Οι δεκαπέντε ημέρες της νηστείας της Παναγίας δεν είναι απλώς ασκητική προπαρασκευή μιας πανήγυρης∙ είναι ένα βαθύ θεολογικό ρήγμα στον ρεαλισμό της φθοράς, μια χαραμάδα προς το ανέσπερο φώς της Ανάστασης. Είναι η περίοδος όπου το ανθρώπινο σώμα εκπαιδεύεται να ξαναθυμηθεί ότι δεν είναι μηχανή, αλλά ναός, και η ψυχή προσανατολίζεται στο Πρόσωπο της Μητέρας του Θεού, όχι ως μακρινό σύμβολο, αλλά ως υπαρξιακή εγγύηση ελπίδας.
Η Κοίμηση της Θεοτόκου δεν είναι θρηνητική τελετουργία για έναν βιολογικό θάνατο, αλλά μυσταγωγία της Ζωής. Η Παναγία, με το σώμα της, προεικονίζει εκείνο που κάθε ανθρώπινο σώμα ποθεί: να μην καταλήξει στη σήψη, αλλά να ενδυθεί την αφθαρσία. Εδώ δεν έχουμε απλώς πίστη, αλλά ένα θεολογικό γεγονός με ανθρωπολογικές συνέπειες. Το πρόσωπο της γίνεται ο κατεξοχήν τόπος της συνάντησης: το θείο και το ανθρώπινο, το αιώνιο και το παροδικό, το άκτιστο και το κτιστό ενώνονται στην ύπαρξη της. Είναι το σημείο όπου το πεπερασμένο αγκαλιάζει την αιωνιότητα χωρίς να συντρίβεται.
Ο άνθρωπος της ύστερης νεωτερικότητας πνίγεται από την ταχύτητα, την αυτονομία και την απουσία νοήματος.
Οι Παρακλητικοί Κανόνες με τον επαναληπτικό ρυθμό τους, την ποιητικότητα των ικεσιών και την προσωπική θλίψη που μετασχηματίζεται σε κοινοτική έκφραση, λειτουργούν ως αντίδοτο στη διαλυμένη εσωτερικότητα του σύγχρονου ατόμου. Όμως εδώ η αγωνία δεν καταλήγει σε μελαγχολία∙ μεταβολίζεται σε προσευχή. Η Παναγία ακούει, όχι από καθήκον, αλλά από μητρική εγγύτητα. Η προσευχή δεν απευθύνεται σε μια κοσμική αρχή, αλλά σε μια ζωντανή Παρουσία, που «πρεσβεύει ἀκαταπαύστως».
Η φιλοκαλική διάσταση αυτής της περιόδου δεν είναι αφηρημένη αισθητική, αλλά υπαρξιακή κάθαρση. Η νηστεία, η εγκράτεια, η ελάττωση των εξωτερικών ερεθισμάτων δεν στοχεύουν στην καταπίεση της χαράς, αλλά στην αποκάλυψη της. Η Εκκλησία γνωρίζει ότι η αληθινή χαρά δεν γεννιέται από τη συσσώρευση απολαύσεων, αλλά από την καθαρότητα της ύπαρξης. Η Παναγία, ως καθαρώτατος ναός, αποκαλύπτει πως η ομορφιά της ψυχής είναι συνάρτηση της ταπείνωσης και της διαθεσιμότητας στο Άγιο. Η Κοίμηση της Θεοτόκου είναι το "ναι" της ανθρώπινης ύπαρξης στον Θεό, και ο Θεός την αγκαλιάζει με αφθαρσία.
Η Παναγία, «ἡ ἐλπίς τῶν ἀπηλπισμένων», γίνεται εικόνα της αντίστασης σε μια κοινωνία που δομείται πάνω στην απόδοση, τον ανταγωνισμό και την ατομικότητα. Η μητρότητα της δεν είναι βιολογική ιδιότητα, αλλά τρόπος ύπαρξης: προσφορά χωρίς εξουσία, παρουσία χωρίς ιδιοκτησία, αγκαλιά χωρίς όρους.
Σε μια εποχή που η μητρότητα εξορίζεται ή εμπορευματοποιείται, η Θεοτόκος ξαναδείχνει το αληθινό της πρόσωπο: πρόσωπο σχέσης, που σώζει, όχι μέσω εξουσίας, αλλά οδύνης.
Στο κέντρο του καλοκαιριού, όταν ο κόσμος αναζητά διασκέδαση, η Εκκλησία προτείνει χαρά. Όχι όμως την πρόσκαιρη ευφορία του θεάματος, αλλά τη χαρμολύπη της λειτουργικής ζωής: το δάκρυ που γίνεται φώς, το σώμα που ελευθερώνεται από την ανάγκη, η κοινότητα που συγκροτείται όχι πάνω σε συμφέροντα, αλλά σε σχέση. Η μετάβαση από την Παράκληση στη Θεία Λειτουργία και από εκεί στο πανηγύρι του χωριού είναι, ουσιαστικά, μια λειτουργική ανατροπή: ο θάνατος γίνεται ζωή, και το τέλος αρχή. Η θλίψη και η ασκητικότητα, δεν είναι άρνηση της ζωής, αλλά προϋπόθεσή της.
Η Παναγία, λοιπόν, δεν είναι ούτε μια ιδέα, ούτε ένα μουσειακό πρόσωπο πίστης. Είναι ο τόπος συνάντησης της ιστορίας με το αιώνιο. Είναι ο μόνος «άνθρωπος» που μπορεί να μας πει με σιγουριά πως ο θάνατος δεν είναι το τέλος. Και το λέει όχι μόνο με λόγια, αλλά με το σώμα της: το σώμα που δεν διαλύθηκε, αλλά εισήχθηκε στη ζωή. Αυτή η είσοδος δεν είναι προνόμιο μόνο της Θεοτόκου∙ είναι υπόσχεση για όλους. Η Κοίμηση της είναι εικόνα του εσχατολογικού μας προορισμού: να μεταβούμε, όλοι, από τη φθορά στην αφθαρσία, από τη λύπη στην ανείπωτη χαρά της θεώσεως.
Έτσι, οι δεκαπέντε ημέρες του Αυγούστου δεν είναι απλώς λειτουργικό διάστημα, αλλά εσχατολογικό κατώφλι, προφητεία μιας άλλης ζωής μέσα στην καθημερινότητα. Είναι η απόδειξη πως η ιστορία δεν τελειώνει στον ατομικό θάνατο, αλλά ανοίγεται στην κοινότητα της Χάριτος. Η Παναγία είναι η πρώτη που διάβηκε αυτό το κατώφλι∙ και το κρατά ανοιχτό για όλους μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου