Ο Κόντογλου και το δήθεν υβριστικό κείμενό του...

  Στις αρχές του 1964 ο Κόντογλου δημοσίευσε στη εφημερίδα «Ορθόδοξος Τύπος» ένα άρθρο για το αλάθητο του Πάπα, ως διαδόχου του Αποστόλου Πέτρου, όπου, μεταξύ πολλών άλλων, χαρακτήριζε τον Απόστολο Πέτρο «γκαφατζή». Το άρθρο αυτό προκάλεσε ένα επικριτικό σημείωμα στην εφημερίδα ''τα ΝΕΑ'', που δεν ανέφερε το όνομα του αρθρογράφου (Κόντογλου) αλλά επικαλείτο ένα μεγάλο πλήθος πιστών, που με επιστολές τους προς ''τα ΝΕΑ'' εξέφραζαν την οργή τους γι΄ αυτή την ασέβεια.
Έτσι ο Κόντογλου έστειλε μια απαντητική επιστολή, στην οποία «απολογιόταν» επειδή έγραψε το άρθρο στη δημοτική κι όχι στη καθαρεύουσα, χρησιμοποιώντας λέξεις, που στην δημοτική ήσαν υβριστικές αλλά μεταφρασμένες στην καθαρεύουσα δεν ήσαν.
Η επιστολή αυτή δημοσιεύτηκε στα ΝΕΑ την 1η Φεβρουαρίου 1964.

  Λίγες ημέρες αργότερα, στις 26 Φεβρουαρίου 1964, ανακοινωνόταν επίσημα, από τις στήλες των ΝΕΩΝ, η περίφημη «εκπαιδευτική μεταρρύθμιση» Γεωργίου Παπανδρέου (Πρωθυπουργού και Υπουργού Παιδείας) και Λουκή Ακρίτα (Υφυπουργού Παιδείας) με την οποία εισαγόταν η χρήση της δημοτικής γλώσσας, η δωρεάν Παιδεία, η διδασκαλία του Ομήρου από μεταφράσεις (Εφταλιώτη, Κακριδή- Καζαντζάκη κ.α.) και όχι από το δυσνόητο αρχαίο κείμενο και πολλά άλλα, που δυστυχώς κράτησαν πολύ λίγο, μιας και τρία χρόνια αργότερα η «εθνοσωτήριος επανάστασις» μας επανέφερε εκεί που ήμασταν κι εκατό χρόνια ακόμη πιο πίσω.

Η επιστολή λοιπόν του Κόντογλου έχει και κάποιο πρωτοποριακό και προφητικό χαρακτήρα, δείχνοντας ταυτόχρονα και ποιες ήταν οι πεποιθήσεις του.
Εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» 1/2/1964

Ο ΦΩΤΗΣ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΚΡΙΤΑΙ ΤΟΥ
Κύριε Διευθυντά,
Εις το φύλλον της 28ης Ιανουαρίου της εγκρίτου εφημερίδος σας εδημοσιεύθη σημείωμα, εις το οποίον αναφέρεται, ότι εις την μηνιαίαν εφημερίδαν «Τύπος Ορθόδοξος» περιλαμβάνεται και άρθρον υβριστικόν δια τον Απόστολον Πέτρον. Μολονότι εις το εν λόγω σημείωμα δεν αναφέρεται ποίος έγραψε το υβριστικόν εκείνο άρθρον, δηλώ ότι ο γράψας είμαι εγώ, όστις είμαι τοις πάσι γνωστός ως υβρίζων και παντοιοτρόπως ασεβών προς τους Αγίους και προς την Αγίαν Πίστιν μας εκ νεότητός μου, δια της γραφίδος και δια του χρωστήρος.

Ο γράψας το σημείωμα και οι πολλοί από τους πιστούς που ήλθον στα γραφεία των «Νέων» και κατήγγειλον το γεγονός διέρρηξαν τα ιμάτιά των δια την ασέβειαν που διέπραξα. Αναγνωρίζω ότι έκαμα λάθος να γράψω το άρθρον εις την δημοτικήν, διότι εάν το έγραφα εις την καθαρεύουσαν, δεν θα εχαρακτηρίζετο ως ασέβεια το γραφέν, καθ’ όσον θα διετύπωνα σχεδόν εις την γλώσσαν του Ευαγγελίου όσα λέγονται εν αυτώ περί των απροσεξιών του Αγίου Πέτρου. Εάν αντί της λέξεως «γκαφατζής» μετεχειριζόμουν την λέξιν «απρόσεκτος» ή «σφάλλων», το άρθρο μου δεν θα εθεωρείτο ίσως ανευλαβές από τους ευσεβείς αυτούς ανθρώπους, που δεν κοιτάζουν την ουσίαν, αλλά πως ηχούν αι λέξεις εις τα ώτα των.

Έγραψα εις την δημοτικήν και μάλιστα μεταχειρισθείς μίαν βάρβαρον λέξιν, δια να καταστήσω έντονον και ανάγλυφον εις τον αναγνώστην την αντίθεσιν μεταξύ του αλαθήτου του Πάπα και του συνεχώς σφάλλοντος και παραφόρου Αγίου Πέτρου, του οποίου διάδοχος και υπηρέτης παρουσιάζεται ο Πάπας. Να είναι βέβαιοι οι εν ιερά αγανακτήσει επικριταί μου, ότι ο Άγιος Πέτρος δεν ωργίσθη εναντίον μου, όπως αυτοί. 

Γνωρίζων ότι απλώς ανέφερα, με κάποιαν ζωηράν διατύπωσιν, όσα αναφέρει το Άγιον Ευαγγέλιον περί των σφαλμάτων του, αφού και αυτός ο Κύριος του είπε : «Ύπαγε οπίσω μου Σατανά σκάναδαλόν μου εί». 

Αλλά το Ευαγγέλιον τα γράφει εις την αρχαίαν γλώσσαν, εις την οποίαν το «ψωμί» γίνεται «άρτος», το «μαγαρίζω» γίνεται «μιαίνω» κι ο «μπεκρής» γίνεται «οινοπότης». Έτσι και όποιος γράφει εις την απλήν γλώσσαν από ευσεβής χριστιανός και αγωνισθείς εις όλην του την ζωήν υπέρ της Ορθοδόξου πίστεως των πατέρων μας, γίνεται ασεβέστατος υβριστής, όπως έγινα εγώ μόνον και μόνον διότι δεν έγραψα εις την καθαρευουσαν.
Αθήναι, 29 Ιανουαρίου 1964
Σας ευχαριστώ δια την δημοσίευσιν
Φώτης Κόντογλου

(Ο Άγιος Πέτρος ανιστά την Ταβιθά εν Ιόππη» - Μελάνι σε διαφανές χαρτί - 1965)

Fotis Kontoglou Original - Φώτη Κόντογλου Αρχείο