Αν υπήρχαν πολλοί Σβέικ σ’ αυτόν τον κόσμο, δε θα υπήρχαν πόλεμοι

Γιαροσλάβ Χάσεκ (1883-1923)

ΠΡΟΛΟΓΟΣ TOY ΧΑΣΕΚ  ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

  Κάθε ηρωική εποχή έχει ανάγκη από τους μεγάλους επώνυμους ήρωες της, από τους ηγέτες της. Υπάρχουν όμώς και οι αφανείς, οι καθημερινοί ήρωες που σημαδεύουν με την πορεία τους την ιστορία… ίσως αυτοί να ‘ναι πιο πάνω από το Ναπολέοντα και το Μέγα Αλέξανδρο. 

 Στους δρόμους, στα στενά της Πράγας, ακόμα και σήμερα, μπορείς να συναντήσεις ανθρώπους που δεν έχουν ιδέα τι ρόλο έπαιξαν στη δεδομένη μεγάλη στιγμή ενός ιστορικού γεγονότος. Αυτός ο άνθρωπος, αυτός ο άγνωστος ανώνυμος του πλήθους δε δίνει δεκάρα για συνεντεύξεις και προβολές, αλλά και κανείς δημοσιογράφος δεν τον πλησιάζει. Αν τον ρωτήσεις πώς τον λένε με το αγγελικό του αθώο χαμόγελο θα σου αποκριθεί: 

- Με λένε Σβέικ.

 Κι αυτός δε θα ‘ναι άλλος από το παλιό καλό στρατιώτη Σβέικ… 

Τον πασίγνωστο στους απλούς ανθρώπους της Βοημίας που βρισκόταν κάτω από την αυστριακή κατοχή… 

Ναι, μην αμφιβάλετε. Αυτός είναι η ανεξίτηλη δόξα και τιμή της Τσεχοσλοβακίας, ακόμα και τώρα που ζούμε σε ειρήνη και δημοκρατία. Ειμαι τρελός απ’ αγάπη γι’ αυτόν τον καλοκάγαθο στρατιώτη Σβέικ…

  Μέσα σε τούτο το λογοτεχνικό ιστόρημα σχεδιάζοντας τη φιγούρα του, μέσα στα γεγονότα του γεγονότα του παγκόσμιου πόλεμου, είμαι σίγουρος πώς θα τον αγαπήσετε κι εσείς. Δεν άναψε την πυρκαγιά στο ναό της Εφέσου σαν τον παλαβό Ηρόστρατο, που ήθελε να τον γράψουν οι ιστορίες και τα σχολικά βιβλία… Ο καλός μου στρατιώτης Σβέικ… 

«Ο καλός στρατιώτης Σβέικ» είναι μια σπαρταριστή και ζωντανή σάτυρα του πολέμου με καθημερινούς απλοϊκούς ήρωες. Αλλά μέσα από τις κωμικές σκηνές βγαίνει όλη η φρίκη και η τραγικότητα του πολέμου, η διάρθρωση της σκληρής και στεγνής στρατιωτικής κοινωνίας κι ο κουφιοκεφαλισμός των συμφερόντων των αυλών και των δυνάμεων, που χωρίς κανένα ενδοιασμό έριχναν και ρίχνουν ακόμα τους λαούς στη φωτιά και στο θάνατο. 

Στον «Καλό στρατιώτη Σβέικ» υπάρχει ακόμα η αγάπη για την απλή ζωή, οι μικροχαρές των καθημερινών ανθρώπων, η συναδέλφωση των μη αξιωματούχων καιτο αίσθημα. Αυτό το αίσθημα αντιπροσωπεύεται από τον ίδιο τον αντί-ήρωα Σβέικ, που ανάλογα με τις περιστάσεις κλαίει και γελάει… Και πολλές φορές αναλαμβάνει και φορτώνεται τις ευθύνες των άλλων. Αν υπήρχαν πολλοί Σβέικ σ’ αυτόν τον κόσμο, δε θα υπήρχαν πόλεμοι, αλλά το γέλιο και η καλή διάθεση να ζεις.

 ΚΩΣΤΑΣ ΔΟΥΦΛΙΑΣ