Παρά τό πλευρόν τῶν πολιτικῶν κρατουμένων - Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν Ἱερώνυμος χουντικός;

Ἀπό τό βιβλίο τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν Ἱερωνύμου «Το δράμα ἑνός Ἀρχιεπισκόπου» (ΣΤ΄ Ἔκδοση 2003, σελ. 133-138)

Ἐπιστολή Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν Ἱερωνύμου πρός τον Πρωθυπουργό τήν 6η Αὐγούστου 1969.

“Τοῦ ῞Ελληνος ὁ τράχηλος ζυγόν δέν ὑπο­φέρει”

᾿Αγαπητέ μου κ. Πρόεδρε,

Προχθές, ἀνειδοποιήτως, πέρασα ἀπό τό Γραφεῖον σας, μήπως καί σᾶς συναντήσω, πλήν ὅμως ἐπειδή ἦσθε ἀπησχολημένος, καί ὅπως ἔμαθα μέ τό σπουδαι­ότατον θέμα τῆς Παιδείας, ἔφυγα, ἀναμένων εἰδοποί­ησίν σας, ἐφ᾿ ὅσον δέ μέχρι τῆς στιγμῆς δέν τήν ἔλα­βα, σᾶς γράφω τήν παροῦσαν. ῎Ισως μάλιστα ἔτσι νά εἶναι καί καλύτερα, διότι καί ἐγώ θά εἶναι δυνατόν νά σᾶς γράψω ἠρεμώτερον καί σεῖς νά ἔχετε ἐνώπιόν σας ἕνα κείμενον. ᾿Ελπίζω μόνον ἡ παροῦσα μου νά εἰσακουσθῇ καί νά μή ἔχῃ τήν τύχην τῆς πρώτης μου ἐπιστολῆς, εἰς τήν ὁποίαν ἐγώ μέν δέν εἰσηκούσθην, οἱ φόβοι μου ὅμως ἐπηλήθευσαν.

᾿Αφορμήν εἰς τό νά σᾶς γράψω τήν παροῦσαν μοῦ ἔδωσαν δύο περιστατικά, πού θά σᾶς ἀναφέρω. Πλήν δέν πρόκειται διά τά μεμονωμένα αὐτά περιστατικά, ἀλλά διά τό πνεῦμα καί τήν κατεύθυνσιν, πού τά προκαλοῦν. Εἶναι τό πνεῦμα καί ἡ γραμμή τῆς ᾿Επανα­στάσεως τῆς 21ης ᾿Απριλίου.

Οταν ἔγινεν ἡ ᾿Επανάστασις τῆς 21ης ᾿Απριλίου ἀνταπεκρίνετο εἰς ἕνα λαϊκόν αἴσθημα. ῾Ο περισσότερος κόσμος ἐξέβαλε στεναγμόν ἀνακουφίσεως. ᾿Η­σθάνετο, ὅτι ἀπέφευγεν ἕνα κίνδυνον, τόν κίνδυνον τοῦ νά ἐπιβληθῇ τό καθεστώς τῆς βίας καί τῆς καταπιέσεως καί νά χάσῃ τήν ἐθνικήν του ἀνεξαρτησίαν, ὑ­ποδουλούμενος βαθμιαίως εἰς τάς κομμουνιστικάς Χώρας. Σήμερον, διατηρεῖται τό αἴσθημα αὐτό τῆς ἀπολυτρώσεως; ἤ πλησιάζομεν νά ἔχῃ ἡ ᾿Επανάστασις λάβει τήν θέσιν τοῦ καταπιέζοντος καί τοῦ δυνάστου;

Εἰς αὐτό τό ἐρώτημα μέ ὡδήγησαν τά περιστατικά, πού θά σᾶς ἀναφέρω καί τά ὁποῖα εἶναι μόνον ὅσα ἐξηκριβωμένως περιέπεσαν τήν προχθεσινήν ἡμέραν εἰς τήν ἰδικήν μου ἀντίληψιν. ᾿Ατυχῶς, δέν εἶναι τά μόνα καί δι᾿ αὐτό καί ἐγένετο τό διάβημά μου καί σᾶς γράφω καί τήν παροῦσαν. ᾿Αλλ᾿ ἄς ἔλθω εἰς τά περι­στατικά.

Τό πρῶτον μοῦ τό ἀνάφερεν ἡ κόρη τοῦ ἐπιτίμου συμβούλου τοῦ Συμβουλίου ᾿Επικρατείας κ. ᾿Αντ. Ραγκούση, κ. Τζαννετάκη. Τήν προπαρελθοῦσαν ἑ­βδομάδα, ἐνῶ αὐτή εὑρίσκετο εἰς Κηφισιάν, συνέ-λαβαν τόν ἄνδρα της, πλωτάρχην τοῦ Β. Ναυτικοῦ κ. Τζαννήμπεην Τζαννετάκην. Τόν ἐπῆραν “γιά μιά ὥρα, γιά κάποιαν ἀνάκρισιν”, ἔκτοτε δέ ἔχουν χάσει τά ἴχνη του. ῾Η κυρία Τζαννετάκη, πού φαίνεται πολύ ἰσορροπημένος ἄνθρωπος, μέ διαβεβαιοῖ ὅτι ὁ ἄνδρας της δέν εἶναι δυνατόν νά ἔχῃ καμμίαν συνωμοτικήν δρᾶσιν, πιθανῶς δέ νά εἶναι καί ἔτσι. Δέν πρόκειται ὅμως περί αὐτοῦ. Πρόκειται περί τοῦ ὅτι ἡ οἰκογένεια ὁλόκληρη εἶναι ἀνάστατη ἀπό τῆς ὥρας, πού συνέλαβαν τόν κ. Τζαννετάκην, διότι οὐδείς εἶναι εἰς θέσιν νά τήν πληροφορήσῃ ποῦ εὑρίσκεται ὁ ἄνθρωπός της. Μά, γιά τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ· εἶναι ἀνάγκη νά ταλαιπω­ρῆται καί ὁλόκληρος ἡ οἰκογένεια; ᾿Εγώ πρός στιγμήν δέχομαι, ὅτι ὁ συλληφθείς εἶναι ὁ χειρότερος συνω­μότης, ὅτι εἶναι ὁ μεγαλύτερος ἐχθρός τῆς ᾿Επανα­στάσεως. Εἰς τί ἐξυπηρετεῖται ἡ ὑπόθεσις, μέ τό νά κρατῆται ἡ οἰκογένειά του εἰς ἀγωνίαν ἐπί τόσας ἡμέρας; Καί ἄν ἀκόμη ὑποτεθῇ, ὅτι εἶναι ἀπαραίτητος ἡ ἀπόλυτος ἀπομόνωσίς του, εἶναι τόσον δύσκολον νά ἐπιτευχθῇ αὐτή, ἐνῶ συγχρόνως ἡ οἰκογένειά του θά γνωρίζῃ, ὅτι ὁ ἄνθρωπός της εὑρίσκεται εἰς τό τάδε μέρος καί ὅτι εἶναι καλά;

Τό δεύτερον, δέν εἶναι ἁπλῶς περιστατικόν. Εἶναι μία κατάστασις. Μοῦ τήν ἀνέφερεν ὁ Σεβασμιώτατος ῞Υδρας. Πρόκειται διά τήν περιλάλητον ὑπόθεσιν τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Γρεβενῶν. ῾Ο Σεβ. ῞Υδρας μοῦ ἀνέφερεν, ὅτι ὡς ἀνακριτής διεπίστωσεν ἐπικρατοῦσαν εἰς τήν περιφέρειαν τοιαύτην τρομοκράτησιν, παρά τάς ὑπό τοῦ κ. Α΄ ᾿Αντιπροέδρου ἐκδοθείσας ἐντολάς, ὥστε τό μαῦρο θά ἐμφανισθῇ ἄσπρο καί τό ἄσπρο μαῦρο. Χαρακτηριστικῶς μοῦ ἀνέφερεν, ὅτι εὐλαβῆ θεολόγον, τοῦ ὁποίου ὁ πατήρ ἐσφαγιάσθη ὑπό τῶν κομμουνιστῶν, τόν ἔχουν χαρακτηρίσει αἱ ᾿Αρχαί ὡς κομμουνιστήν, ἐπειδή προσῆλθεν ὡς μάρτυς κατηγορίας κατά τοῦ Μητροπολίτου Γρεβενῶν. Καί ὁ Σεβ. ῞Υδρας κατέληξε· “᾿Εκεῖ κατάλαβα τί θά πῇ χωροφύ­λακας, κράτος τοῦ χωροφύλακος”.

Αὐτά, ὅπως σᾶς γράφω παραπάνω, εἶναι ὅσα ἐπλη­ροφορήθην προχθές. Δυστυχῶς, δέν εἶναι τά μόνα. Πληροφοροῦμαι, ὅτι, συλλαμβανόμενοι ἀξιωματικοί, δέρονται ἀνηλεῶς, εἰς δέ τάς ᾿Επαρχίας ὁ στρατιωτικός καί ὁ χωροφύλαξ εἶναι τό φόβητρον. Καί διε­ρωτῶμαι: Δι᾿ αὐτό ἔγινεν ἡ ᾿Επανάστασις τῆς 21ης ᾿Απριλίου; Διά νά ἐγκατασταθῇ τό Κράτος τοῦ χωροφύλακος; Αὐτό εἶχε ποθήσει ὁ ῾Ελληνικός Λαός; Αὐτό τό Κράτος θά ἀντικαταστήσῃ “τό Κράτος τῆς συναλλαγῆς καί τῆς φαυλότητος;”. Κατ᾿ αὐτόν τόν τρόπον θά διαπαιδαγωγηθῇ ὁ Λαός, ἵνα μεταβῶμεν “εἰς τήν ἀληθῆ Δημοκρατίαν;”.

᾿Αγαπητέ μου κ. Πρόεδρε,

῾Η ὠμή βία καί τό κράτος τοῦ χωροφύλακος ὁδηγοῦν ὄχι εἰς τήν Δημοκρατίαν ἀλλ᾿ εἴτε εἰς τήν δουλείαν, εἴτε εἰς τήν ἀνατροπήν. ᾿Ενόσῳ εἶναι ἀκόμη καιρός προλάβετέ την. Διότι καί τά δύο ὁδηγοῦν εἰς τόν ὄλεθρον τῆς ῾Ελλάδος. Διότι ἐάν μέν ἐπιτύχητε τήν ὑποδούλωσιν τοῦ Λαοῦ, δηλαδή ὁ ῾Ελληνικός Λαός νά ἀποκτήσῃ φρόνημα δούλων, πρᾶγμα ἀδύ­νατον, “τοῦ ῞Ελληνος ὁ τράχηλος ζυγόν δέν ὑποφέρει”, θά ἔχετε ἀποτύχει εἰς τόν σκοπόν σας ὡς ᾿Ε­πανάστασις, διότι ἤλθατε, διά νά μᾶς σώσετε ἀπό τό καθεστώς τῆς δουλείας, ἀλλά καί θά ὁδηγῆτε τήν ῾Ελλάδα εἰς τόν ὄλεθρον. Διότι ἡ ῾Ελλάς, περιβαλλομένη ἀπό τόσους κινδύνους, ἔχει ἀνάγκην ὄχι ἁπλῶς ἀγωνιστῶν, ἀλλ᾿ ἐμψυχωμένων ἀγωνιστῶν. Καί ὡς γνωστόν, οἱ δοῦλοι δέν πολεμοῦν. ᾿Εάν δέ δέν κατορ­θώσετε νά ὑποδουλώσετε τόν Λαόν, κάποιαν στιγμήν, θά ἐκσπάσῃ τό ἡφαίστειον, τό ὁποῖον ὅμως δέν θά ἀ­νατρέψῃ μόνον τήν ᾿Επανάστασιν τῆς 21ης ᾿Απριλίου, ἀλλά θά καταστρέψῃ καί θά καταβαραθρώσῃ ὁλό­κληρον τήν ῾Ελλάδα.

᾿Αγαπητέ μου κ. Πρόεδρε,

᾿Εν ὅσῳ ὑπάρχει ἀκόμη ἡ δυνατότης, σώσατε τήν ᾿Επανάστασιν. ῾Υπήρξατε ὁ ἀρχιτέκτων της, ὡς πι­στεύεται, γίνεται τώρα καί ὁ σωτήρ της. Μή τήν ἀφί­σετε νά ἑδραιωθῇ καί νά ἐκφυλισθῇ εἰς τρομοκρατικόν καθεστώς, στηριζόμενον ἐπί τῶν λογχῶν. Μή ἀποξενώσετε τόν Λαόν ἀπό αὐτήν. ῾Η ῾Ελλάς καί ὁ Λαός της τήν χρειάζονται ἀκόμη, ὄχι ὅμως ὡς δυ­νάστην, ἀλλ᾿ ὡς φωτεινόν ὁδηγόν, ὡς ἐμψυχωτήν. Πρέπει, ὅπως λέγομεν, νά κερδίσωμεν τήν νεολαίαν μας, ἀλλά πῶς; κραδαίνοντες τό ξῖφος; ῾Η νεολαία ὅμως, εἰς ὅλας τάς ἐποχάς καί πολύ περισσότερον εἰς τήν ἰδικήν μας, κερδίζεται διά τῶν ἰδανικῶν. ᾿Ιδανικά ὅμως καί ὠμή βία οὐδέποτε συνεφιλιώθησαν.

Γνωρίζω πόσον κουράζεσθε. Γνωρίζω μέ πόσα καί πόσον μεγάλα προβλήματα τῆς ῾Ελλάδος ἀπασχο­λεῖσθε. Παρά ταῦτα, θά τολμήσω νά σᾶς εἴπω· ἀφίσατέ τα πρός καιρόν κατά μέρος καί ἐπί τι διάστημα ἀφιε­ρώσατε τά πολλά καί μεγάλα σας τάλαντα, μέ τά ὁ­ποῖα σᾶς ἐπροίκισεν ὁ Θεός, εἰς τό νά σώσετε τήν ῾Επανάστασιν τῆς 21ης ᾿Απριλίου. Διότι ἡ ᾿Επανά­στασις ἔχει νά ἀντιμετωπίσῃ τόν πλέον ἐπικίνδυνον ἐχθρόν της, δηλαδή τόν ἴδιον τόν ἑαυτόν της, ἤ μᾶλλον τόν χωροφύλακα, ὁ ὁποῖος ἐμφανίζεται ὡς ἐκπρόσωπός της. ᾿Εάν ἡ ᾿Επανάστασις δέν σωθῇ ἀπό τόν ἐχθρόν αὐτόν, θά χάσῃ τόν Λαόν, ὁπότε ἀργά ἤ γρήγορα... ᾿Αλλά, μή γένοιτο.

Εὔχομαι νά ἐπιτύχητε καί εἰς αὐτό καί εἶμαι βέβαιος πώς ὁ Θεός καί εἰς αὐτό θά σᾶς εὐλογήσῃ. Φθάνει νά τό ἀποφασίσετε καί ᾿Εκεῖνος θά ἔλθῃ εἰς βοήθειάν σας, ὅπως καί κάθε ῞Ελλην, ὁ ὁποῖος θά κληθῇ πρός τοῦτο.

Μέ ὅλην μου τήν ἀγάπην καί κάθε διάπυρον εὐχήν

+ ῾Ο Ἀθηνῶν ῾Ιερώνυμος

attikisnikodimos