Κινούμαστε σε μια εποχή που η ψηφιακή τεχνολογία μας φέρνει κοντά σε όλους και σε όλα. Μέσα από τον παγκόσμιο ιστό αφομοιώνουμε στοιχεία πότε δημιουργικά, πότε άκριτα, ακόμα και αδιάκριτα, συμβατά ή όχι με την ιδιοσυγκρασία μας. Με τον τρόπο αυτό η πρόσβαση στην παγκόσμια γνώση αποβαίνει παράλληλα ευεργετική αλλά και καταστρεπτική. Έχει την δύναμη να ευεργετεί ενώνοντάς μας με τους ανθρώπους, όπως επίσης και να μας αλλοιώνει, ομογενοποιώντας στοιχεία, πολιτισμούς, ανθρώπους, συνήθειες.
Όοσν αφορά τώρα στην Ψαλτική Τέχνη της οποίας θεράποντες -στην καλύτερη περίπτωση- τυγχάνουμε, η ψηφιακή εποχή μας φέρνει σε επαφή όχι μόνο με πληθώρα ακουσμάτων από το παρελθόν, αλλά και από το καθημερινά παρόν. Ακούμε ερμηνείες, εκτελέσεις, αναλύσεις, γυρίσματα, ύφη ποικίλα και «σχολές» διάφορες, δανειζόμαστε στοιχεία, προσαρμοζόμαστε και προσαρμόζουμε. Μπορεί αυτού του τύπου η ευρυμάθεια να μην είναι αλλοτριωτική αλλά εποικοδομητική της ψαλτικής μας προσωπικότητας, ωστόσο ενέχει τον κίνδυνο να αποπροσανατολιστεί, ακόμα και να αφανιστεί, η δική μας ψαλτική ιδιοπροσωπία, η οποία συνίσταται στο φωνητικό μας χάρισμα, στην μουσική παιδεία που αποκτήσαμε παρά τους πόδας του δασκάλου μας, και εν γένει στην όλη ερμηνευτική μας αγωνία και παρουσία στα ψαλτικά πράγματα.
Η παρούσα δισκογραφική δουλειά των πατέρων του Κουτλουμουσιανού Κελλίου του αγίου Ιωάννου του Θεολόγου μας δίνει την ευκαιρία να ακούσουμε κάτι αγνό, από την άποψη της σχεδόν μηδαμινής απουσίας κοσμικής επήρειας. Λιτό ύφος, χωρίς πολλά ερμηνευτικά ψιμύθια, στιβαρός ρυθμός και χαρίεις ταυτόχρονα, μιας και οι ύμνοι στην Θεοτόκο είναι βαθιά αγαπητικά άσματα του αγιορείτη μοναχού προς την Μητέρα του Φωτός και Μητέρα όλων, την Έφορο και προστάτιδα του αγιωνύμου Όρους.
Βέβαιο είναι πως η παραδοσιακή αγιορειτική ψαλτική τέχνη των πατέρων του Κελλίου αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, δεν θα εντυπωσιάσει όσους αναζητούν κάτι το «εξωτικό» στα ψαλτικά ακούσματα. Η μοναχική ψαλτική χαρακτηρίζεται από μια εσωστρέφεια όμοια με το χαροποιό πένθος που συνοδεύει την μοναχική κλήση. Δεν είναι τέχνη τόσο της έξαρσης, όσο της εμβάθυνσης και της προσπάθειας να έρθει η ψυχή σε κατάνυξη (η πρόθεση κατά επιτείνει απόλυτα την σημασία του ρήματος νύσσω που η σημασία του είναι τρυπώ). Η καλογερική ψαλτική αγωνίζεται με λίγα λόγια να κάνει την ψυχή μαλακή, ευαίσθητη, ακόμα και ευάλωτη στην αγάπη του τρωθέντος γι᾿ αυτήν Νυμφίου. «…ὅτι τέτρωμαι τῆς σῆς άγάπης ἐγώ…» ψάλλουμε στο δοξαστικό της μεγαλομάρτυρος αγίας Ευφημίας.
Μπορεί το μοναχικό ύφος αυτό της ψαλμωδίας να μην ευδοκιμεί στον κόσμο για διάφορους λόγους -πρακτικούς κυρίως- παρόλα αυτά όμως θεωρούμε αναγκαίο για μας, τους πασχίζοντες και κοπτομένους για την παράδοση, ερμηνευτές, ερευνητές, και ψάλτες, να προσεγγίσουμε με πνεύμα μαθητείας αυτό το λιτό αγιορειτικό άκουσμα, που στοιχείται σε παλαιά μουσικά πρότυπα, μόνο και μόνο για να αφουγκραστούμε το πως εκφράζεται μέσα από την ψαλμωδία η αποταγή του κόσμου, τί σημαίνει απόρριψη παντός περιττού, τι σημαίνει χορωδιακό άκουσμα βασισμένο όχι σε τακτική μουσική γύμναση του χορού, αλλά πρωτίστως στο καθημερινό κοινό λειτουργικό βίωμα.
Περαίνοντας, ευχαριστούμε τους πατέρες του Κελλίου αγίου Ιωάννου του Θεολόγου γι᾿ αυτή την δυνατότητα εντρύφησης σε κάτι αμόλευτο από το κοσμικό πνεύμα, και παράλληλα ευχόμαστε στους ακροατές του δίσκου να διευρύνουν τα ψαλτικά τους κριτήρια μέσα από την παρούσα μουσική έκδοση.
Νεκτάριος Ν. Θάνος
Πρωτοψάλτης Ι. Μ. Νικοπόλεως και Πρεβέζης
Διευθυντής του Χορού Ψαλτών Chorus Nicopolitanus
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου