Του Φώτη Σχοινά
Ἔχει γραφεῖ γι̉ αὐτόν: «Πνεῦμα ἀνήσυχο καί δημιουργικό. Φωτεινή ἑλληνική συνείδησις. Πνευματική προσωπικότης ὄχι τυχαία, μέ διάθεσι ἀποστολική. Παιδαγωγός καί διανοητής. Πιστός τῆς δημοσιογραφίας, ἡ ὁποία ἔγινε ὁ ἄμβων γιά τό ἀσταμάτητο ἐθνικό του κήρυγμα, πού ἀποτελοῦσε τόν βασικώτερο σκοπό τῆς ζωῆς του, τό ὡραῖο του πάθος»[1].
Γεννήθηκε στά Γιάννενα τό 1836, ὅταν ὁ ἀχός καί ἡ μνήμη τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως τοῦ 1821 ἦσαν ἀκόμη ζωντανές. Ὁ πατέρας του Ἀθανάσιος καταγόταν ἀπό τήν Θεσσαλία καί πολέμησε στήν Ἐπανάσταση ὑπό τήν σημαία τοῦ Γεωργίου Καραϊσκάκη. Φοίτησε στήν περιώνυμη Ζωσιμαία σχολή ὡς τό 1852.Μόλις ὁ Θωμᾶς Πασχίδης ἀποφοίτησε ἀπό τήν Ζωσιμαία σχολή μετέβη στό Μπεράτι ὅπου ὑπηρέτησε ὡς δάσκαλος. Τό 1854 μέ τήν κήρυξη τοῦ Κριμαϊκοῦ πολέμου ξέσπασαν ἀπελευθερωτικά κινήματα στήν Ἤπειρο, στή Θεσσαλία καί στή Μακεδονία καί ὁ Πασχίδης σπεύδει νά καταταγεῖ ἐθελοντής στά πεδία τῶν μαχῶν.Στή συνέχεια βρίσκεται στή Λαμία καί στήν Ἀθήνα, στήν ὁποία παρακολουθεῖ σπουδές στήν Φιλοσοφική σχολή. Τίς σπουδές του συμπληρώνει στή Νεάπολη τό 1859.
Τό 1860, μετά τήν Ἰταλία, ὁ Πασχίδης μετέβη στό Βουκουρέστι τῆς Ρουμανίας, ὅπου ἐκδίδει τήν «Ἀκολουθίαν καί τόν βίον τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος καί ἰσαποστόλου Κοσμᾶ τοῦ ἐν Ἀλβανίᾳ μαρτυρήσαντος ἐν ἔτει 1779 κατά μῆνα Αὔγουστον».
Στό προλογικό σημείωμα γράφει: «Εἰς τά μέσα τοῦ παρελθόντος αἰῶνος ἀνεφάνη κατά τά μέρη τῆς δούλης Ἑλλάδος ὁ νέος οὗτος φωστήρ τῆς Ἐκκλησίας, ὅστις περιῆλθε γῆν τε καί θάλασσαν κληθείς ὑπό τοῦ Κυρίου πρός τό κήρυγμα τοῦ Ἁγίου αὐτοῦ Εὐαγγελίου. Ὁ δέ ταπεινός ἐγώ αὐτόπτης, οἰκονομίᾳ Θεοῦ γεγονώς τοῦ Σεπτοῦ αὐτοῦ λειψάνου καί τῶν θαυμάτων Αὐτοῦ συνέθεσα συλλέξας τήν παροῦσαν ἀκολουθίαν, ἥν προσφέρω τῷ ὀρθοδόξῳ καί χριστεπωνύμῳ πληρώματι, ὡς τέκμαρ εὐγνωμοσύνης πρός τόν Ἅγιον Ἰσαπόστολον καί Ἱερομάρτυρα Κοσμᾶν τόν ἀπερίτρεπτον ἐν Ἀλβανίᾳ στύλον κατά τῆς θρησκείας τῶν Ἀγαρηνῶν, οἷος ὁ ἅγιος θαυματουργός Σπυρίδων ἐν Κερκύρᾳ ἀκράδαντον στήριγμα κατά τῶν σχισματικῶν Παπιστῶν»[2]
Στό Βουκουρέστι ὁ Πασχίδης γνώρισε τόν Ζαχαρία Σαρδέλλη μαζί μέ τόν ὁποῖο ἐξέδωσε ἑβδομαδιαία ἐφημερίδα μέ τόν τίτλο «Ἶρις». Ὅπως γράφει ὁ Ι.Μ.Χατζηφώτης «οἱ δύο ἐκδότες καί περισσότερο ὁ Πασχίδης ἐμφοροῦνται ἀπό τίς ἰδέες τοῦ Ρήγα Βελεστινλῆ γιά μιά παμβαλκανική συνεργασία»[3].
Τό 1866 ξέσπασε ἡ Κρητική Ἐπανάσταση. Ὅπως ἔχει γραφεῖ «ὁ Πασχίδης διαθέτει ὁλόκληρη τήν περιουσία του στόν ἀγώνα. Κάνει ἐράνους, δημοσιογραφεῖ, γράφει ποιήματα».[4] Ἐπίσης εἶναι σφοδρός πολέμιος τοῦ πανσλαβισμοῦ. Τό 1870 ἀρχίζει τά ταξίδια του στήν Ἀνατολή καί τήν Αἴγυπτο, ὅπου προβαίνει σέ ὁμιλίες στηλιτεύοντας τόν πανσλαβισμό, ὁ ὁποῖος ἔριχνε τά δίκτυά του μέχρι τό Ἅγιον Ὄρος.
Τό 1870 ἐπιστρέφει στό Βουκουρέστι καί ἱδρύει Ἑλληνικό Ἐκπαιδευτήριο, ἡ στάθμη ποιότητος τῆς παρεχόμενης μαθήσεως τοῦ ὁποίου ἦταν καθ̉ ὁμολογίαν γενική πολύ ὑψηλή. Σημειωτέον ἐπίσης ὅτι ὁ Πασχίδης ἦταν φανατικός ὀπαδός τοῦ ἀρχαΐζοντος ὕφους καί ὅτι ἐγνώριζε καλά τήν Ρουμανική καί Γαλλική γλῶσσα.
Πολύ σημαντικοί ἦσαν καί οἱ δημοσιογραφικοί ἀγῶνες τοῦ Πασχίδη ὑπέρ τῆς Ὀρθοδοξίας καί τοῦ Ἑλληνισμοῦ.Ἡ πιό σημαντική δημοσιογραφική προσφορά του ὑπῆρξε ἡ ἔκδοση τό 1874 τῆς ἑβδομαδιαίας ἐφημερίδας «Δεκέβαλος». Ἀξίζει νά σημειωθεῖ ὅτι εἶχε σέ μεγάλη ὑπόληψη τό ρόλο τῆς γυναίκας στήν κοινωνία καί ὑπεστήριξε μέ κάθε τρόπο τήν ἀξιοποίησή της μέσα σ̉ αὐτή. Ὁ Ἄλκης Μάνθου γράφει σχετικά: «Τρέφει ἀπεριόριστη ἐκτίμησι στή γυναῖκα καί ἀγωνίζεται γιά τήν ἀπελευθέρωσή της ἀπό τόν γυναικωνίτη. Τά σχετικά δημοσιεύματα στήν ἐφημερίδα του προκαλοῦν κατάπληξι, ὅταν ληφθῆ ὑπ̉ ὄψιν ὁ χρόνος πού γράφηκαν καί οἱ ἀντιλήψεις πού ἐπικρατοῦσαν ἐκείνη τήν ἐποχή».[5] Τό 1875 ὁ «Δεκέβαλος» μετονομάζεται σέ «Ἀθηνᾶ» στήν ὁποία καί συνεχίζει τήν μαχητική δημοσιογραφία του.
Τό 1875 μεταβαίνει στή Φλωρεντία καί συμμετέχει στίς γιορτές γιά τήν 4η ἑκατονταετηρίδα τοῦ Μιχαήλ Ἀγγέλου, ὅπου καί ἔβγαλε ἐμπνευσμένο λόγο στά Γαλλικά.
Τή διετία 1887-1888 ὁ Πασχίδης βρίσκεται στή Κωνσταντινούπολη, ὅπου δημοσιογραφεῖ καί μάχεται ὑπέρ τῶν δικαίων τῆς Ὀρθοδοξίας καί τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ἐκεῖ ὅμως τόν καταδίδει στίς Τουρκικές ἀρχές κάποιος Ἀ. Μαργαρίτης, ὁ ὁποῖος ἀποδεδειγμένα ἦταν φιλότουρκος καί φιλοπαπιστής.[6] Ἔτσι συλλαμβάνεται τόν Μάϊο τοῦ 1888 ὁ Θωμᾶς Πασχίδης ἀπό τίς Ὀθωμανικές ἀρχές μαζί μ̉ ἕνα ἐξίσου θερμό πατριώτη τόν Ν. Φιλιππίδη.
Στό Βουκουρέστι ὁ Πασχίδης γνώρισε τόν Ζαχαρία Σαρδέλλη μαζί μέ τόν ὁποῖο ἐξέδωσε ἑβδομαδιαία ἐφημερίδα μέ τόν τίτλο «Ἶρις». Ὅπως γράφει ὁ Ι.Μ.Χατζηφώτης «οἱ δύο ἐκδότες καί περισσότερο ὁ Πασχίδης ἐμφοροῦνται ἀπό τίς ἰδέες τοῦ Ρήγα Βελεστινλῆ γιά μιά παμβαλκανική συνεργασία»[3].
Τό 1866 ξέσπασε ἡ Κρητική Ἐπανάσταση. Ὅπως ἔχει γραφεῖ «ὁ Πασχίδης διαθέτει ὁλόκληρη τήν περιουσία του στόν ἀγώνα. Κάνει ἐράνους, δημοσιογραφεῖ, γράφει ποιήματα».[4] Ἐπίσης εἶναι σφοδρός πολέμιος τοῦ πανσλαβισμοῦ. Τό 1870 ἀρχίζει τά ταξίδια του στήν Ἀνατολή καί τήν Αἴγυπτο, ὅπου προβαίνει σέ ὁμιλίες στηλιτεύοντας τόν πανσλαβισμό, ὁ ὁποῖος ἔριχνε τά δίκτυά του μέχρι τό Ἅγιον Ὄρος.
Τό 1870 ἐπιστρέφει στό Βουκουρέστι καί ἱδρύει Ἑλληνικό Ἐκπαιδευτήριο, ἡ στάθμη ποιότητος τῆς παρεχόμενης μαθήσεως τοῦ ὁποίου ἦταν καθ̉ ὁμολογίαν γενική πολύ ὑψηλή. Σημειωτέον ἐπίσης ὅτι ὁ Πασχίδης ἦταν φανατικός ὀπαδός τοῦ ἀρχαΐζοντος ὕφους καί ὅτι ἐγνώριζε καλά τήν Ρουμανική καί Γαλλική γλῶσσα.
Πολύ σημαντικοί ἦσαν καί οἱ δημοσιογραφικοί ἀγῶνες τοῦ Πασχίδη ὑπέρ τῆς Ὀρθοδοξίας καί τοῦ Ἑλληνισμοῦ.Ἡ πιό σημαντική δημοσιογραφική προσφορά του ὑπῆρξε ἡ ἔκδοση τό 1874 τῆς ἑβδομαδιαίας ἐφημερίδας «Δεκέβαλος». Ἀξίζει νά σημειωθεῖ ὅτι εἶχε σέ μεγάλη ὑπόληψη τό ρόλο τῆς γυναίκας στήν κοινωνία καί ὑπεστήριξε μέ κάθε τρόπο τήν ἀξιοποίησή της μέσα σ̉ αὐτή. Ὁ Ἄλκης Μάνθου γράφει σχετικά: «Τρέφει ἀπεριόριστη ἐκτίμησι στή γυναῖκα καί ἀγωνίζεται γιά τήν ἀπελευθέρωσή της ἀπό τόν γυναικωνίτη. Τά σχετικά δημοσιεύματα στήν ἐφημερίδα του προκαλοῦν κατάπληξι, ὅταν ληφθῆ ὑπ̉ ὄψιν ὁ χρόνος πού γράφηκαν καί οἱ ἀντιλήψεις πού ἐπικρατοῦσαν ἐκείνη τήν ἐποχή».[5] Τό 1875 ὁ «Δεκέβαλος» μετονομάζεται σέ «Ἀθηνᾶ» στήν ὁποία καί συνεχίζει τήν μαχητική δημοσιογραφία του.
Τό 1875 μεταβαίνει στή Φλωρεντία καί συμμετέχει στίς γιορτές γιά τήν 4η ἑκατονταετηρίδα τοῦ Μιχαήλ Ἀγγέλου, ὅπου καί ἔβγαλε ἐμπνευσμένο λόγο στά Γαλλικά.
Τή διετία 1887-1888 ὁ Πασχίδης βρίσκεται στή Κωνσταντινούπολη, ὅπου δημοσιογραφεῖ καί μάχεται ὑπέρ τῶν δικαίων τῆς Ὀρθοδοξίας καί τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ἐκεῖ ὅμως τόν καταδίδει στίς Τουρκικές ἀρχές κάποιος Ἀ. Μαργαρίτης, ὁ ὁποῖος ἀποδεδειγμένα ἦταν φιλότουρκος καί φιλοπαπιστής.[6] Ἔτσι συλλαμβάνεται τόν Μάϊο τοῦ 1888 ὁ Θωμᾶς Πασχίδης ἀπό τίς Ὀθωμανικές ἀρχές μαζί μ̉ ἕνα ἐξίσου θερμό πατριώτη τόν Ν. Φιλιππίδη.
Ὁπως γράφει ὁ Ἰ. Χατζηφώτης, «ἀπό τήν ὥρα τῆς συλλήψεως τῶν δύο ἀγωνιστῶν ἀρχίζει ὁ γολγοθᾶς τῶν δύο ἁγνῶν πατριωτῶν καί θερμῶν ζηλωτῶν τοῦ Ἑλληνισμοῦ, τοῦ
.jpg)
.jpg)
