Ο ΘΕΙΟΣ ΓΝΟΦΟΣ

π. Δημητρίου Μπόκου

   Το συγκλονιστικό γεγονός της Μεταμορφώσεως του Χριστού συσχετίζεται περισσότερο με τα διαδραματισθέντα στο όρος Σινά, όπου κατά την παράδοση του θείου Νόμου στον Ισραηλιτικό λαό έλαβε χώρα μια ιδιαίτερα μεγαλόπρεπη θεοφάνεια. Πρωταρχικό ρόλο στα μεγάλα εκείνα γεγονότα διαδραμάτισε ο προφήτης Μωυσής, που αξιώθηκε να μετάσχει στη μοναδική θεοπτία. Κανένας προφήτης μετά από αυτόν δεν έφτασε στο μεγαλείο του. Ο Θεός καταδεχόταν να μιλάει μαζί του «ενώπιος ενωπίω». Έδωσε μάλιστα μαρτυρία γι’ αυτόν ότι τον λογαριάζει για τον πιο αγαπημένο του φίλο. «Οίδα σε παρά πάντας ανθρώπους» 

  Τα γεγονότα βέβαια εκείνα, εκτός από την άμεση σημασία που είχαν για την εποχή τους, ήταν πάντοτε και προτυπώσεις για τα μέλλοντα να συμβούν. Και όταν οι τύποι, τα σύμβολα και οι προεικονίσεις έλαβαν τέλος, ο Χριστός εκπλήρωσε όλα τα προαναγγελθέντα και προφητευθέντα περί αυτού. Αλλά και κατά την εκπλήρωση των προσημανθέντων γεγονότων, ένα μυστικό νήμα συνέδεε τον τύπο με την αλήθεια.

 Έτσι και στο μεγάλο γεγονός της Μεταμορφώσεως παρευρίσκεται στο όρος Θαβώρ και ο Μωυσής, ως εκπρόσωπος του Νόμου. Μαζί με τον επίσης θεόπτη και εκπρόσωπο των προφητών Ηλία, μαρτυρούν από κοινού τον Χριστό ως τον αληθινό Θεό, «νόμου και προφητών ποιητήν και πληρωτήν». Παρίστανται εκεί για να διακηρύξουν ότι αυτός είναι «ο πάλαι διά νόμου και προφητών λαλήσας Θεός».

Παρίστανται οι συγκεκριμένοι δύο προφήτες, γιατί είχαν αξιωθεί περισσότερο από άλλους να γίνουν θεόπτες. Και μάλιστα η παρουσία τους στο μεγαλειώδες γεγονός της Μεταμορφώσεως είναι η αποκορύφωση της δικής τους προ Χριστού θεοπτίας. «Τον γνόφον τον νομικόν», τη σκιά του νόμου, από όπου αναδύονται οι δύο προφήτες, «η φωτεινή διεδέξατο νεφέλη» και μέσα σ’ αυτήν βρέθηκαν «Μωυσής και Ηλίας… της υπερφώτου δόξης αξιωθέντες».

Οι δύο προφήτες είχαν διαδοχικά στάδια θεοπτίας. Ειδικότερα ο Μωυσής είναι ο κατ’ εξοχήν θεόπτης προφήτης της Παλαιάς Διαθήκης. Μπορούμε να επισημάνουμε τρία σημαντικά στάδια στη θεοπτική του εμπειρία. Το πρώτο στάδιο είναι η είσοδός του στον θείο γνόφο στο όρος Σινά. Το δεύτερο είναι η μόνιμη λάμψη του προσώπου του μετά την κάθοδό του από το όρος. Και το τρίτο και τελειότερο είναι η μετοχή του στην υπέρλαμπρη δόξα της Μεταμορφώσεως του Χριστού.

Τί είναι όμως ο θείος γνόφος; Γνόφος είναι το σκοτάδι, η ομίχλη, η σκοτεινή νεφέλη (σύννεφο). Ο Θεός φανερώνεται περιβαλλόμενος πάντα από γνόφο και νεφέλη. Το Σινά ολόκληρο είχε γίνει όρος ζοφώδες και καπνώδες. «Νεφέλη και γνόφος κύκλω αυτού». «Γνόφος υπό τους πόδας αυτού… Και έθετο σκότος αποκρυφήν αυτού» (Ψαλμ. 96, 2. 17, 10-12). Τί σημαίνουν τα λόγια αυτά;

«Το αθέατον διά τούτων της θείας φύσεως εδίδαξεν». Όλα αυτά σημαίνουν, ότι η φύση του Θεού δεν είναι δυνατόν να γίνει ορατή από κανέναν, ούτε από άνθρωπο, ούτε από άγγελο. Όποιος δει το πρόσωπο του Θεού, τον Θεό όπως ακριβώς είναι, δεν θα αντέξει. Θα πεθάνει αμέσως. Θα λειώσει σαν το κερί που έρχεται σε άμεση επαφή με τη φωτιά. Για να σχετισθεί λοιπόν ο Θεός με τα πλάσματά του, κρύβει την απρόσιτη ουσία του, αλλά και την υπέρλαμπρη δόξα του, το υπέρφωτο φως του, τις υπερκόσμιες (άκτιστες) ενέργειές του. Περιβάλλεται τον γνόφο, την ομίχλη. Κρύβει σε μυστηριώδες σκότος το απροσπέλαστο μεγαλείο του.

Όπως είπε και στον Μωυσή: «Θα δεις τα οπίσω μου, αλλά το πρόσωπό μου δεν θα το δεις» (πρβλ. Εξ. 33, 12-23).

(ΛΥΧΝΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ, αρ. φ. 457, Αυγ. 2021)