ΡΩΓΜΗ(Εις την μνήμη του Αγ.Ιωάννη του Χρυσοστόμου)

  Στον μεγάλον αυτον Άγιο και οικουμενικό φωστήρα, τη μνήμη του οποίου τιμούμε σήμερα, στον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, δεν με τράβηξαν η ρητορική δεινότητα, οι ιστορικές συγκρούσεις με την εξουσία, οι ομιλίες που σείουν τους αιώνες. Όλ' αυτά τα ξέρουμε,τα τιμούμε,τ' ακούμε κάθε χρόνο.Δεν με τράβηξε το μεγαλείο του. Με τράβηξε η ρωγμή του. Το λεπτό εκείνο σημείο όπου ο Άγιος δεν διδάσκει αλλά ανοίγεται. Δεν ελέγχει, εξομολογείται.Δεν φαίνεται ατρόμητος αλλά άνθρωπος:

«Πολλές φορές συλλογίζομαι τη δική μου αδυναμία και γίνομαι ακόμη πιο αδύναμος. Πολλές φορές λιγοψυχώ και κάνω λογαριασμούς με τον εαυτό μου και λέω: Τι κάνω; Πώς είμαι άξιος αυτών των ψυχών; Και τότε ικετεύω να μη με αφήσει ο Θεός να γίνω έρημος, χωρίς την αγάπη σας».

  Κι αυτό, το να βλέπεις έναν τόσο μεγάλο Πατέρα της Εκκλησίας να σου δείχνει τον πόνο του, την αδυναμία του, το φόβο μπροστά στη μοναξιά, είναι ίσως η πιο βαθιά διδασκαλία που μπορεί κανείς να πάρει. Γιατί έχουμε μάθει να θαυμάζουμε, να χειροκροτούμε, να υψώνουμε. Όμως σπανίως στεκόμαστε στη στιγμή εκείνη όπου ένας Άγιος, ναι, ένας Άγιος, τρέμει μπροστά στην ευθύνη του, φοβάται μήπως δεν σταθεί άξιος, νιώθει μικρός. Στη στιγμή που προσεύχεται όχι για δύναμη αλλά για να μη μείνει μόνος. Για να μην τον εγκαταλείψει η αγάπη των ανθρώπων του.
Αυτή η στιγμή με καθήλωσε!

 Και συγχρόνως, από ένα άλλο άκρο των λόγων του, με χτύπησε σαν ριπή ανέμου εκείνος ο λόγος που μοιάζει πρώτα αυστηρός αλλά στην αλήθεια του είναι λυτρωτικός. Ο λόγος που λέει πως ο άνθρωπος, εγώ, εσύ, ο καθένας μας, μπορεί να φτάσει να μη θυμίζει άνθρωπο. Να φέρει όνομα ανθρώπου αλλά να ζει με φρόνημα ζώου. Να μιλά με λογική αλλά να πράττει με ένστικτο. Να έχει σώμα ανθρώπου αλλά καρδιά λύκου, γλώσσα φιδιού, σκληράδα πέτρας:

«Έλα και γίνε άνθρωπος για να μην διαψεύσεις τον τίτλο σου αυτόν. Καταλάβατε αυτό που σας είπα; Ισχυρίζεσαι πως είσαι άνθρωπος. Ναι, αλλά μονάχα στ' όνομα, όχι όμως και στο φρόνημα. Διότι όταν σε βλέπω να ζεις απερίσκεπτα, πως να σε ονομάσω άνθρωπο κι όχι βόδι;

Όταν σε βλέπω ν' αρπάζεις, πως να σε ονομάσω άνθρωπο κι όχι λύκο; Όταν σε βλέπω να έχεις δηλητήριο στο στόμα, πως να σε ονομάσω άνθρωπο κι όχι φίδι; Όταν σε βλέπω να γίνεσαι ανόητος, πως να σε ονομάσω άνθρωπο κι όχι γαϊδούρι; Όταν σε βλέπω ψυχρό κι αναίσθητο, πως να σε ονομάσω άνθρωπο κι όχι πέτρα;».

Και συνεχίζει:

«O Θεός σου έδωσε μεγαλείο. Εσύ γιατί προδίδεις την ευγένεια της φύσης σου; Τι κάνεις; Πες μου. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν την ικανότητα να επικοινωνούν με τα ζώα και να προσφέρουν σ' αυτά κάτι από το μεγαλείο τους. Εκπαιδεύουν παπαγάλους να μιμούνται την ανθρώπινη φωνή κι έτσι με την τέχνη θριαμβεύουν πάνω στη φύση. Ημερεύουν λιοντάρια ώστε να τα τραβάνε μέσα στις πλατείες. Το λιοντάρι, ένα ατίθασο θηρίο, το ημερώνεις. Και τον εαυτό σου τον κάνεις πιο άγριο και από τον λύκο;
Και το χειρότερο; Καθένα από τα ζώα έχει ένα ελάττωμα: Ο λύκος το αρπακτικό, το φίδι το δολερό και το φαρμακερό. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με τον πονηρό άνθρωπο. Αυτός δεν έχει ένα, έχει πολλά. Κι αρπακτικός γίνεται και δολερός και φαρμακερός και μαζεύει στην ψυχή του όλες τις κακίες των ζώων.
Είσαι άνθρωπος; Απόδειξέ το μου πραγματικά. Όχι γιατί έχεις ψυχή, αλλά γιατί έχεις ανώτερα φρονήματα, ανθρώπινα αισθήματα. Είσαι κύριος των ζώων κι εσύ έγινες δούλος στα ζωώδη πάθη σου;».

Όταν διάβαζα τούτο τον λόγο χρόνια πριν, με είχε ταρακουνήσει. Και σήμερα, βάζοντάς τον δίπλα στην εξομολόγηση του Αγίου, κατάλαβα κάτι βαθύτερο. Αυτοί οι δύο λόγοι δεν είναι αντίθετοι. Είναι συμπληρωματικοί. Είναι η αρχή και το τέλος της ίδιας αλήθειας. Η αυστηρότητα προς τον εαυτό και η τρυφερότητα προς τους άλλους. Η παιδαγωγία και η αυτοκατάκριση. Το βλέμμα που λέει «πρόσεξε μην μικρύνεις» και το άλλο που λέει «κι εγώ μικραίνω και φοβάμαι». Η δύναμη και η ευαλωτότητα μέσα στο ίδιο στόμα!

 Ο Χρυσόστομος γίνεται έτσι ο πιο ανθρώπινος διδάσκαλος. Όχι εκείνος που σου δείχνει μόνο τον δρόμο αλλά εκείνος που τον περπατά μαζί σου. Που δεν παριστάνει τον τέλειο. Που δεν φοβάται να πει πως νιώθει ανεπαρκής. Που δεν κρύβεται πίσω από αξιώματα. Που δεν ντρέπεται να ζητήσει αγάπη. Που δεν δοξάζεται με το αλάθητο. Αγιάζεται με την ειλικρίνεια!
Και πόσο ανάγκη έχει ο σημερινός άνθρωπος αυτή την ειλικρίνεια.. Σε μια εποχή όπου όλοι προσπαθούν να δείχνουν δυνατοί, στα social media, στις σχέσεις, στις δουλειές, στις παρέες, ο Χρυσόστομος έρχεται σαν πρόσωπο που δεν παίζει κανέναν ρόλο. Έρχεται και σου λέει:

«Πολλές φορές σκέφτομαι την αδυναμία μου και γίνομαι πιο αδύναμος».

Αυτό δεν είναι θεολογία. Είναι αλήθεια! Είναι ομολογία! Είναι ανθρώπινο ρίγος!
Και τότε, όταν βάλεις δίπλα - δίπλα την αδυναμία του και την αυστηρότητά του, γεννιέται μια αλήθεια που δεν σε αφήνει ήρεμο: Ότι άνθρωπος δεν γίνεσαι όταν στέκεσαι τέλειος. Άνθρωπος γίνεσαι όταν βλέπεις πού μοιάζεις με λύκο και το πολεμάς. Πού μοιάζεις με φίδι και το διορθώνεις. Πού μοιάζεις με πέτρα και το μαλακώνεις. Πού σε πνίγει η μοναξιά και ζητάς σχέση. Πού σε βαραίνει η ευθύνη και το ομολογείς. Πού σε κουράζει ο κόσμος και δεν ντρέπεσαι να πεις ότι χρειάζεσαι αγάπη.
Και τελικά αυτό είναι το μήνυμα που μένει. Όχι ένα ηθικό δίδαγμα. Όχι ένα κήρυγμα. Όχι μια διακήρυξη. Αλλά μια πρόσκληση: Να γίνουμε άνθρωποι! Αληθινοί άνθρωποι. Όχι κατά το σώμα. Κατά την ψυχή. Όχι επειδή έτσι μάθαμε αλλά επειδή έτσι επιλέγουμε. Να γίνουμε άνθρωποι ευγενικοί, καθαροί, τρυφεροί, γενναίοι. Να γίνουμε άνθρωποι που μπορούν να κοιταχτούν στον καθρέφτη με ειλικρίνεια. Να γίνουμε άνθρωποι που μπορούν να στηρίξουν άλλους, γιατί πρώτα στηρίζουν τον εαυτό τους. Να γίνουμε άνθρωποι που δεν αφήνουν τον φόβο, τα πάθη, την κόπωση και την πίκρα να μας σβήσουν το πρόσωπο.

Γιατί άνθρωπος, στ' αλήθεια άνθρωπος, είναι εκείνος που έχει μέσα του χώρο για Τον Θεό και χώρο για τον άλλον. Εκείνος που δεν κλείνεται στον εαυτό του. Εκείνος που δεν αφήνει τη μοναξιά να γίνει σπίτι του. Εκείνος που δεν χάνει την ιερότητα της καρδιάς του μέσα στη φασαρία της εποχής.

Κι αν κάτι μπορούμε να κάνουμε σήμερα, στη μνήμη του Χρυσοστόμου, είν' αυτό: Να αποφασίσουμε μέσα μας, ήσυχα αλλά σταθερά, ότι θέλουμε να γίνουμε άνθρωποι. Όχι όπως μας ορίζει ο κόσμος αλλά όπως μας καλεί ο ουρανός. Όπως μας βλέπει ο Θεός. Όπως μας ονειρεύτηκε ο Δημιουργός όταν μας έπλασε.

π. Αυγουστίνος Βλάχος