Η Μονή του Αγίου Νικολάου Βλασίας

Πολύ κοντά στην Άνω Βλασία υπάρχει ένας απότομος λόφος πνιγμένος στα έλατα. Η κορυφή του βρίσκεται στα 1.180 μ. υψόμετρο και όταν κάποτε την είδαν μερικοί περιπλανώμενοι καλόγεροι αποφάσισαν να φτιάξουν εκείτο το μοναστήρι τους. Πότε συνέβη αυτό ακριβώς δε γνωρίζουμε (πιθανότατα το 10ο αιώνα, αν και υπάρχουν παραδόσεις που ομιλούν για τον 7ο αιώνα), όπως επίσης δε γνωρίζουμε από πού ήρθαν οι πρώτοι ερημίτες των ελάτων, αν και οι παραδόσεις πάντα λένε ότι ήρθαν από το Άγιον Όρος μαζί με τους συνασκητές τους που ίδρυσαν τη Μονή Αγίας Λαύρας (ο πρώτος καλόγερος μάλιστα είδε στον ύπνο του θεϊκό όραμα που του όριζε ακριβώς τη θέση στον ελατοσκέπαστο λόφο για να χτιστεί η μονή).
Η Μονή Αγίου Νικολάου στα χρόνια του Βυζαντίου απέκτησε δύναμη και πλούτο από τις δωρεές ευσεβών χριστιανών της περιοχής, αν και η φήμη της λόγω διαφόρων θαυμάτων είχε πάει πολύ μακριά. Ο πλούτος και η φήμη έφεραν με τη σειρά τους και τους επιδρομείς, τους οποίους ούτε τα τείχη της μονής ούτε τα φρούρια στους γειτονικούς λόφους Χαρκόσκαλα και Αγγελοκάστρι μπόρεσαν να σταματήσουν. Η μονή τρεις φορές έγινε στάχτη και τρεις φορές ξαναχτίστηκε. Τελευταία ανακαίνιση στο καθολικό της έγινε το 1892.

Η πιο σημαντική γνωστή στιγμή στην ιστορία της υπήρξε η εμπλοκή της στην πολύνεκρη μάχη της Βλασίας, στον τελευταία εμφύλιο πόλεμο. Στα δάση γύρω από τη μονή βρίσκονταν οι δυνάμεις του 617ου συντάγματος πεζικού με διοικητή τον Αντισυνταγματάρχη Σταύρο Δρακουλαράκο και στα δάση μακριά βρίσκονταν οι δυνάμεις των ανταρτών του Δημοκρατικού Στρατού (με άγνωστο ως τώρα διοικητή). Στις 23 Ιουλίου 1948 ξεσπάει η επίθεση γύρω από το μοναστήρι και για οκτώ ώρες Έλληνες σκότωναν Έλληνες, χωρίς κανένας θεός ή Άγιος Νικόλαος να μπορέσει να τους δώσει φώτιση. Στο τέλος οι αντάρτες υποχώρησαν αφήνοντας 68 περίπου νεκρούς, ενώ οι δυνάμεις του Εθνικοί Στρατού (οι οποίες χρησιμοποίησαν τη μονή ως καταφύγιο) έχασαν μόνο 10 άντρες. Τις τραγικές στιγμές της μάχης και τις ακόμη τραγικότερες εικόνες του μετά τη μάχη πεδίου διατήρησαν στη μνήμη τους για πολλές δεκαετίες οι Βλασιώτες. Το μνημείο της μάχης μετά ονόματα των πεσόντων βρίσκεται σε ένα μικρό κοιμητήριο, στο νότιο προαύλιο της μονής, πάνω από τον γκρεμό.

Η Μονή Αγίου Νικολάου εκείνο τον καιρό είχε μοναχούς. Με τα χρόνια σταδιακά άδειαζε και σήμερα είναι εντελώς έρημη. Είναι βέβαια πολύ πρόσφατα ανακαινισμένη, καλοβαμμένη και με ένα σωρό σύγχρονες παρεμβάσεις που δε θυμίζουν και πολύ παλιό μοναστήρι. Η βασιλική με τον ωραίο τρούλο που είναι το καθολικά της δεσπόζει στο κέντρο της αυλής, αλλά το μεγαλύτερο ενδιαφέρον συγκεντρώνει το παμπάλαιο παρεκκλήσι της Γέννησης της Θεοτόκου και θησαυροφυλάκιο της μονής, όπου, μεταξύ άλλων κειμηλίων, φυλάσσεται και το παλιό ξυλόγλυπτο τέμπλο του καθολικού.
Αξίζει μια βόλτα μέχρι τη μονή ακόμη και αν τη βρείτε κλειστή. Ο κακός ασφαλτόδρομος φιδογυρίζει μέσα από τα αγκαθωτά κλαριά των ελάτων, μέσα από τα τοπία στα δάση της Σκαφιδιάς και του Καλλιφωνίου. Στην κορυφή του λόφου, από το πλάτωμα της μονής, θα απολαύσετε μια μοναδική πανοραμική θέα στις κορυφές του Ερύμανθου και στους κάμπους και την κοιλάδα του Σελινούντα. Κι αν θέλετε, πιείτε λίγο παγωμένο νερό από την πηγή, καθίστε α΄ ένα πέτρινο πεζούλι και διαβάστε παρακάτω τον πιο όμορφο από τους θρύλους της μονής: 

 Στα χρόνια της τουρκοκρατίας ο τοπικός αγάς έκλεψε όλα το πρόβατα της μονής και τα κατέβασε στο Κατάκολο για να τα πουλήσει στα απέναντι νησιά Όμως το πλοίο με τα κλεμμένα δεν έφευγε από την ακτή, οπότε ο καπετάνιος που γνώριζε από θαύματα ρώτησε αν τα ζώα είναι βακούφικα (μοναστηριακά δηλαδή), οπότε και θα έπρεπε να βγουν έξω για να μπορέσει να φύγει το πλοίο. 
Αυτό και έγινε και το πλοίο απέπλευσε αφού βγήκε και η τελευταία κλεμμένη προβατίνα από το μοναστήρι της Βλασίας Το κοπάδι, μαζί με μια σκύλα που το είχε ακολουθήσει ως τη θάλασσα πήρε τους δρόμους οδηγούμενο από μια σκοτεινή ανδρική μορφή. Το επόμενο πρωί οι καλόγεροι, που είχανε ήδη δεηθεί στον Άγιο Νικόλαο για την επιστροφή των ζώων. είδαν το κοπάδι να κοιμάται έξω από τη μάντρα της μονής μαζί με το σκυλί. Το θαύμα είχε γίνει και ο κλέφτης αγάς, εντυπωσιασμένος από τη δύναμη του θαλασσινού αγίου, δώρισε στη μονή ένα ασημένιο καντήλι με ένα καραβάκι κρεμασμένα επάνω του. 
Και αν αναρωτιέστε πού βρίσκεται σήμερα το καραβοστόλιστο καντήλι… θα το δείτε κρεμασμένο πάνω από την ιερή πύλη

πηγή