Σε ένα τροπάρι του στην έκτη ωδή, ο εμπνευσμένος υμνογράφος που έγραψε τον κανόνα για τη Σύναξη του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, προσφέρει έναν καίριο χαρακτηρισμό του:
Προφητών σε σφραγίδα γινώσκομεν,
ως τη Παλαιά και Καινή μεσιτεύσαντα
και Βαπτιστήν και Πρόδρομον,
του Σωτήρος Χριστού καταγγέλλομεν.
Δηλαδή: «σε γνωρίζουμε σαν επισφράγισμα και τελείωμα όλων των Προφητών, σαν ένα σύνδεσμο και μια γέφυρα, που μας φέρνει από την Παλαιά στην Καινή Διαθήκη, από το Νόμο στη Χάρη· και το κηρύχνουμε φανερά, πως είσαι ο Βαπτιστής και Πρόδρομος του Σωτήρα μας, του Χριστού».
Γι’ αυτό η Εκκλησία μας τελεί, μια μέρα ύστερ’ από τ’ άγια Θεοφάνεια, τη Σύναξη του αγίου προδρόμου, «ως τω μυστηρίω του θείου Βαπτίσματος υπουργήσαντος» - όπως ακριβώς, μια μέρα ύστερ’ απ’ τη θεία Γέννηση του Χριστού, τελεί τη Σύναξη της Υπεραγίας Θεοτόκου, «ως υπουργησάσης εις το μυστήριον της γεννήσεως του Χριστού».
* * *
Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος στάθηκε πάντα μια θαυμαστή για τον κάθε πιστό μορφή αγίου, αλλά και μια τραγική προφητική φυσιογνωμία. Η γέννησή του έγινε με τη χάρη του Θεού, κ’ η σύλληψή του ευαγγελίστηκε, όπως μας αναφέρει ο Ευαγγελιστής Λουκάς (α΄ 5-25), στον πατέρα του Ζαχαρία, μέσα στην εκκλησία, την ώρα που εθυμίαζε.
Είπεν εκεί ο αρχάγγελος Γαβριήλ στο Ζαχαρία, πως η στείρα και μεγάλη πια στα χρόνια γυναίκα του Ελισάβετ, θα γεννήσει υιόν: «και καλέσεις το όνομα αυτού Ιωάννην· και έσται χαρά σοι και αγαλλίασις και πολλοί επί τη γεννήσει αυτού χαρήσονται. Έσται γαρ μέγας ενώπιον του Κυρίου». Κι αλήθεψεν ο λόγος τούτος του αγγέλου.
Γεννήθηκεν ο Πρόδρομος «εκ των στειρωτικών λαγόνων» της Ελισάβετ, λύνοντας ταυτόχρονα την αφωνία του πατέρα του Ζαχαρία. Ακόμα, όταν ήταν στην κοιλιά της Ελισάβετ και σκίρτησε, προφήτεψε τη σάρκωση του θείου Λόγου, στην παρθενική μήτρα της Παναγίας. Χωρίς να γνωρίσει την αμαρτία του κόσμου ο Πρόδρομος φεύγει νεώτατος στην έρημο, όπου ζει με άσκηση φοβερή, τρεφόμενος με ακρίδες και άγριο μέλι, σα να ’τανε πουλί.
(Σε πολλές εικόνες της βυζαντινής αγιογραφίας, ο άγιος Πρόδρομος βρίσκεται ιστορημένος πράγματι με δύο φτερά, φυτρωμένα στους ώμους του, και με την επιγραφή «το πτηνόν της ερήμου»).
Εκεί στην έρημο, μέσα στο μεγάλο καμίνι που δοκιμάζονται και ωριμάζουν οι