Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Αγίου Βλασίου Ιεροθέου
Θά ήθελα νά ευχαριστήσω θερμά τόν Σεβ. Μητροπολίτη Πατρών κ. Χρυσόστομο, φίλτατο αδελφό, ο οποίος θεοφιλώς καί θεαρέστως ποιμαίνει τήν Ιεράν αυτή Μητρόπολη, διότι μέ παρεκάλεσε νά ομιλήσω κατά τόν πανηγυρικό Εσπερινό τής εορτής τού αγίου Ανδρέου τού Πρωτοκλήτου, ενώπιον τού Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών καί Πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου, τών μελών τής Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, Ιεραρχών, Κληρικών, Αρχόντων καί λαϊκών, αλλά κυρίως ενώπιον τής αγίας Κάρας τού αγίου Ανδρέου, ο οποίος είναι παρών στήν σημερινή Σύναξή μας.
Μακαριώτατε Αρχιεπίσκοπε Αθηνών καί Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμε, Σεβασμία τών Ιεραρχών χορεία, τίμιον Πρεσβυτέριον, περιούσιε λαέ τού Κυρίου.
Ο άγιος Ανδρέας είναι πολιούχος καί προστάτης τών Πατρών καί γνωρίζω καλά τήν αγάπη τού πατραϊκού λαού πρός αυτόν, αφού μάλιστα η αγία Κάρα θά μπορούσαμε νά πούμε ότι είναι ο πνευματικός πνεύμονας τών ανθρώπων τής περιοχής. Η πλειονότητα τών ανθρώπων, ακόμη καί όσοι δέν έχουν στενή σχέση μέ τήν Εκκλησία, ασπάζονται τήν αγία του Κάρα καί αναπνέουν τό οξυγόνο τού Παραδείσου, πού τό έχουμε τόσο ανάγκη.
Ο άγιος Ανδρέας υπήρξε μαθητής τού αγίου Ιωάννου τού Προδρόμου καί Πρωτόκλητος Μαθητής τού Χριστού. Καί είναι μεγάλη τιμή η πόλη τών Πατρών νά διαθέτη αυτό τό καταπληκτικό θησαύρισμα.
Θά ήθελα νά δώ τρία σημεία, τά οποία δείχνουν τήν μεγάλη προσωπικότητα τού αγίου ενδόξου Ανδρέου τού Πρωτοκλήτου.
Τό πρώτον είναι ότι, καίτοι κατάγεται από τήν μικρή επαρχία τής Γαλιλαίας, εν τούτοις ανεδείχθη οικουμενικός άνθρωπος. Καί διερωτάται κανείς πώς ένας επαρχιώτης περιέτρεξε όλη τήν Οικουμένη μέ τά πενιχρά μέσα τής εποχής εκείνης. Δίδαξε στήν Μικρά Ασία, κατά δέ τόν Ωριγένη καί τόν Ευσέβειο Καισαρείας εκήρυξε τόν Χριστό στήν Σκυθία, στά μέρη τού Καυκάσου καί στόν χώρο πού εκτείνεται η νότιος Ρωσία, αλλά καί η σημερινή Ρουμανία. Έχω επισκεφθή επανειλημμένως τά μέρη αυτά καί είδα τήν ευλάβεια τών ανθρώπων στόν Άγιο Ανδρέα. Έπειτα περιόδευσε τήν Θράκη, τήν Ελλάδα καί υπέστη τό μαρτύριό του στήν Πάτρα. Τό έκανε αυτό υπακούοντας στόν Χριστό πού είπε: «πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά έθνη» (Ματθ. κη', 19). Καί αυτό έγινε μέ τήν μέθη τού Αγίου Πνεύματος, όπως έλεγε ο αββάς Ισαάκ ο Σύρος.
Τό δεύτερο γνώρισμά του είναι ότι, καίτοι ήταν ένας αγράμματος αλιεύς, εν τούτοις ανεδείχθη θεολόγος μέσα στήν Εκκλησία. Αυτό έγινε γιατί κατά τήν ημέρα τής Πεντηκοστής έλαβε τό Άγιον Πνεύμα, τό Οποίο τόν κατέστησε θεολόγο. Όταν ομιλούμε γιά θεολογία, εννοούμε τό μεγαλύτερο χάρισμα μέσα στήν Εκκλησία. Δέν πρόκειται γιά τήν ανθρώπινη γνώση, τήν οποία προσλαμβάνει κανείς από κάποια Θεολογική Σχολή, αλλά τήν γνώση τού Θεού τήν οποία αποκτά μέ τήν εμπειρία τού Αγίου Πνεύματος. Η Πεντηκοστή είναι ο ανώτερος βαθμός θεογνωσίας. Γι' αυτό καί ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος θά πή ότι τό θεολογείν δέν ανήκει στόν καθένα, αλλά είναι «τών εξητασμένων καί διαβεβηκότων εν θεωρία καί πρό τούτων καί ψυχήν καί σώμα κεκαθαρμένων ή καθαιρομένων, τό μετριώτατον». Οπότε ισχύει καί γι' αυτόν ο λόγος τού αγίου Γρηγορίου τού Θεολόγου, ότι οι άγιοι Απόστολοι διδάσκουν «αλιευτικώς, αλλ' ουκ αριστοτελικώς», δηλαδή η θεολογία τους δέν είναι αποτέλεσμα λογικής επεξεργασίας, αλλά εμπειρία τού Αγίου Πνεύματος.
Τό τρίτο γνώρισμα τού αγίου Ανδρέου τού Πρωτοκλήτου είναι ότι έζησε σέ έναν ορισμένο τόπο καί χρόνο, αλλά έγινε διαχρονικός, εισήλθε στό αιώνιο. Ο Μ. Βασίλειος κάνει τήν διάκριση μεταξύ χρόνου, αιώνος καί αϊδίου. Ο χρόνος είναι τρόπος υπάρξεως τών κτιστών, τό αιώνιο είναι τρόπος υπάρξεως τών αγίων καί τών αγγέλων καί τό αΐδιον είναι ο τρόπος υπάρξεως τού ακτίστου Τριαδικού Θεού. Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος ορίζει τό αιώνιο ως χρόνον, όταν σταματά η κίνηση. Πάντως τό γεγονός είναι ότι ο άγιος Ανδρέας, όπως και όλοι οι Άγιοι, σύμφωνα μέ τήν θεολογία τής Εκκλησίας μας ζή μέσα στό αιώνιο πού σημαίνει υπερβαίνει τόν χρόνο, γι' αυτό μπορεί νά κινήται μέ άλλον τρόπο καί επομένως είναι παρών σέ κάθε άνθρωπο πού τόν επικαλείται.
Τά τρία αυτά γνωρίσματα τού αγίου Ανδρέου ότι από επαρχιώτης έγινε οικουμενικός, από αγράμματος αλιεύς έγινε μέγας θεολόγος καί από πεπερασμένος άνθρωπος εισήλθε στό αιώνιο, πού είναι άλλη διάσταση τού χρόνου, δείχνουν τήν μεγάλη προσωπικότητά του.
Αυτό ακριβώς δείχνει τήν μεγαλωσύνη τής Εκκλησίας. Η Εκκλησία δέν είναι ένας κατεστημένος θεσμός, δέν είναι μιά ανθρώπινη οργάνωση, αλλά ο θεανθρώπινος οργανισμός πού αγιάζει τόν άνθρωπο, τόν καθιστά οικουμενικό, θεολόγο καί άγγελο, πού υπερβαίνει όλες τίς ταξικές διαιρέσεις καί τά ανθρώπινα σχήματα. Μέσα στήν Εκκλησία ενεργεί τό Άγιον Πνεύμα, τό οποίο κάνει όλες τίς υπερβάσεις. Τόσους αιώνες η Εκκλησία εξακολουθεί νά είναι τό εργαστήριο τής αγιότητος καί τών λειψάνων.
Είναι μιά Εκκλησία πού έχει μιά τρομερή δύναμη μέσα στήν φαινομενική αδυναμία της, πού εξασκεί τήν σιωπή, η οποία είναι ισχυρότερη από τόν λόγο, πού εκδηλώνει μιά τρυφερή αγάπη πού είναι ισχυρότερη από όλες τίς επαναστάσεις. Ο Χριστός απεκάλυψε στόν Απόστολο Παύλο: «η γάρ δύναμίς μου εν ασθενεία τελειούται» (Β' Κορ. ιβ', 9). Καί τελικά, όπως λέγει ο ίδιος Απόστολος: «τά μωρά τού κόσμου εξελέξατο ο Θεός, ίνα τούς σοφούς καταισχύνη, καί τά ασθενή τού κόσμου εξελέξατο ο Θεός, ίνα καταισχύνη τά ισχυρά, καί τά αγενή τού κόσμου καί τά εξουθενημένα εξελέξατο ο Θεός, καί τά μή όντα, ίνα τά όντα καταργήση» (Α' Κορ. α', 27-28).
Είναι μεγάλη δύναμη γιά κάθε άνθρωπο νά γίνη κατά κόσμον ανύπαρκτος, ώστε δι' αυτού νά κηρύττεται ο Χριστός, νά γίνη «μή ών», γιατί θά καταργηθούν τά όντα. Αυτό πού έλεγαν οι Απόστολοι: «Μή ημίν, Κύριε, μή ημίν, αλλ' ή εν τώ ονόματί Σου δός δόξαν». Αυτό φανερώνει η ζωή καί τό έργο τού αγίου Ανδρέου.
Ο άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος γράφει κάπου: «Καί έλαθεν τόν άρχοντα τού αιώνος τούτου η παρθενία Μαρίας καί ο τόκος αυτής, ομοίως καί ο θάνατος τού Κυρίου τρία μυστήρια κραυγής, άτινα εν ησυχία επράχθη».
Αυτό εκφράζει όλη τήν Εκκλησία, η οποία είναι ένα μυστήριο κραυγής μέσα στήν ησυχία. Αυτός είναι ο πλούτος τής Εκκλησίας. Δηλαδή, θησαυρός τής Εκκλησίας δέν είναι τά υλικά αγαθά καί τά χρήματα, αλλά η θεολογία της, τά μυστήριά της, η νηπτική της παράδοση, οι άγιοί της καί τά λείψανά τους, οι εκκλησιαστικές της τέχνες, η αγάπη τού λαού, πού εκδηλώνεται σήμερα μέ τήν τιμητική προσκύνηση τής Κάρας τού αγίου Ανδρέου.
Καί Σείς, Μακαριώτατε, γνωρίζετε αυτόν τόν πλούτο καί ζήτε σύμφωνα μέ αυτόν. Διακρίνεσθε από τήν σεμνότητα καί τήν ταπείνωση, τήν ευαισθησία στόν πονεμένο άνθρωπο, αλλά καί τήν παράδοση τής Εκκλησίας. Ξέρετε νά σιωπάτε καί νά ομιλήτε, όταν πρέπη. Είσθε πραΰς, αλλά καί μαχητης, όταν χρειάζεται. Αυτά σάς ανέδειξαν Αρχιεπίσκοπο στήν Εκκλησία.
Γι' αυτό, Μακαριώτατε, σέ μιά εποχή πού ο άνθρωπος πάσχει καί υποφέρει από βερμπαλισμό, ακτιβισμό, δημόσιες σχέσεις καί επικοινωνιακή προβολή ευχηθείτε νά καταλάβουμε καλά ότι η δύναμη φαίνεται στήν αδυναμία, η εξουσία στήν αγάπη καί η μεγαλωσύνη στήν ταπείνωση, τά μεγαλύτερα μυστήρια κραυγής πραγματοποιούνται στήν ησυχία τού Θεού. Ένα τέτοιο μυστήριο σιωπής είναι καί τό λείψανο τού αγίου Ανδρέου, πού καλύπτει όλους τούς φλύαρους λόγους.
Άγιε Ανδρέα Πρωτόκλητε, πρέσβευε υπέρ ημών.–
