Ένα ακόμη ζήτημα έχει προκύψει τα τελευταία χρόνια στην λειτουργική ζωή της εκκλησίας μας.
Έχει αρχίσει να επικρατεί τα τελευταία χρόνια η άποψη πως οι ευχές της Θείας Λειτουργίας που τα λειτουργικά βιβλία τις χαρακτηρίζουν «μυστικώς» να ψάλλονται εκφώνως εις επήκοον όλου του εκκλησιάσματος.
Το πρώτο επιχείρημα που θα εκθέσω είναι αυτό της προφορικής παράδοσης. Αυτό δηλαδή που διδαχτήκαμε από τους διδασκάλους και από ταπεινούς ιερείς παρελθόντων χρόνων. Είμαι διάκονος των αναλογίων εδώ και είκοσι πέντε χρόνια περίπου, και έχω συλλειτουργήσει με ιεράρχες αλλά και δεινούς αρχιμανδρίτες, συγγραφείς με «καυτή» πένα, και ουδείς εξ αυτών έλεγε τις ευχές εκφώνως, αντιθέτως δε εάν τελείωνα νωρίς, με παρατηρούσαν διότι γινόταν χασμωδία.
Πολλοί από εμάς έχετε παραστεί σε ακολουθίες στο Άγιο Όρος. Εκεί λοιπόν τι γίνεται; Όλοι έχουμε παρατηρήσει ότι οι ευχές λέγονται μυστικώς. Είναι οι Αγιορείτες πλανεμένοι και μακριά από την μουσική μας παράδοση, ή μήπως είναι λιγότερο κατηρτισμένοι;
Δυστυχώς η πατρώα μουσικής μας έχει πέσει θύμα της ψευτο-επιστημοσύνης των καιρών μας. Όλα μετρούνται με τα μεταπτυχιακά και τα διδακτορικά που κατέχει κάποιος. Και προσοχή εδώ δεν πάμε να μηδενίσουμε την προσπάθεια κανενός «…και τούτα ποίησον αλλά κακείνα μη αφιέναι…», ασχολούνται όμως με αυτήν πολλοί και διάφοροι «επιστήμονες» που τις περισσότερες φορές δεν διακονούν σε αναλόγιο και το χειρότερο ακόμη δεν έχουν καμία σχέση με την εκκλησία εν γένει. Βλέπουμε δηλαδή το δέντρο και χάνουμε το δάσος.
Από την αρχαία εποχή.. (αποστολικοί χρόνοι έως 323μ.χ Μ.Κων/νος και από 323μ.χ έως Αγ.Ιωάννη Δαμασκηνό)… την μεσαιωνική (Αγ.Ιωάννη Δαμασκηνό έως άλωση 1453) αλλά και την νεωτέρα (από 1453 έως τη σήμερον) σύμφωνα με τον διαχωρισμό που πραγματοποιεί ο Ι.Μαργαζιώτης η μουσική μας έχει μια εξελικτική πορεία που τελικοί αποδέκτες είναι οι σύγχρονοι μας πρωτοψάλτες (Ιάκωβος Ναυπλιώτης , Κ.Πρίγγος, Θρ.Στανίτσας. η μεγάλη των Θεσσαλονικέων σχολή κ.τ.λ). δεν καταλαβαίνω γιατί θα πρέπει να εισαγάγουμε στοιχεία που έχουν δοκιμασθεί και έχουν προσπελασθεί ως μη κατάλληλα. Τον μόνο λόγο που βλέπω είναι οι προσωπικές επιδιώξεις και φιλοδοξίες τους καθενός για δόξα κυρίως αναγνώριση και υστεροφημία.
Από την αρχαία εποχή.. (αποστολικοί χρόνοι έως 323μ.χ Μ.Κων/νος και από 323μ.χ έως Αγ.Ιωάννη Δαμασκηνό)… την μεσαιωνική (Αγ.Ιωάννη Δαμασκηνό έως άλωση 1453) αλλά και την νεωτέρα (από 1453 έως τη σήμερον) σύμφωνα με τον διαχωρισμό που πραγματοποιεί ο Ι.Μαργαζιώτης η μουσική μας έχει μια εξελικτική πορεία που τελικοί αποδέκτες είναι οι σύγχρονοι μας πρωτοψάλτες (Ιάκωβος Ναυπλιώτης , Κ.Πρίγγος, Θρ.Στανίτσας. η μεγάλη των Θεσσαλονικέων σχολή κ.τ.λ). δεν καταλαβαίνω γιατί θα πρέπει να εισαγάγουμε στοιχεία που έχουν δοκιμασθεί και έχουν προσπελασθεί ως μη κατάλληλα. Τον μόνο λόγο που βλέπω είναι οι προσωπικές επιδιώξεις και φιλοδοξίες τους καθενός για δόξα κυρίως αναγνώριση και υστεροφημία.
Εκείνο που θέλω να θυμίσω στην αγάπη σας είναι πως η μουσική μας είναι η μοναδική στον κόσμο που έχει φτιαχτεί για λατρευτικούς σκοπούς, και όπως μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις έτσι και ένα ψαλλόμενο μέλος είναι σαν χίλιες προσευχές υπάρχουν άλλωστε στα γεροντικά πολλές σχετικές διηγήσεις.
Θα μπορούσαμε να πούμε πολλά ακόμη αλλά σαν αποδεικτικό ότι και η επίσημη εκκλησία κάποτε συμφωνούσε με αυτά, παραθέτω την συνοδική εγκύκλιο (9ης Ιουνίου 1956) σχετική με το θέμα, που με πολύ κόπο βρήκε ο αγαπητός συνάδερφος και συνεργάτης στον Σύνδεσμο Ιεροψαλτών Αργολίδας και πρόεδρος Γ.Δαρλάσης.
9 σχόλια:
Μου αρέσουν εξίσου και τα δύο... αφού μου αρέσει η θ. λειτουργία!
Υπήρχαν και υπάρχουν διαφορετικές παραδόσεις, από εποχή σε εποχή, από χώρα σε χώρα, ακόμη και από ενορία σε ενορία. Μου αρέσει να μην πηγαίνω κάθε φορά στην ίδια εκκλησία (αφού έχω αυτήν τη δυνατότητα), κι έτσι η λειτουργία δε μου φαίνεται βαρετή.
Και, επειδή δεν μπαίνω στο ιερό και επειδή ήμουν ο καλύτερος μαθητής στο σχολείο στα αρχαία, συμμετέχω καλύτερα στη λειτουργία όταν ακούω και μπορώ να καταλάβω τι λένε οι ευχές.
Την ιδια αποψη ειχαν και οι αγιοι Πορφυριος και Παισιος. Εδω η αποψη του οσιου Πορφυριου επι του θεματος αλλα και για αλλα θεματα ψαλτικης.
https://www.youtube.com/watch?v=JnAlSn3oJPc
σε μία ομιλία του Αθανάσιου Λεμεσού αναφέρεται μάλλον σε μία πιο παλλιά παράδοση που λέει για εκφώνος. Και σχοιάζει ότι έτσι πρέπει γιατί η θεία λειτουργία είναι έργο του λαού. Όταν εντοπίσω την ομιλία θα την αναφέρω
Το θεμα το κλεινουν οι αγιοι Παισιος και Πορφυριος οι οποιοι συμφωνουν με το ανωτερω αρθρο της αναρτησης. Εδω υπαρχουν οι λεπτομερειες του θεματος http://www.egolpion.com/mustiki_anagnosi.el.aspx
Κύριε george Ber,
1) Το θέμα δεν το κλείνουν οι άγιοι αυτοί, όπως φαντάζεστε και θέλετε να λέτε. Ο κάθε άνθρωπος (άγιος ή μη) έχει μια δική του άποψη. Δεν είναι λίγες οι φορές που ακόμη και άγιοι συζητούσαν και διαφωνούσαν σε ορισμένα θέματα, όπως ο Βασίλειος Καισαρείας με τον Γρηγόριο το θεολόγο, αλλά και ο Ερμογένης του Τομπόλσκ με την Ελισάβετ Θεοδώροβνα και την Ιερά Σύνοδο.
2) Σαν Ορθόδοξος χριστιανός, θα έπρεπε να ξέρετε ότι δεν αναγνωρίζουμε το αλάθητο ή το απόλυτα σωστό σε κανέναν. Θα ξέρετε λογικά ότι ο ΑΓΙΟΣ Αυγουστίνος υποστήριζε το φιλιόκβε, το οποίο υπήρχε στο σύμβολο της πίστης στη Δύση αιώνες πριν το Σχίσμα. Για να μην παρεξηγηθώ, θεωρώ και τους δύο τρόπους (μυστικώς και εκφώνως) απόλυτα σωστούς.
3) Στο κείμενο από το Εγκόλπιο αναφέρεται μια όμορφη συμβουλή του αγίου Πορφυρίου, η οποία δεν έχει καμία σχέση με το θέμα. Με ανοιχτό μυαλό και χωρίς παρωπίδες, προσπαθήστε να συγκρίνετε, αν θέλετε, αυτό που λέει ο άγιος με τη στάση ορισμένων παλιοημερολογιτών και δικών μας φανατικών, με τις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας, τις φωνές και τις κατάρες δήθεν προς δόξαν Θεού και επικράτησιν της ορθής πίστεως...
4) Αν δε σας αρέσει ένας παπάς ή μια εκκλησία όπου λέγονται εκφώνως, μπορείτε να πάτε σε άλλη εκκλησία, σε άλλον ιερέα, ο οποίος τις λέει μυστικώς. Όπως και να 'χει όμως (αν και δε μου αρέσει να δίνω συμβουλές), νομίζω ότι θα είχε περισσότερο ενδιαφέρον αν ασχολούσασταν με άλλα, πιο όμορφα θέματα. Αφού αναφέρατε τον άγιο Παΐσιο, σας θυμίζω αυτό που είχε πει για τον "ορθόδοξο τύπο" και την "ορθόδοξη ουσία".
Πάτερ Γεώργιε,
πανέμορφο και ωφέλιμο το ιστολόγιό σου, αυτή τη φορά όμως δεν ήταν και τόσο... πετυχημένη η ανάρτησή σου.
Κυριε ανωνυμε,
1) το θεμα δεν το κλεινουν απο μονοι τους οι αγιοι. Το κλεινουν διοτι επισφραγιζουν μια παραδοση αιωνων.Διαφωνιες αγιων μπορει να υπηρχαν πολλες, εδω ομως εχουμε συμφωνια αγιων με τη παραδοση αιωνων.
2)Για τη δευτερη παραγραφο σας ασφαλως και γνωριζω αυτα που λετε και ηδη απαντησα στη προηγουμενη παραγραφο.
3) Η τριτη σας παραγραφος ειναι εντελως ασχετη με αυτα που εγραψα και απορω πως μπορειτε και τη χρησιμοποιηται ως επιχειρημα. Εκτος αν νομιζετε οτι ανηκω σε φανατικους η παλαιοημερολογιτες κτλ. (κατι που ασφαλως δεν συνβαινει )
4)Αν τυχον σας ζητησω καποια συμβουλη ευχαριστως να την ακουσω αλλα δεν νομιζω να σας ζητησα, και ασφαλως δεν ειναι ωραιο πραγμα να δινουμε αδιακριτως συμβουλες.Κατι μπορει να σημαινει αυτο.
Δηλαδη αυτο δεν ειναι ωραιο θεμα να πω την αποψη μου ; Απορω.Τι να πω ;
Τωρα αυτα τα υπολοιπα που λετε περι ορθοδοξου τυπου και ορθοδοξης ουσιας , καλυτερα να τα απευθυνετε στους αγιους Πορφυριο Παισιο και σε ολη τη παραδοση της εκκλησιας , διοτι προσωπικα δεν εχω δικη μου αποψη αλλα την διαχρονικη αποψη της εκκλησιας και αυτη που εκφραζεται απο την εγκυκλιο της του 1956.
Τωρα αν καποιος κρινει οτι ειναι σωστο να κανουμε ανυπακοη στην αποφαση της εκκλησιας αυτο ειναι αλλο θεμα.
Ευχαριστω για την επιχειρηματολογια σας διοτι με βοηθα να κατανοησω περισσοτερο το θεμα.
Αν μου επιτρέπει ο οικοδεσπότης θα ήθελα να παρέμβω στη συζήτηση:
Αγαπητέ ανώνυμε,
Από αρχαία δεν ξέρω πώς τα πας, αλλά από ορθόδοξη θεολογία δεν πιάνεις ούτε τη βάση.
1)Όποιος νιώθει την ανάγκη να εκκλησιάζεται σε άλλη ενορία κάθε Κυριακή για να μη βαριέται (!) μένει αλειτούργητος, είτε ακούει τις μυστικές ευχές είτε όχι. Απλώς παρακολουθεί τη λειτουργία σαν να πρόκειται για κάποιο θεατρικό έργο, πάει σε όποια παράσταση έχει τους καλύτερους ηθοποιούς και αυτό που τον ενδιαφέρει είναι να μη χάσει καμιά ατάκα.
2)Στην Εκκλησία σημασία έχει η γνώμη των αγίων, όχι η δική σου ή η δική μου. Κι αυτό γιατί εσύ κι εγώ δεν ξέρουμε πνευματικά την τύφλα μας, ενώ οι άγιοι έχουν τη χάρη του Αγ. Πνεύματος να τους φωτίζει, και αυτός είναι ο λόγος που σε δογματικά θέματα συμφωνούν μαζικά. Όπου έχουν εκφραστεί διαφορετικές απόψεις από μεμονωμένους αγίους (αγίους κατά την κοίμησή τους, είχαν όμως φτάσει στη θέωση όταν τις εξέφραζαν;) δεν έγιναν δεκτές από το πλήρωμα της Εκκλησίας, όπως αυτό εκφραζόταν στις οικουμενικές και λοιπές συνόδους (όταν αυτές συμφωνούσαν με το πνεύμα των προηγούμενων). Αυτή είναι η ορθοδοξία και έτσι δουλεύει διαχρονικά. Όποιος βάζει τη δική του γνώμη πάνω από αυτή των αγίων είναι προτεστάντης και δεν το ξέρει.
3)Προφανέστατα και η αρχαιότερη παράδοση θα όριζε οι ευχές να διαβάζονται εκφώνως. Αυτό γιατί εκείνη την εποχή οι χριστιανοί βρίσκονταν σε πολύ υψηλότερο πνευματικά επίπεδο από το δικό μας και ήταν σε θέση να τις ακούν χωρίς να κατακρίνονται (αυτό βέβαια είναι κατανοητό μόνο για όποιον πιστεύει ότι οι ευχές γίνονται αισθητές πρωτίστως στην ψυχή και δευτερευόντως στα αυτιά του ανθρώπου). Όταν αρχισε η πνευματική κατρακύλα οι Πατέρες της Εκκλησίας έκριναν ότι κάποιες ευχές δε θα πρέπει να ακούγονται, γιατί οι πιστοί αντί να ωφελούνται θα βλάπτονται. Με την ίδια λογική υψώθηκε και το τέμπλο. Εμείς σήμερα - οι εντός Εκκλησίας, και καλά! - έχουμε εξαχρειωθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε να αναρωτιόμαστε ΑΝ η ομοφυλοφιλία είναι αμαρτία και ΑΝ οι παπικοί είναι Εκκλησία (Κύριε ελέησον...).
4)Η θεία λειτουργία για τον ορθόδοξο είναι αντικείμενο βίωσης και όχι διανοητικής κατανόησης, όπως αποδεικνύουν οι αμέτρητοι άγιοι που έζησαν παντελώς αγράμματοι, είχαν όμως καρδιά καθαρή από πάθη. Αυτό τους κατέστησε δεκτικούς της θείας χάρης. Αν η διανοητική κατανόηση ήταν προϋπόθεση της συμμετοχής μας στην ευχαριστιακή σύναξη θα έπρεπε να μεταφράσουμε το κείμενο της λειτουργίας για να το καταλαβαίνουν και όσοι δεν ήταν οι καλύτεροι μαθητές στο σχολείο στα αρχαία. Εκτός κι αν αυτοί είναι χαμηλότερης κλάσης πιστοί και θα έπρεπε να ασχολούνται με άλλα, πιο όμορφα θέματα.
Πραγματικά δεν ξέρω γιατί σου απαντάω, ίσως γιατί εγώ δεν είμαι παπάς ούτε ιστολόγος όπως ο π.Γεώργιος (και οι δύο αυτές ιδιότητες συμβάλλουν κατά την άποψή μου στην ανάπτυξη ασυνήθιστα μεγάλης υπομονής απέναντι στην ανθρώπινη ανοησία).
Και κάτι τελευταίο: οι άγιοι ανεξαιρέτως σέβονταν τον ορθόδοξο τύπο. Ακριβώς επειδή κατείχαν και την ορθόδοξη ουσία. Ο τύπος υπάρχει για να προστατεύει εμάς που (ό,τι κι αν νομίζουμε) δεν έχουμε την ουσία - αλίμονο σε όσους δεν έχουν ούτε το ένα ούτε το άλλο.
ΥΓ.: Δεν είμαι ο george Ber.
Aνωνυμε 7:45
Σε ευχαριστω πολυ για την απαντηση σου, διοτι παρουσιασε με πολυ ωραιο τροπο τα πραγματα. Τελικα πολλες φορες οι διαφωνιες βοηθουν διοτι αναπτυσεται πραγματικη θεολογικη επιχειρηματολογια η οποια μας στερεωνει στη πατερικη αποψη και βοηθα στη βαθυτερη κατανοηση του θεματος.
Το μονο που εχω να προσθεσω ειναι οτι ολα τα προβληματα στον εκκλησιαστικο χωρο ξεκινουν απο την ελλειψη υπακοης στη μητερα μας Εκκλησια. Πολλες φορες αυτο σχετιζεται με υπερυφανεια . Ο ασφαλης δρομος ειναι να αφηνουμε τη προσωπικη μας αποψη οταν η εκκλησια δινει συγκεκριμενη οδηγια. Αυτη ακριβως η σταση εχει μεσα της το πνευμα της θυσιας, της υπακοης, και της ταπεινωσης, και χαριτωνεται απο το Θεο.
Τελος θερμα συγχαρητηρια στο π. Γεωργιο για το εξαιρετο εργο του.
Συμφωνώ με τον αρθρογράφο.
Ειδικά με την τρίτη παράγραφό του. Το ψαλτήρι, δεν είναι χώρος επίδειξης, ούτε όπερα. Πώς να εκπροσωπήσουν προσευχητικά το Εκκλησίασμα στις ιερές Ακολουθίες άνθρωποι, που οι ίδιοι δεν έχουν πνευματική ζωή...
Δημοσίευση σχολίου