Τρίτη 9 Σεπτεμβρίου 2025

Η κλεισμένη πύλη

 
Η λέξη "πύλη" είναι πολύ επιβλητική: δεν είναι μια απλή θύρα, αλλά μια μεγάλη είσοδος (πχ κάστρου, ανακτόρου, πόλεως κλπ.). Δεν γνωρίζουμε την προέλευσή της - (σε αντίθεση με τη λέξη "θύρα" < Ι.Ε. *dhwer-, που το συναντάμε σε πλείστες λέξεις, πχ γαλλ. dehors «έξω», γερμ. Tür, αγγλ. door κ.ά.). Είναι από τις αρχαιότερες λέξεις της γλώσσας μας.
Έχετε δει σε παλαιά φρούρια ή κάστρα, την τεράστια κεντρική κλεισμένη πύλη, που υψώνεται βαριά και σιωπηλή, οδηγώντας στο εσωτερικό μιας πολιτείας; Μια τέτοια πύλη συνήθως μένει κλειστή για να προφυλάξει από εχθρούς. Φαντασθείτε όμως μια πύλη που μένει κλειστή γιατί προορίζεται να ανοίξει μόνο με την είσοδο ενός υψηλού προσώπου – ιερέα, στρατηγού, βασιλιά. Θυμίζει παραμύθι...

Αυτή η εικόνα, ποιητική και γεμάτη μυστήριο, γίνεται προτύπωση της Θεοτόκου μέσα στην υμνογραφία του Γενεσίου της (8 Σεπτεμβρίου). Στηρίζεται στην παρακάτω προφητεία του Ιεζεκιήλ (44, 1-2):
 «Καὶ ἐπέστρεψέ με κατὰ τὴν ὁδὸν
τῆς πύλης τῶν ἁγίων τῆς ἐξωτέρας
τῆς βλεπούσης κατὰ Ἀνατολάς,
καὶ αὕτη ἦν κεκλεισμένη.
ἡ πύλη αὕτη κεκλεισμένη ἔσται,
οὐκ ἀνοιχθήσεται,
καὶ οὐδεὶς μὴ διέλθῃ δι’ αὐτῆς,
ὅτι Κύριος ὁ Θεὸς Ἰσραὴλ
εἰσελεύσεται δι’ αὐτῆς,
καὶ ἔσται κεκλεισμένη.» (Ιεζ. 44,2)

Ο υμνογράφος, αξιοποιώντας την εικόνα αυτή, δημιουργεί μια διπλή αναμονή. Από τη μία, η πύλη προσμένει τον Μέγα Αρχιερέα, για να ανοίξει. Αλλά και η πόλη, πίσω από την πύλη, περιμένει την πύλη να ανοίξει, για να υποδεχθεί τον βασιλέα (η πόλη αυτή είναι η οικουμένη).

Λοιπόν -λέει ο υμνογράφος- σήμερα αυτή η αναμονή τελειώνει, γιατί γεννιέται ("ἐκ γαστρὸς προελήλυθε") η πύλη ἡ «κατὰ ἀνατολὰς» και εισάγει τον Χριστό στην οικουμένη...

Ο ύμνος (δοξαστικό Αίνων):
 «Αὕτη ἡμέρα Κυρίου· ἀγαλλιᾶσθε λαοί.
ἰδοὺ γὰρ τοῦ φωτὸς ὁ νυμφών,
καὶ ἡ βίβλος τοῦ λόγου τῆς ζωῆς
ἐκ γαστρὸς προελήλυθε.
Καὶ ἡ κατὰ ἀνατολὰς πύλη ἀποκυηθεῖσα
προσμένει τὴν εἴσοδον τοῦ Ἱερέως τοῦ μεγάλου,
μόνη καὶ μόνον εἰσάγουσα Χριστὸν
εἰς τὴν οἰκουμένην
πρὸς σωτηρίαν τῶν ψυχῶν ἡμῶν»

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου