Ο ΕΓΚΩΜΙΑΣΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΕΥΓΕΝΙΟΥ ΒΟΥΛΓΑΡΕΩΣ ΕΙΣ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΑΝΔΡΕΑ ΤΟΝ ΠΡΩΤΟΚΛΗΤΟ.

Τη Λ' (30) του μηνός Νοεμβρίου, τιμούμε τη μνήμη του Αγίου ενδόξου και πανευφήμου Αποστόλου ΑΝΔΡΕΟΥ του ΠΡΩΤΟΚΛΗΤΟΥ. Εορτάζουν η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως τη Θρονική αυτής Εορτή, τιμώντας τον Άγιο Ανδρέα τον Πρωτόκλητο ως τον Ιδρυτή της και η Πάτρα η οποία τον έχει πολιούχο.
Χρόνια πολλά στους εορτάζοντες και στις εορτάζουσες που φέρουν το όνομά του.

Ο ΕΓΚΩΜΙΑΣΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΕΥΓΕΝΙΟΥ ΒΟΥΛΓΑΡΕΩΣ
ΕΙΣ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΑΝΔΡΕΑ ΤΟΝ ΠΡΩΤΟΚΛΗΤΟ.

Στα τέλη του έτους 1759 ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Σεραφείμ ο Β΄ (1757-1761), ο από Φιλιππουπόλεως, προσκάλεσε τον Ευγ. Βούλγαρι στην Κωνσταντινούπολη προκειμένου να του αναθέσει τη διεύθυνση της Πατριαρχικής Μεγάλης του Γένους Σχολής. Επιπλέον, τις πρώτες ημέρες της άφιξής του, τον όρισε επίσημο ομιλητή στην του Αγίου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου, Θρονική Εορτή του Οικουμενικού Πατριαρχείου. 

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Τάσος Γριτσόπουλος: «Πραγματικός πανεπιστήμων ο Ευγ. Βούλγαρις τέμνει νέαν οδόν εις την διδασκαλίαν της Πατριαρχικής Σχολής…. Κατείχετο από ορθόδοξον πνεύμα και ήτο λαμπρός ρήτωρ, κηρύσσων από του άμβωνος. Θα παραμένη μνημείον της του Βουλγάρεως καλλιεπείας ο εγκωμιαστικός λόγος, που εκφώνησε κατά την εορτήν του Πρωτοκλήτου Ανδρέου μόλις είχεν εγκατασταθή το 1759 εις Κωνσταντινούπολιν ενώπιόν της ιεράς ομηγύρεως» (βλ. Τάσος Αθ. Γριτσόπουλος, Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή, τ. Α΄, εν Αθήναις, 1966, σ. 388-389).

 Ο Λόγος αυτός έχει ιδιαίτερη σημασία, διότι εκφωνήθηκε κατά την επανέναρξη της Θρονικής Εορτής του Οικουμενικού Πατριαρχείου, στον ναό του Αγίου Γεωργίου, στις 30 Νοεμβρίου του έτους 1759. 

Ενδεικτικά παραθέτουμε μερικά αποσπάσματα από τη σχετική έκδοση του έχουμε κάνει. Ο εγκωμιαστικός αυτός λόγος του Ε. Βουλγάρεως είναι σε γλώσσα προσιτή στο ακροατήριο, σε αντίθεση με τα πολλά και ποικίλα συγγράμματά του που είναι σε γλώσσα αρχαΐζουσα και είναι ο μοναδικός λόγος του που σώζεται ολόκληρος.

πηγή