Δύο ασυνήθιστες τοιχογραφίες των κορυφαίων ιεραρχών

  Στα 1295 ο Μέγας Εταιριάρχης Πρόγονος Σγουρός και η σύζυγός του, Ευδοκία, συγγενείς της Αυτοκρατορικής Αυλής της Κωνσταντινούπολης, χτίζουν την Μονή της Θεοτόκου Περιβλέπτου στην Αχρίδα και πληρώνουν τις τοιχογραφίες της. 

 Το ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι -μόνο σε αυτόν το ναό- οι δύο κορυφαίοι Ιεράρχες, ο Βασίλειος της Καισάρειας και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, φορούν μαζί με τα συνήθη αρχιερατικά τους άμφια και την «δαλματική» των δυτικών επισκόπων.

  Η δαλματική είναι ένας αρχαίος (εμφανίζεται τον 6ο αιώνα) χειριδωτός χιτώνας έως πάνω από το γόνατο με διακοσμητική παρυφή. Φοριέται από τους Λατίνους πάνω από το στιχάριο και κάτω από το φαιλόνιο, όπως ακριβώς φαίνεται στην τοιχογραφία της Αχρίδας.

  Για να διακρίνεται το δυτικό άμφιο ακόμη περισσότερο, το ζωγραφικό συνεργείο των Μιχαήλ και Ευτύχιου των Αστραπάδων από την Θεσσαλονίκη που εκτέλεσε τις τοιχογραφίες έφτιαξε τις δύο δαλματικές σε βαθύ γαλάζιο χρώμα, ενώ τα υπόλοιπα άμφια σε λευκό και χρυσό χρώμα.

 Όλοι οι υπόλοιποι ιεράρχες στο ναό δεν έχουν δαλματική, αλλά μόνον τα γνωστά ανατολικά άμφια. Ξέρουμε επίσης ότι ο Μ. Βασίλειος δεν είχε και πολύ καλή γνώμη για τους Λατίνους, μιλάει στα συγγράμματά του για την «δυτική επηρμένη οφρύ» (το σηκωμένο φρύδι των δυτικών).

 Γιατί άραγε έγινε αυτό; Χρειαζόταν ο Σγουρός την εύνοια της Δυτικής Χριστιανοσύνης; Ήθελε να κολακεύσει κάποιους Λατίνους της περιοχής; Δεν φοβήθηκε μήπως παρεξηγηθεί ο Έλληνας επίσκοπος ή ο Αυτοκράτορας και συγγενής του στην Πρωτεύουσα;

+Ε. Γ.

Πηγή