Η ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΩ ΙΤΑΛΙΑΣ

 

Η Αγία Παρασκευή. 13ος - 15ος αιώνας. Τοιχογραφία στην Nociglia (Λέτσε). Εκκλησία της Παναγίας "de Itri (Οδηγήτριας).

 Στον βίο της αγίας Παρασκευής, του οποίου η αρχαιότερη εκδοχή είναι αυτή του Ιωάννου Ευβοίας (7ος – 8ος αιώνας) διαβάζουμε πως η αγία γεννήθηκε στα περίχωρα της Ρώμης το πρώτο μισό του 2ου αιώνα μ.Χ. Οι γονείς της, Αγάθων και Πολιτεία, την απέκτησαν μετά από πολλές προσευχές, εν ημέρα Παρασκευή, εξ’ ου και της έδωσαν αυτό το όνομα. Μετά τον θάνατο τον γονέων της, διαμοίρασε την περιουσία της και στη συνέχεια περιόδευσε κηρύττουσα τον Χριστό σε διάφορες πόλεις –προφανώς της ιταλικής χερσονήσου- χωρίς όμως αυτές να κατονομάζονται. Για την δράση της αυτή συνελήφθηκε πολλές φορές, βασανίστηκε και τέλος αποκεφαλίστηκε επί αυτοκράτορος Αντωνίνου Πίου (138-161).

Αν και παραμένουν άγνωστες οι περιοχές της Ιταλίας στις οποίες η αγία κήρυξε και μαρτύρησε, παρουσιάζει εν τούτοις εξαιρετικό ενδιαφέρων η μεγάλη διάδοση της τιμής της στην Κάτω Ιταλία και ιδιαίτερα στην Σικελία, όπου τιμάται με το όνομα Venera, Veneranda ή Venerina.

  Στην Σικελία, η πόλις Acireale, λίγο βορειότερα της Κατάνης, από πολύ παλαιά θεωρεί την αγία ως πολιούχο της πόλεως. Φυλάσσει πολλά λείψανά της στον καθεδρικό ναό της πόλεως, και μάλιστα διατηρεί ζωντανή την παράδοση πως η αγία κήρυξε, θαυματούργησε και μαρτύρησε κοντά στα ρωμαϊκά θερμά λουτρά που βρίσκονται λίγο έξω από την πόλη και όπου ήδη από τον 11ο αιώνα υπήρχε ναός της αγίας (Santa Venera al Pozzo). Πολύ κοντά στο Acireale, στην Ταυρομενία, φυλάσσονται λείψανα μαρτύρων που η τοπική παράδοση αναφέρει ως «Le reliquie dei Martiri di santa Venera - τα λείψανα των Mαρτύρων της αγίας Παρασκευής», των αγίων δηλαδή που μαρτύρησαν αφού μεταστράφηκαν από το κήρυγμα της αγίας Παρασκευής.

  Η τιμή της αγίας είναι αρκετά διαδεδομένη σε ολόκληρη την Σικελία, όπως φανερώνουν κωμοπόλεις, χωριά, ναοί και τοποθεσίες που φέρουν το όνομά της. Στην Κατάνη από πολύ παλιά υπήρχε ναός της, Στην Avola τιμάται ως πολιούχος, στις Συρακούσες υπάρχει ομώνυμο σπήλαιο-παρεκκλήσιο. Στην περιοχή Grotte, αλλά και σε ολόκληρη την περιοχή του Agrigento, υπάρχει επίσης ζωντανή η παράδοση του περάσματος της αγίας. Ναοί της και τοπωνύμια αφθονούν επίσης στην περιφέρεια της Μεσσήνης, Itala, Trappitello, Gala, και του Παλέρμο, που συνδέονται άρρηκτα με την παρουσία του ελληνορθοδόξου μοναχισμού που ευδοκιμούσε στην περιοχή.

  Πολυάριθμες είναι και οι περιοχές της Καλαβρίας που τιμούν την αγία, ιδιαίτερα η πόλις του Ιέρακος, αλλά και της Απουλίας, με επίκεντρο το Λέτσε όπου τιμάται μαζί με την αγία Ειρήνη.

  Βορειότερα, ανάμνηση του περάσματος και του μαρτυρίου της αγίας διατηρούν η πόλις Sezze στο Λάτιο, που η τοπική παράδοση την αναφέρει ως γενέτειρα της, το Ascoli Piceno και το Pesaro της κεντρικής Ιταλίας.

  Θα μπορούσαμε εδώ, με βάση τα παραπάνω στοιχεία, να κάναμε την εξής πιθανή υπόθεση σχετικά με την προέλευση και την τιμή της λαοφιλούς αυτής αγίας. Το γεγονός πως η μνήμη της αγίας Παρασκευής απουσιάζει από της αρχαιότερες αγιολογικές πηγές και τα συναξάρια του ελλαδικού χώρου, (απουσιάζει για παράδειγμα από Synaxarium Ecclesiae Constantinopolitanae του 10ου αιώνα), θα μπορούσε να μας οδηγήσει στο συμπέρασμα πως η τιμή της πέρασε στην Ελλάδα και γενικότερα στην ανατολή και στα Βαλκάνια, μεταφερμένη από τους μοναχούς την Κάτω Ιταλίας. 

 Πράγματι τον 9ο αιώνα, αλλά και σε προγενέστερες εποχές, πολλοί έλληνες μοναχοί προερχόμενοι από την Νότιο Ιταλία, προσπαθώντας να διαφύγουν από τις επιδρομές των Σαρακηνών και των Αράβων που ταλαιπωρούσαν συνεχώς τις περιοχές εκείνες, καταφεύγουν στον ελλαδικό χώρο.

  Ένας από τους παλαιότερους κανόνες προς τιμήν της αγίας είναι γραμμένος επίσης από ένα Σικελιώτη μοναχό, τον άγιο Ιωσήφ τον Υμνογράφο (9ος αιώνας) .
Από την Σικελία, προέρχεται επίσης το ελληνικό χειρόγραφο Messanensis 29, του έτους 1308, γραμμένο από τον μοναχό Δανιήλ της Μονής του Σωτήρος της Μεσσήνης που αν και δεν είναι από τα αρχαιότερα, εντούτοις περιέχει το εκτενές μαρτύριο της Αγίας Παρασκευής.
  Μιας Αγίας που φαίνεται ότι με το πέρασμά της σημάδεψε όλη την Μεγάλη Ελλάδα, ενώ η τιμή προς το πρόσωπό της αποτελεί ακόμη έναν πνευματικό κρίκο που την ενώνει με την Μητέρα Ελλάδα.

πηγή