Με παραδοσιακά πλεούμενα μεταφερθήκαμε στην Ιερά Μονή της Παναγίας της Ροδιάς. Που πήρε το όνομα της από την εικόνα της Παναγίας που υπήρχε στο προηγούμενο Βυζαντινό ναό και που αναφέρεται και με την προσωνυμία "Ρόδον το Αμάραντον'' και την οποία δίνει το όνομα στο σημερινός ναός και στην λιμνοθάλασσα
Βρίσκεται σε ένα ειδυλλιακό τοπίο στις όχθες της ομώνυμης λιμνοθάλασσας, δυτικά της Άρτας κοντά στην Πρέβεζα, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, βρίσκεται στους πρόποδες της ΝΔ πλαγιάς του Μαυροβουνίου (υψ.329μ.), πάνω από τη ΒΑ όχθη της λιμνοθάλασσας της Ροδιάς και ανάμεσα στα χωριά Βίγλα - Στρογγυλή
Ο χρόνος ίδρυσης του αρχικού ναού δεν είναι εξακριβωμένος Κατά το Σεραφείμ Ξενόπουλο σ' αυτή τη θέση ιδρύθηκε σταυροπηγιακό μοναστήρι το έτος 970, όταν αυτοκράτορας στην Κωνσταντινούπολη ήταν ο Ιωάννης Τσιμισκής και Πατριάρχης ο Βασίλειος Ο Σεραφείμ, παραθέτει συγκεκριμένα στοιχεία που άντλησε από αρχαία χειρόγραφα που υπήρχανε στο μοναστήρι και που δυστυχώς σήμερα δε σώζονται.
Το μοναστήρι έφτασε σε μεγάλη ακμή και είχε στην κατοχή του πολυάριθμα κτήματα, ιχθυοτροφείο καθώς και τέσσερα μετόχια, μεταξύ των οποίων και το βυζαντινό ναό του Αγίου Νικολάου της Ροδιάς στις Κιρκιζάτες.
Επειδή το μοναστήρι πρωτοστάτησε από πολύ παλιά στον αγώνα κατά των Τούρκων, υπήρξε πολλές φορές στόχος βάρβαρων επιδρομών, ώσπου στα χρόνια της επανάστασης καταστράφηκε ολοσχερώς. Τα κτήματα αρπάχτηκαν απ' τους Τούρκους, ο ναός ερειπώθηκε και έτσι παρέμεινε ως το 1860, οπότε στη θέση του κτίστηκε ο πραγματικά περικαλλής σημερινός ναός.Πρόκειται για μεγάλη μονοκάμαρη σταυρεπίστεγη θολωτή βασιλική με επίσης θολωτό νάρθηκα και έναν πολύ μικρής διαμέτρου ραδινό τρούλο που προσφέρει στο σύνολο κομψότητα και χάρη
Σε αυτές της αγιογραφίες, καθαρά λαϊκής τέχνης, υπερισχύουν τα χρώματα, θαλασσί, καφέ και κόκκινο που αποπνέουν μια γνησιότητα και μια πνευματικότητα των δημιουργών τους, οι οποίοι με της εικόνες δίδασκαν τις Γραφές στους αγράμματους.
Από άποψη τεχνοτροπίας οι συνθέσεις παρουσιάζουν έντονα χρώματα, πρόσωπα ρόδινα με μειλίχιες εκφράσεις που δε θυμίζουν τη γνωστή αυστηρότητα των βυζαντινών, αλλά μάλλον πλησιάζουν τη αναγεννησιακή αγιογραφική παράδοση.
Στο κέντρο αυτή την τοιχογραφία βλέπουμε τον Ιούδα κρεμασμένο από ένα δένδρο και είναι η μοναδική εικόνα που δεν έχει το όνομα του προσώπου που εικονίζεται.
Σε αυτή την τοιχογραφία απεικονίζεται την Αγία Παρασκευή γυμνή που καίγεται με λαμπάδες.
Βγαίνοντας από τι κύρια πύλη στην δυτική πλευρά αντικρίζουμε ένα καμπαναριό χαρακτηριστικό τις εκκλησιαστική αρχιτεκτονική του Ιονίου.
Η τοιχοδομή είναι πολύ επιμελημένη στις γωνίες, με μοναδική εξωτερική διακόσμηση, απλή οδοντωτή ταινία στα γείσα του κυρίου κτίσματος και διπλή στα γείσα του τρούλου και της κόγχης του ιερού. Είναι εμφανές στην τοιχοποιία ότι ο τετράγωνος νάρθηκας προστέθηκε λίγο αργότερα, σίγουρα όμως πριν το 1884, αφού τη χρονιά αυτή έγινε η τοιχογράφηση του.
Ο ιδιότυπος τρούλος του είναι και το χαρακτηριστικό του γνώρισμα. Είναι μοναδικός στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική της Ηπείρου και αυτό ανεβάζει τη σημασία ολόκληρου του μνημείου.
Η είσοδος στην εκκλησία γίνεται από δύο πόρτες, που βρίσκονται η μία στη Δυτική πλευρά του πρόναου και η άλλη στην Νότια πλευρά του κυρίως ναού της.
Ο ναός είναι πλακοσκεπής με εμφανή την προσπάθεια του τεχνίτη να τονίσει στη στέγη του το σχήμα του σταυρού. Οι θόλοι της εγκάρσιας κεραίας του "σταυρού" εμφανίζονται εξωτερικά ως αετώματα συμβάλλοντας έτσι στην εξωτερική ποικιλομορφία του συνόλου.
Το μοναστήρι έφτασε σε μεγάλη ακμή και είχε στην κατοχή του πολυάριθμα κτήματα, ιχθυοτροφείο καθώς και τέσσερα μετόχια, μεταξύ των οποίων και το βυζαντινό ναό του Αγίου Νικολάου της Ροδιάς στις Κιρκιζάτες.
Επειδή το μοναστήρι πρωτοστάτησε από πολύ παλιά στον αγώνα κατά των Τούρκων, υπήρξε πολλές φορές στόχος βάρβαρων επιδρομών, ώσπου στα χρόνια της επανάστασης καταστράφηκε ολοσχερώς. Τα κτήματα αρπάχτηκαν απ' τους Τούρκους, ο ναός ερειπώθηκε και έτσι παρέμεινε ως το 1860, οπότε στη θέση του κτίστηκε ο πραγματικά περικαλλής σημερινός ναός.Πρόκειται για μεγάλη μονοκάμαρη σταυρεπίστεγη θολωτή βασιλική με επίσης θολωτό νάρθηκα και έναν πολύ μικρής διαμέτρου ραδινό τρούλο που προσφέρει στο σύνολο κομψότητα και χάρη
Το εσωτερικό του ναού είναι αγιογραφημένο από καλά σχετικά διατηρημένες αγιογραφίες, οι οποίες σύμφωνα με επιγραφή που υπάρχει πάνω από τη Ν. πόρτα του κυρίως ναού του, έγιναν το 1884 από τους Σαμαρινιώτες αγιογράφους και παρουσιάζει την διάταξη σε ζώνες, γνωστή στα χρόνια της τουρκοκρατίας, με ολόσωμους αγίους κάτω, στηθάρια αγίων στη μέση και στις πάνω ζώνες ευαγγελικές σκηνές ή σκηνές απ' το εορτολόγιο.
Σε αυτές της αγιογραφίες, καθαρά λαϊκής τέχνης, υπερισχύουν τα χρώματα, θαλασσί, καφέ και κόκκινο που αποπνέουν μια γνησιότητα και μια πνευματικότητα των δημιουργών τους, οι οποίοι με της εικόνες δίδασκαν τις Γραφές στους αγράμματους.
Από άποψη τεχνοτροπίας οι συνθέσεις παρουσιάζουν έντονα χρώματα, πρόσωπα ρόδινα με μειλίχιες εκφράσεις που δε θυμίζουν τη γνωστή αυστηρότητα των βυζαντινών, αλλά μάλλον πλησιάζουν τη αναγεννησιακή αγιογραφική παράδοση.
Στο κέντρο αυτή την τοιχογραφία βλέπουμε τον Ιούδα κρεμασμένο από ένα δένδρο και είναι η μοναδική εικόνα που δεν έχει το όνομα του προσώπου που εικονίζεται.
Σε αυτή την τοιχογραφία απεικονίζεται την Αγία Παρασκευή γυμνή που καίγεται με λαμπάδες.
Βγαίνοντας από τι κύρια πύλη στην δυτική πλευρά αντικρίζουμε ένα καμπαναριό χαρακτηριστικό τις εκκλησιαστική αρχιτεκτονική του Ιονίου.
Η τοιχοδομή είναι πολύ επιμελημένη στις γωνίες, με μοναδική εξωτερική διακόσμηση, απλή οδοντωτή ταινία στα γείσα του κυρίου κτίσματος και διπλή στα γείσα του τρούλου και της κόγχης του ιερού. Είναι εμφανές στην τοιχοποιία ότι ο τετράγωνος νάρθηκας προστέθηκε λίγο αργότερα, σίγουρα όμως πριν το 1884, αφού τη χρονιά αυτή έγινε η τοιχογράφηση του.
Ο ιδιότυπος τρούλος του είναι και το χαρακτηριστικό του γνώρισμα. Είναι μοναδικός στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική της Ηπείρου και αυτό ανεβάζει τη σημασία ολόκληρου του μνημείου.
Η είσοδος στην εκκλησία γίνεται από δύο πόρτες, που βρίσκονται η μία στη Δυτική πλευρά του πρόναου και η άλλη στην Νότια πλευρά του κυρίως ναού της.
Ο ναός είναι πλακοσκεπής με εμφανή την προσπάθεια του τεχνίτη να τονίσει στη στέγη του το σχήμα του σταυρού. Οι θόλοι της εγκάρσιας κεραίας του "σταυρού" εμφανίζονται εξωτερικά ως αετώματα συμβάλλοντας έτσι στην εξωτερική ποικιλομορφία του συνόλου.
Όχι μακριά απ' το ναό, στην ίδια πλαγιά, βρίσκεται σπήλαιο το οποίο για πολλά χρόνια χρησιμοποιήθηκε ως ασκητήριο, όπως υποδηλώνουν τα ίχνη τοιχογραφιών στα τοιχώματα του. Σύμφωνα με την παράδοση - την οποία διασώζει ο χρονογράφος της Ηπείρου Αραβαντινός - εκεί ασκήτεψε ο Άγιος Βλάσιος της Σεβαστείας. Δυστυχώς, βάρβαρες επεμβάσεις εξαφάνισαν της τοιχογραφιες βεβηλώνονταν και το χώρο, αφού το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε για πολλά χρόνια ως στάβλος.
Φωτογραφιες Ροζαρια Ρομπολα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου