Ο Άγιος Αμβρόσιος της Κερύνειας

Ο Άγιος Αμβρόσιος είναι ένα κατεχόμενο χωριό της επαρχίας Κερύνειας και βρίσκεται τριάντα δύο χιλιόμετρα ανατολικά της πόλης της Κερύνειας, δίπλα από την ακτή. Στη βόρεια άκρη του χωριού αρχίζει το δάσος του Αγίου Αμβροσίου, ενώ τέσσερα χιλιόμετρα βορειοανατολικά βρίσκεται ο Λιμιώνας, ένα φυσικό λιμενικό καταφύγιο που την ασφάλεια και τις φυσικές διευκολύνσεις που παρείχε θα ζήλευαν και τα πλέον σύγχρονα τεχνικά λιμάνια. 
Στα προχριστιανικά χρόνια ο χώρος που σήμερα κατέχει το χωριό αποτελούσε τη νεκρόπολη μιας μεγάλης πολιτείας που ονομαζόταν Μακαρία. Η Μακαρία ιδρύθηκε από Έλληνες που έφτασαν από την Αρκαδία κατά τον Τρωικό Πόλεμο. Μαζί με τη Μακαρία υπήρχε επίσης και μια δεύτερη πολιτεία που κτίστηκε από μετανάστες οι οποίοι έφθασαν από τη Θεσσαλία μη έχοντας δικό τους βασιλιά. Η Μακαρία διατηρήθηκε μέχρι το τέλος των βυζαντινών χρόνων, οπότε καταστράφηκε από τις αραβικές επιδρομές. Μετά την καταστροφή της Μακαρίας το 10 αιώνα μ.Χ., στη θέση των παλιών συνοικισμών κτίστηκαν τα χωριά Άγιος Αμβρόσιος, Καλογραία, Χάρτζια, και Μελανήσοικον.
Κύρια ασχολία των κατοίκων ήταν η γεωργοκτηνοτροφία. Καλλιεργούνταν ελιές, χαρουπιές, σιτηρά, και διάφορα φυτά απαραίτητα για την κτηνοτροφία. Ευδοκιμούσαν, επιπλέον, αχλαδιές, ροδακινιές, δαμασκηνιές, συκιές, καρυδιές και ροδιές. Το χωριό φημιζόταν για τα βερίκοκα (χρυσόμηλα) του καθώς ήταν το μοναδικό που μαζικά παρήγε το συγκεκριμένο είδος. Συνολικά στο χωριό υπήρχαν 11.000 βερικοκιές. Οι Αη-Γροσίτες, όπως αποκαλούσαν τους κατοίκους του χωριού, για να τιμήσουν το δέντρο συνέθεταν διάφορα τραγούδια αφιερωμένα στη βερικοκιά. Συγκεκριμένα, το τραγούδι τους συνοδευόταν από χορό καθώς γύρω από μικρά παιδιά, στολισμένα με κλαδιά και καρπούς βερικοκιάς, νεαρές κοπέλες ντυμένες στα μεταξωτά χόρευαν σε ρυθμό καλαματιανού. Μερικοί κάτοικοι ασχολούνταν επίσης με τα ψάρεμα, αφού στην περιοχή υπήρχε πλούσιο ψάρι, ενώ άλλοι καταπιάνονταν με την εκτροφή του μεταξοσκώληκα και τη μεταξουργία.
Πριν τη Τουρκική εισβολή του 1974, ο Άγιος Αμβρόσιος ήταν ένα αμιγές ελληνικό χωριό. Σήμερα οι νόμιμοι κάτοικοί του (όσοι έχουν απομένει ζωντανοί) ζουν στη προσφυγιά και κατοικείται από Τούρκους και Τουρκοκύπριους, ενώ το χωριό έχει μετονομαστεί σε Esentepe.

Το χωριό πήρε το όνομά του από τον Άγιο Αμβρόσιο στην χάρη του οποίου είναι αφιερωμένη και μια από τις μεγαλύτερες εκκλησίες της Κύπρου που κτίστηκε το 1910. Σήμερα η εκκλησία του Αγίου Αμβροσίου έχει μετατραπεί σε τζαμί. Ο Άγιος Αμβρόσιος καταριθμείται μεταξύ των Αγίων της Κύπρου και είχε έλθει από την Παλαιστίνη μαζί με τον Άγιο Επίκτητο και άλλους μοναχούς κυνηγημένοι από τους Σαρακηνούς. Ο Άγιος Επίκτητος (περισσότερα για τον Άγιο Επίκτητο εδώ) ασκήτεψε είκοσι-επτά χιλιόμετρα δυτικά, ενώ ο Άγιος Αμβρόσιος ασκήτεψε σε αυτή την περιοχή. Με την πάροδο του χρόνου όμως, αντί να τιμάται στο χωριό ο Άγιος Αμβρόσιος που ασκήτεψε και αγίασε στην Κύπρο, τιμήθηκε ο πιο ευρέως γνωστός Άγιος Αμβρόσιος, ο επίσκοπος του Μιλάνου. Στη Κύπρο είναι σύνηθες φαινόμενο η αντικατάστασης Κυπρίων Αγίων με άλλους πιο γνωστούς Αγίους που φέρουν το ίδιο όνομα, προφανώς λόγω άγνοιας και σύγχυσης. Όπως και να έχουν τα πράγματα, σήμερα στο χωριό τιμάται (ή μάλλον ετιμάτο μέχρι το 1974) ο Άγιος Αμβρόσιος, επίσκοπος Μιλάνου ο οποίος έζησε τον τέταρτο αιώνα γι αυτό είναι κοινός Άγιος Ανατολής και Δύσης. Όμως ο Άγιος Αμβρόσιος του Μιλάνου δεν έχει καμία άμεση σχέση με την Κύπρο για τούτο και η παράδοση του νησιού δεν τον συνδέει αυτόν με τους διάφορους θρύλους του τόπου, αλλά τον Άγιο Αμβρόσιο της Κύπρου.

Σύμφωνα με μια παράδοση ο Άγιος Αμβρόσιος, αυτός που έζησε και αγίασε στην Κύπρο και όχι στο Μιλάνο, γνώριζε τον Άγιο Δημητριανό (περισσότερα για τον Άγιο Δημητριανό εδώ), ο οποίος έζησε κατά τον 9ον αιώνα. Εκείνη την εποχή ο Άγιος Δημητριανός ήταν επίσκοπος Χύτρων (σημερινής Κυθραίας) και ο Άγιος Αμβρόσιος του έστειλε με αγωγιάτες αναμμένα κάρβουνα μέσα σε κοφίνια, ο Άγιος Δημητριανός, ως αντάλλαγμα, του έστειλε νερό του Κεφαλόβρυσου της Κυθραίας επίσης μέσα σε κοφίνια, γεγονός που προκάλεσε την έκπληξη των χωρικών.
Η μνήμη του Αγίου Αμβροσίου, επισκόπου Μιλάνου, εορτάζεται στις 7 Δεκεμβρίου. Η μνήμη του Αγίου Αμβροσίου της Κύπρου δεν εορτάζεται πλέον.

πηγή