Η πολιουχική ιδιότητα του αγίου Δημητρίου στα ψηφιδωτά του Ναού του.

 

  Ενδεδυμένος τη στολή των αυλικών αξιωματούχων ο άγιος Δημήτριος εμφανίζεται επίσημος, ευμενής κι ολοφώτεινος στα ψηφιδωτά του σεβάσμιου οίκου του, όπως συχνά αναφέρεται από βυζαντινούς συγγραφείς η μεγαλοπρεπής υγιόδωρος βασιλική του πολιούχου της Θεσσαλονίκης.

  Οι απαρχές της λατρείας του αγίου Δημητρίου συνδέονται με θαυματουργικές ιάσεις και για την ιδιότητά του αυτή τον ευχαριστούν, στο ψηφιδωτό του νότιου κλίτους, δυο παιδιά συνοδευόμενα από τους κηδεμόνες του μετά τη θεραπεία τους.

Με θαυματουργικές ευεργεσίες του αγίου Δημητρίου σχετίζονταν τα ψηφιδωτά, αφιερώματα ευεργετηθέντων, που στόλιζαν τη βόρεια μικρή κιονοστοιχία, η οποία καταστράφηκε στην πυρκαγιά του 1917.

 Την πολιουχική ιδιότητα του αγίου Δημητρίου εξάρουν τα ψηφιδωτά του νοτίου πεσσού του ιερού βήματος. Στη βόρεια πλευρά εικονίζεται ο σωσίπολις άγιος, κτήτωρ ο ίδιος μεταξύ των κτιστῶν (ανακαινιστών) της βασιλικής, του επάρχου και του επισκόπου, τους οποίους αγκαλιάζει από τους ώμους γεφυρώνοντας την πολιτική και εκκλησιαστική εξουσία.

 Στην ανατολική πλευρά ο άγιος αγκαλιάζει τον διάκονο ως ενάρετος ηγεμόνας που μεριμνά για την πόλη θέτοντας υπό τη φροντίδα του αδιακρίτως πολίτες και ξένους, όπως αναφέρεται στην επιγραφή: «Πανόλβιε Χριστοῦ μάρτυς φιλόπολις, φροντίδα τίθη καί πολιτῶν καὶ ξένων».

  Χάρη στις ποικίλες φροντίδες και στις κάθε είδους ευεργεσίες του αγίου η πόλη παρέμενε ενωμένη, σταθερή και αυτάρκης.

 Στη χαρισματική προσωπικότητα του αγίου Δημητρίου που ως εκλεκτός του Θεού διοικεί την πόλη συγκεφαλαιώνεται η βυζαντινή αυτοκρατορική ιδεολογία, η οποία στηρίζεται ακριβώς στην αντίληψη του αυτοκράτορα ως θείου ανδρός, εξουσιοδοτημένου από τον Θεό να ασκεί την απόλυτη μοναρχία από την οποία εκπορεύεται και ο οικουμενικός ρόλος του. Ο πολιούχος της Θεσσαλονίκης αναδείχθηκε σε πρότυπο ηγεμόνων της βυζαντινής εποχής, ενώ σε εγκώμια της ίδιας εποχής παρουσιάζεται ως ακηλίδωτος καθρέφτης της ανείπωτης ομορφιάς του κόσμου.

πηγή