Γλωσσική κληρονομιά

Δημητρίου Γ.Μεταλληνού

  Μαθαίνουμε τις λέξεις όχι μόνο για τις λέξεις αυτές καθαυτές, αλλά κυρίως για τις υποκρυπτόμενες έννοιες, με κύριο σκοπό την (επι)κοινωνία με τον συνάνθρωπο. Κι ενώ η μητρική γλώσσα κατακτάται σταδιακά από τη βρεφική ηλικία, η ξένη γλώσσα μαθαίνεται ανάλογα με τη δυνατότητα πρόσληψης του χρήστη της.

  Η ελληνική γλώσσα, η πλουσιότερη στον κόσμο, μ’ ένα εκατομμύριο περίπου έννοιες, εξελίσσεται κατά τα τελευταία τουλάχιστον 3.000 έτη.

 «Κύριο χαρακτηριστικό της ελληνικής γλώσσας (μας) η συνέχειά της, αφού ομιλείται συνεχώς επί χιλιάδες έτη», κατά τον μεγάλο γλωσσολόγο Καθηγητή Γεώργιο Μπαμπινιώτη. 

Η εκκλησιαστική λατρεία αποτελεί τον παλαιότερο αδιαλείπτως υπάρχοντα χώρο, όπου διασώζεται ολόκληρη η ιστορική διαδρομή του «έλληνος λόγου». 

Η Ομηρική ελληνική διασώζεται στους ιαμβικούς στίχους της Ακολουθίας του Όρθρου, η ελληνιστική κοινή στα παλαιοδιαθηκικά, ευαγγελικά και αποστολικά κείμενα, η λόγια «βυζαντινή»/ρωμαίικη στο πλήθος των υμνολογικών κειμένων και στη Θεία Λειτουργία (Μ. Βασιλείου και Ιωάννου Χρυσοστόμου), η καθαρεύουσα στα κηρύγματα ιδιαίτερα των Επισκόπων, ενώ η δημοτική στα κηρύγματα των περισσοτέρων ιερέων. Όλες οι μορφές μίας ζώσας και ακμαίας γλώσσας, δίχως απαγορεύσεις ή ιδεολογικές χρήσεις. Ο καθένας μας, μάλιστα, αποδεικνύει από τη χρήση του έλληνα λόγου (γραπτού και προφορικού) το γλωσσικό του οπλοστάσιο.

 Εάν παρ’ όλα αυτά δεν σε αγγίζει το θρησκευτικό συναίσθημα και το μεγάλο ζήτημα της Πίστης, αξίζει - έστω κι από σεβασμό στον ανεκτίμητο πλούτο της ελληνικής γλώσσας - να κάθεσαι σε μια γωνιά της εκκλησιάς σου και να αφήνεις την ακοή (και την ψυχή) σου να πλημμυρίζει από τεκμηριωμένες στον ιστορικό χρόνο γλωσσικές πληροφορίες. Γλωσσικές πληροφορίες ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού, που κανένας άλλος χώρος δεν μπορεί να σου προσφέρει. Δυστυχώς πλέον ούτε τα σχολεία ή και τα πανεπιστήμια. 

 Έτσι, παρατηρείται το απροσδόκητο φαινόμενο, να συναντάς στο ψαλτήρι της εκκλησιάς σου «αμόρφωτους» κάθε ηλικίας να διαβάζουν άριστα τα (αρχαία) ελληνικά κείμενα, ενώ οι (παρα)μορφωμένοι φοιτητές (καμιά φορά και … καθηγητές) των κλασσικών σπουδών, να κομπιάζουν στο «άγνωστο» κείμενο, λες και τα συγκεκριμένα κείμενα μεταφέρονται σε μια «ξένη ή νεκρή γλώσσα». 

«Ο εμπλουτισμός της γλώσσας επιτυγχάνεται με τη διαχρονία της, δηλαδή με επαφή και ανάγνωση κειμένων στην αρχαία και λόγια μορφή τους στα παλαιότερα ελληνικά» κατά τον εθνικό μας ποιητή Γεώργιο Σεφέρη.
Αποτελεί, λοιπόν, (αυτ)αξία και πολιτισμική ταυτότητα του έθνους μας, αλλά και χρηστικό εργαλείο πανανθρώπινο. Εάν την λησμονήσουμε, πρωτίστως όσοι τη χρησιμοποιούμε ως μητρική γλώσσα, δεν θα απομακρυνθούμε απλά από τον πολιτισμό μας, αλλά το χειρότερο θα συμβάλλουμε κι εμείς στο να καταστεί ο κόσμος μας πολύ φτωχότερος πολιτισμικά.

Από την εφημερίδα «Κέρκυρα Σήμερα».