Άγιος Λουκάς Καρπάθου. Ένα βυζαντινό ξωκλήσι-αποκάλυψη

Σύμφωνα με τους περισσότερους ερευνητές, οι τοιχογραφίες του Αγίου Λουκά θα πρέπει να έγιναν το δεύτερο μισό του 13ου αιώνα, τον καιρό δηλαδή των πρώτων Παλαιολόγων. Εκείνη την εποχή και μέχρι το 1282, οπότε την κατέλαβαν οι Γενουάτες, την Κάρπαθο διοικούσαν οι αδελφοί Λέων και Ιωάννης Γαβαλάς. Ήταν γόνοι παλαιάς αρχοντικής οικογένειας της Κωνσταντινούπολης, που είχε εγκατασταθεί στην Κρήτη τον 11ο αιώνα, και είχαν, επίσης, υπό την κυριαρχία τους την Ρόδο.

Οι Γαβαλάδες, άλλοτε δρούσαν ανεξάρτητα και άλλοτε εν ονόματι του αυτοκράτορα του Βυζαντίου. Όπως είναι, όμως, γνωστό, στο πρώτο μισό του 13ου αιώνα, οι εξόριστοι αυτο- κράτορες είχαν ως έδρα τους την Νίκαια της μικρασιατικής Βιθυνίας (από το 1204, κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους, μέχρι το 1261). Όταν, το 1261, ο Μιχαήλ Η ́ Παλαιολόγος ανακατέλαβε την Πόλη, η αυτοκρατορική αυλή επέστρεψε στην βυζαντινή πρωτεύουσα.

Λόγω της καίριας γεωπολιτικής της θέσης στο Αιγαίο, η Κάρπαθος, το δεύτερο σε μέγεθος νησί της ∆ωδεκανήσου, φαίνεται ότι αποτέλεσε στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της κομβικό σημείο για το πέρασμα από την Ανατολή στη ∆ύση και αντίστροφα.

Ειδικά δε από τον 11ο-12ο αιώνα το νησί και όλη η γύρω περιοχή βρέθηκαν στο κέντρο ενός εμπορικού πυρετού, με πρωταγωνιστές τους Βενετούς και τους Γενουάτες. Και όχι μόνον. Γύρω στα 1185, ο Ανδαλουσιανός αξιωματούχος και συγγραφέας Ιμπν Τζουμπαΐρ αναφέρει χαρακτηριστικά ότι ο αραβικός στόλος, που έπλεε μεταξύ Συρίας και Ισπανίας, χρησιμοποιούσε την Κάρπαθο ως σταθμό ανεφοδιασμού.
Άλλοι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο πληθυσμός του νησιού αυξήθηκε σημαντικά τον 11ο και, κυρίως, τον 12ο αιώνα. Οφειλόταν αυτό άραγε στην οικονομική άνθιση, που φαίνεται ότι υπήρχε στην Κάρπαθο εκείνη την εποχή ή έπαιξαν ρόλο και άλλοι παράγοντες;
Όπως αναφέρουν πολλοί ιστορικοί, μετά το 1071, δηλαδή μετά το Μαντζικέρτ, όταν ο βυζαντινός στρατός νικήθηκε από τους Σελτζούκους Τούρκους στα βάθη της σημερινής Ανατολικής Ανατολίας (στην Τουρκία), οι ανατολικές επαρχίες της Μικράς Ασίας κατακλύσθηκαν από Τουρκομάνους και Κούρδους αποίκους.
Αυτό είχε ως συνέπεια καραβάνια ολόκληρα προσφύγων από την Καππαδοκία και την βόρεια Συρία να μετακινηθούν δυτικά και να καταφύγουν στα παράλια της Μικράς Ασίας, στην Κύπρο, στην Κρήτη και στα νησιά του Αιγαίου. 

πηγή