 1909) στις άλλες μικρότερες μετεωρικές μονές, Αγίου Νικολάου Αναπαυσά και Ρουσάνου. Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει η προσωπική βιβλιοθήκη (που ασφαλώς περιλάμβανε πολλά και σπάνια παλαιότυπα) του Κλεινοβίτη, λόγιου και δραστήριου, επισκόπου Σταγών Παϊσίου (1784, Μαΐου 12-1808), την οποία είχε δωρίσει στη Μονή της Αγίας Τριάδος. Δυστυχώς, η βιβλιοθή αυτή δεν σώζεται σήμερα. Χάθηκε, πιθανότατα, κατά την περίοδο του τελευταίου πολέμου, μαζί με άλλα πολύτιμα κειμήλια και ιερά σκεύη της μονής.
"Μετέωρα, Οδοιπορικό", Δημητρίου Σοφιανού, έκδ. Ι.Μ.Μεγάλου Μετεώρου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου