Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε’ : “ο Νο1 της Φιλικής Εταιρίας”

Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε’ : “ο Νο1 της Φιλικής Εταιρίας” (από τα Απομνημονεύματα του Στρατηγού Μακρυγιάννη)

10 Απριλίου 1821.—Πέντε χιλιάδες γενίτσαροι, συνοδευόμενοι και υπό υποκινομένου όχλου, εισορμούν εις το Πατριαρχείο τής Κωνσταντινουπόλεως. Ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’ απάγεται και οδηγείται εν μέσω προπηλακισμών και ύβρεων εις την κεντρικήν πύλην του Πατριαρχείου, όπου οι δήμιοί του τον εκρέμασαν. Ακολούθως, ενώ το πτώμα ήσπαιρεν ακόμη, τού επέρασαν εις τον λαιμόν τον «γιαφτάν», δηλαδή το σουλτανικόν διάταγμα, που ανέφερε τους λόγους τής καταδίκης του. Ο κυριώτερος τούτων ήτο ότι είχε γεννηθή εις την Πελοπόννησον, «όπου κατά πρώτον εξερράγη η Επανάστασις».
—Εθανατώθησαν επίσης οκτώ άλλοι αρχιερείς ο Μυριοφύτου, ο Γάνου καί Χώρας, ο Σωζοπόλεως, ο Σερρών, ο Άρτης, ο Λαρίσης, ο Ιωαννίνων και ο Γρεβενών. Πεντακόσιοι, εξ άλλου Πελοποννήσιοι, συλληφθέντες διότι κατήγοντο από τον τόπον τής Επαναστάσεως, εφορτώθησαν ως κτήνη εις πλοιάρια, διά να σταλούν δήθεν εις εξορίαν, αλλ’ επνίγησαν προ τής Νικομηδείας..—Κατά τον ίδιον τρόπον εθανατώθησαν και διακόσιοι Ρουμελιώται, Αιγαιοπελαγίται και Κρήτες.

ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ε’, Ο Νο 1 ΤΗΣ ΦΙΛΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ

Παρ’ ότι έχουν περάσει 190 χρόνια περίπου, παρόλο που έχουμε όλα τα ιστορικά στοιχεία και δεδομένα στα χέρια μας, κάποιοι εξακολουθούν να αμφισβητούν τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Εκκλησίας της Ελλάδος στον Αγώνα της ελευθερίας.

,Από καθηγητές πανεπιστημίου και “ιστορικούς”, μέχρι απλούς λαϊκούς και …δημοσιογράφους ακούς ένα επιχείρημα: “είχε αφορίσει τον Αγώνα η Εκκλησία“. Αυτό και μόνο τους αρκεί!

Δεν πειράζει όμως, χάρη σε όλους αυτούς προχωράει και η έρευνα. Έτσι λοιπόν, μετά την ανάδειξη της καταπληκτικής και λεπτομερέστατης έρευνας του Πέτρου Γιωργαντζή για τον ρόλο των Αρχιερέων μας στον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα, ήρθε η ώρα να “αποκατασταθεί” και το όνομα του πρωτεργάτη της Εκκλησίας της εποχής και πρωτεργάτη του “αφορισμού” του Αγώνα.Του πρωτεργάτη της Φιλικής Εταιρείας, Γρηγορίου του Ε’, όπως μας λέει πολύ απλά κάποιος ήταν εκεί και τα είδε από πρώτο χέρι. Ο μεγάλος Ιωάννης Μακρυγιάννης.

ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ε’ Ο Νο 1 ΤΗΣ ΦΙΛΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ 

Μακρυγιάννης: Ο αγαθός Πατριάρχης περίλαβε την Εταιρείαm

Εδώ εις Αθήνα ήρθε ένας πρωτοεταιρίστας Λουκάς Λιονταρίδης, προκομμένος άνθρωπος. Πιαστήκαμεν φίλοι. Τον ρώτησα διά τον πατέρα της λευτεριάς μας, τον μακαρίτη Ρήγα Βελεστίνο, πώς προδόθη. Μου είπε πολλά. Αφού τον πρόδωσαν και σκοτώθη, τότε ο Σουλτάνος πρόσταξε τον μακαρίτη Πατριάρχη και το ’δωσε ό,τι κατήχησες το ’χαν δώση, οπού ήταν του Ρήγα, και του είπε ν’ αφορίση αυτόν και τους οπαδούς του.n

Τότε ο αγαθός Πατριάρχης περίλαβεν αυτός την Εταιρία διά να μην σβέση και την ξακολούθησε και κατηχούσε· κ’ έστειλε και πιστόν άνθρωπον εις την Ρουσσία· κ’ εκεί ήταν κι’ ο Λιονταρίδης, πιστός του φίλος, του Πατριάρχη· και ήταν αξιωματικός της Ρουσσίας. Και του παράγγειλε να πάγη εις το Όρος ο Λιονταρίδης, οπού ήταν κι’ ο Πατριάρχης εκεί σιργούνι, ν’ ανταμωθούν. Έτζι πήρε την άδεια και πήγε εις Όρος.m

Αφού ανταμώθηκαν με τον Πατριάρχη, τον κατήχησε και τον χεροτόνησε και καλόγερο· και του είπε να πάγει εις την Ρουσσίαν ν’ απαρατηθή από την δούλεψη και να μιλήση με τον Καποδίστρια και να περάση εις Βλαχιά να πάρη μοναστήρια με νοίκι και να κατηχήση κι’ όσους μπορέση· και να συνάξη κι’ ό,τι χρήματα μπορέση διά να χρησιμέψουν διά την πατρίδα. Πήγε εις την Ρουσσία απαρατήθη, μίλησε και με τον Καποδίστρια και εις την Βλαχιά κατήχησε πολλούς και τον Μιχάλβοντα και πήρε και μοναστήρια και σύναξε κι’ ως τρία μιλλιούνια γρόσια. Του αποκρίθη ο Πατριάρχης να τα ’χη εκεί όσο να χρειαστούνε.n

Ο μακαρίτης ο Ναπολέων ο αυτοκράτορας της Γαλλίας, το καύκημα του κόσμου, διά  μέσον του πρέσβυ του τότε Σεμπαστιάνη γράφει του Πατριάρχη εις Κωσταντινόπολη και του λέγει να στείλη να κατηχήση παντού τους χριστιανούς, να είναι ετοιμασμένοι, κι’ όταν να είναι καιρός οπού θα κινηθή, να χτυπήσουν κι’ αυτείνοι· και είναι δικό τους από Κωσταντινόπολη και κάτου, Γουργαριά, Σερβία, Θεσσαλομακεδονία, Ντουράτζο, Αυλώνα και ολόγυρα αυτά τα μέρη, Ρούμελη, Πελοπόννησο και τα νησιά. Του αποκρίθη ο Πατριάρχης ότι ξακολουθεί από καιρό ό,τι του γράφει. Κι’ έστειλε και κατηχούσαν.n

Η κακή τύχη, απότυχε ο μακαρίτης ο Ναπολέων και νεκρώσανε κι’ αυτά. Αυτό το σκέδιον το ήξερε κι’ ο Καποδίστριας από τον Πατριάρχη.

Σημείωση: Γεγονός επίσης είναι οι σαράντα δύο (42) επιστολές του Πατριάρχη για την Φιλική Εταιρεία, που σώζονται στο αρχείο Σέκερη και αλλού.m

 Μακρυγιάννη Απομνημονεύματα, εκδ. Πάπυρος, σελ. 287.

 www.e-istoria.com/αντιγραφή