Η Παναγία του Σμολένσκ

Βυζαντινή εικόνα της Οδηγήτρια με την οποία – κατά την παράδοση – ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Θ’ ο Μονομάχος, ευλόγησε τους γάμους της κόρης του Πριγκίπισσας Αναστασίας με τον τότε Ηγεμόνα του Τσερνίκωφ και έπειτα Μεγ. Ηγεμόνα του Κιέβου Βζέβολοντ Α’ Γιαροσλάβιτς (1078 – 1093), το 1046. (Ο Βζέβολοντ ήταν τέταρτος γιος του Μεγ. Ηγεμόνα Γιαροσλάβου του Σοφού (1019 – 1054) και της Σουηδής Πριγκίπισσας Ειρήνης (αγ. Άννας, + 1050). Αργότερα, ο γιος του Βζέβολοντ και της Αναστασίας Βλαδίμηρος Β’ ο Μονομάχος, Μεγ. Ηγεμόνας του Κιέβου, κατέθεσε την εικόνα στον Καθεδρικό Ναό Κοιμ. Θεοτόκου στο Σμολένσκ, απ’ όπου πήρε το όνομά της.

Η Παναγία του Σμολένσκ συνδέθηκε με πολλές εθνικές περιπέτειες της Ρωσίας και σ’ αυτήν αποδόθηκαν κατά καιρούς σημαντικές νίκες των Ρώσων. Το 1239, η διάσωση του Σμολένσκ από τις ορδές των Τατάρων, έγινε μετά από θαυματουργική επέμβαση της Παναγίας. Κατά την παράδοση, όταν η στρατιά του Χαν Μπατού είχε στρατοπευδεύσει 16 μόλις μίλια από την πόλη και ετοίμαζε την επίθεσή της, μία υπερκόσμια φωνή από την εικόνα της Παναγίας διέταξε τον φύλακα του ναού να καλέσει τον ευσεβή πολεμιστή Μερκούριο. Η ίδια φωνή έδωσε στη συνέχεια εντολή στον Μερκούριο να σκοτώσει τον Τάταρο πολέμαρχο μέσα στη σκηνή του, αποκομίζοντας για τον εαυτό του τον μαρτυρικό στέφανο. Ο Μερκούριος πράγματι εκτέλεσε την Θεομητορική εντολή και έτσι ο εχθρός αποσύρθηκε.

Στις αρχές του 16ου αι. η εικόνα μεταφέρθηκε στη Μόσχα, πενήντα χρόνια όμως αργότερα ο λαός του Σμολένσκ ζήτησε δυναμικά την επιστροφή της. Η εικόνα πράγματι επιστράφηκε και στη θέση της, στον Καθεδρικό Ναό Ευαγγ. Θεοτόκου Κρεμλίνου, τοποθετήθηκε το πλέον γνωστό αντίγραφό της.

Στις αρχές του 17ου αι. ο Τσάρος Βασίλειος Δ’ Σουϊσκυ (1606 – 1610), τιμώντας την ένωση του Σμολένσκ με το Ρωσικό κράτος, ίδρυσε στη Μόσχα την Μονή Νοβοντεβίτσυ. Στο καθολικό της μονής αυτής που τιμάται στο όνομα της Παναγίας του Σμολένσκ, κατατέθηκε και σώζεται μέχρι σήμερα το αντίγραφο του Κρεμλίνου.

Το πρωτότυπο μεταφέρθηκε και πάλι στη Μόσχα το 1812, κατά την εισβολή των Γάλλων. Η καταστροφή του Ναπολέοντα στη Μάχη του Μποροντίνο αποδόθηκε και πάλι στη Θεομήτορα.

Η Παναγία του Σμολένσκ τιμάται την 28η Ιουλίου. Τα πλέον γνωστά αντίγραφά της είναι εκείνα του Ούστιουγκ (1290), του Ιγκρίτς (1624), του Γιαροσλάβ (1642), του Σουϊσκ (1654), της Κοστρόμας (1672), της Λαύρας του αγ. Σεργίου (1730), του Σουπράζλ Πολωνίας (16ος αι.) και τα λεγόμενα «του Χριστοφόρου» (16ος αι.) και «του Νότου»