Η βυζαντινή Προστάτις του ρωμαϊκού λαού

Η βυζαντινή εικόνα του 5ου αιώνα Salus Populi Romani,
πρώιμος εικονογραφικός τύπος της Θεοτόκου Οδηγήτριας.
Η εικόνα αποδίδεται στον Ευαγγελιστή Λουκά και τιμάται ως θαυματουργή.
Βασιλική της Σάντα Μαρία Ματζόρε, Ρώμη.

Η Salus Populi Romani, δηλ η Προστάτις του ρωμαϊκού λαού, είναι ο τίτλος που δόθηκε σε μία βυζαντινή εικόνα της Παναγίας με τον Χριστό του 5ου αιώνα. Η εικόνα βρίσκεται στο παρεκκλήσι Παολίνα της Βασιλικής της Σάντα ΜαρίαΜατζόρε στη Ρώμη, ενώ χιλιάδες αντίγραφά της βρίσκονται διασκορπισμένα σε όλο τον κόσμο.

Η εικόνα, η οποία αποδίδεται στον ευαγγελιστή Λουκά, είναι ιστορικά η πιο σημαντική εικόνα της Παναγίας στη Ρώμη και τιμάται ως θαυματουργή. 

Διαβάστε περισσότερα παρακάτω:
Για αιώνες βρισκόταν τοποθετημένη πάνω από την πόρτα του Βαπτιστηρίου της Βασιλικής της Σάντα Μαρία Ματζόρε, ενώ το 1240 ονομαζόταν Regina Caeli ("Βασίλισσα των Ουρανών"). Αργότερα μεταφέρθηκε στον κυρίως ναό, ενώ από τον 17ο αιώνα μεταφέρθηκε και πάλι στο παρεκκλήσι Παολίνα που χτίστηκε για αυτόν ακριβώς τον σκοπό και τοποθετήθηκε πάνω από την αγία τράπεζα σε ειδική θήκη, όπου και βρίσκεται μέχρι σήμερα.

Η βυζαντινή εικόνα του 5ου αιώνα Salus Populi Romani, 
στο παρεκκλήσι Παολίνα της Βασιλικής της Σάντα Μαρία Ματζόρε στη Ρώμη.

Σύμφωνα με την παράδοση: "μετά την Σταύρωση, όταν η Παναγία μετακόμισε στο σπίτι του Αγίου Ιωάννη, πήρε μαζί της μερικά προσωπικά αντικείμενα - μεταξύ των οποίων ήταν και ένα τραπέζι που κατασκευάστηκε από τον Χριστό στο εργαστήριο του Ιωσήφ. Όταν αργότερα ευσεβείς γυναίκες της Ιερουσαλήμ ζήτησαν από τον Ευαγγελιστή Λουκά να ζωγραφίσει το πορτρέτο της Θεοτόκου, αυτός χρησιμοποίησε το πάνω μέρος του τραπεζιού για να αποδώσει την εικόνα της. Η εικόνα βρισκόταν στην Ιερουσαλήμ μέχρι τον 4ο αιώνα, όταν, μαζί με άλλα κειμήλια, μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη από την Αγία Ελένη." 
   

Η εικόνα είναι πολύ μεγάλη για εικόνα τόσο πρώιμη (διαστάσεις 117 εκ ύψος και 79 πλάτος). Είναι ζωγραφισμένη σε λεπτό τελάρο από κέδρο και παρουσιάζει την Θεοτόκο σε μία πρώιμη μορφή του τύπου της Οδηγήτριας. Η Παναγία φορά ένα σκούρο μπλε μαφόριο πάνω από κοκκινο ή μωβ φόρεμα και αγκαλιάζει με τρυφερότητα τον Χριστό έχοντας τα δυο της χέρια περασμένα και διπλωμένα γύρω Του. Με το δεξί χέρι κρατά ένα mappula, ένα ειδικά κεντημένο μαντήλι που χρησιμοποιούνταν ως βασιλικό ή αυτοκρατορικό σύμβολο. Ο Χριστός κρατά ένα βιβλίο, ενώ σηκώνει το δεξί χέρι σε στάση ευλογίας. Η Παναγία στρέφεται προς τον θεατή και τον προσκαλεί με το βλέμμα της προς το κέντρο της εικόνας, όπου βρίσκεται ο Χριστός.

Λεπτομέρεια της βυζαντινής εικόνας Salus Populi Romani.

Η εικόνα, η οποία συντηρήθηκε και επιζωγραφίστηκε τον 13ο αιώνα, έχει χρονολογηθεί από διάφορους ιστορικούς τέχνης σχεδόν σε κάθε πιθανή περίοδο μεταξύ του πέμπτου αιώνα και το δέκατου τρίτου. Πρόσφατη μελέτη της εικόνας σε βάθος (βλ Gerhard Wolf, "Salus populi Romani", Die Geschichte römischer Kultbilder im Mittelalter, 1990) την απέδωσε οριστικά στον 5ο αιώνα.

leipsanothiki