Διά ξίφους ἄωρα μητέρων βρέφη, Ἀνεῖλεν ἐχθρός τοῦ βρεφοπλάστου Βρέφους.

Στον Όρθρο της 29ης Δεκεμβρίου (φέτος συμπίπτει να είναι Κυριακή), η οποία είναι αφιερωμένη στα νήπια που φονεύθηκαν από τον Ηρώδη, ο αναγνώστης, όταν πρόκειται να διαβάσει τους στίχους του Συναξαρίου που αναφέρονται στο γεγονός αυτό της μαζικής δολοφονίας ανυπεράσπιστων βρεφών, στην καλύτερη περίπτωση θα νοιώσει έναν κόμπο στον λαιμό να τον εμποδίζει να συνεχίσει, στη χειρότερη, είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θα μπορέσει να συνεχίσει...

Μα τι λένε αυτοί οι στίχοι;
"Διὰ ξίφους ἄωρα μητέρων βρέφη,
Ἀνεῖλεν ἐχθρὸς τοῦ βρεφοπλάστου Βρέφους.
Νήπια ἀμφ' ἐνάτην τάμον εἰκάδι παππάζοντα".

Οι δύο πρώτοι στίχοι, σε πιο "στρωτά" Αρχαία Ελληνικά σε σχέση με τον τρίτο στίχο, ο οποίος παραδοσιακά έχει λεξιλόγιο που βρίθει ποιητικών (ιδίως ομηρικών) τύπων, μπορούν να αποδοθούν ως εξής:
"Με ξίφος έσφαξε τα άγουρα βρέφη των μητέρων ο εχθρός του Βρέφους το Οποίο είναι ο Πλάστης των βρεφών (δηλ. του Χριστού)".

Για τον τρίτο στίχο χρειάζονται 2-3 διευκρινίσεις:
Το "ἀμφ' ἐνάτην εἰκάδι" έχει να κάνει με την ημερομηνία (29η).
Το "τάμον" αποτελεί ποιητικό τύπο τού "ἔταμον", που είναι Αόριστος τού ρήματος "τέμνω" ( = "κόβω", εδώ: "φονεύω [με ξίφος]", "σφάζω").
Το "παππάζοντα" είναι μετοχή τού (σπάνιου) ρήματος "παππάζω", που σημαίνει, αναφερόμενο σε βρέφη, "ψελλίζω αποκαλώντας χαϊδευτικά τον πατέρα μου 'πάππα' (δηλ. 'πατερούλη')", και κατ' επέκταση "ψελλίζω επικαλούμενος τον πατέρα μου (υπό κανονικές συνθήκες, αλλά και σε περίπτωση κινδύνου)".
Έτσι, ο τρίτος στίχος, που κορυφώνει την ένταση τού τόσο παραστατικού τρίστιχου, μπορεί να αποδοθεί ως εξής:
"Την εικοστή ενάτη [του μηνός] έσφαξαν τα νήπια, που, ψελλίζοντας, επικαλούνταν τη βοήθεια του πατέρα τους".
(Αξίζει να σημειωθεί ότι με το "παππάζοντα", που αποτελεί τρυφερή αναφορά στον πατέρα, τηρείται η γονεϊκή ισορροπία, με δεδομένη την αναφορά στη μητέρα στον πρώτο στίχο).

Andreas Moratos