Ας μην περιμένουμε να βρούμε μια απλή απάντηση, δεδομένου ότι η βυζαντινή λατρεία έχει σύνθετες επιστρώσεις νοημάτων. Τουλάχιστον πέντε θέματα επανέρχονται συνεχώς στην Ακολουθία της εορτής:
1) Πρωτίστως και καταφανώς, Η Μαρία θεωρείται η ίδια ως ο αληθινός ναός. Το όντως θυσιαστήριο δεν είναι το κτίσμα από πέτρα και ξύλο, αλλά ο «ζωντανός ναός», δηλαδή το πρόσωπο της Αγίας Παρθένου. Το κοντάκιον Την ονομάζει «καθαρώτατον ναὸν τοῦ Σωτῆρος», ενώ στους ύμνους περιγράφεται ως «κιβωτός», «ἁγία τῶν ἁγίων», «κατοικητήριον τοῦ Παντάνακτος Θεοῦ» και «φωταυγὲς ἐνδιαίτημα» και «θεοχώρητος ναός». Το κατοικητήριο του Σαρκωθέντος Θεού δεν είναι ένας χειροποίητος ναός, αλλά ο βωμός του σώματος και της ψυχής της Μαρίας.
2) Αναπτύσσοντας με διαφορετικό τρόπο το θέμα του ναού, η υμνογραφία μιλά για την Παρθένο, ως θυσιαστική προσφορά αφιερωμένη στον Θεό: είναι «τὸ καθαρώτατον ἁγίασμα», «ἡ τριετίζουσα δάμαλις». Παρομοιάζεται επίσης με «χρυσοῦν θυμιατήριον», «ἱερὸν ἀνάθημα καὶ εὐῶδες θυμίαμα»: «Ἐν τῷ Ναῷ τῷ νομικῷ Κυρίῳ γὰρ σήμερον προσφέρεται, εἰς ὀσμὴν εὐωδίας τὼν δικαίων καὶ καρπὸς πνευματικός».
3) Τόσο σε αυτή, όσο και σε τόσο πολλές άλλες εορτές, τα λειτουργικά κείμενα ερευνούν τον συμβολισμό του φωτός. Η Μητέρα του Θεού συγκρίνεται με λύχνο που καίει εντός του Ναού: «Φῶς σε τὸ τριλαμπὲς (της Θεότητος) ἀνάψαν, Θεοτόκε, ἐν τῷ Ναῷ τῆς δόξης…». «Μαρία, ἡ φωτοφόρος θεία λαμπάς» και «Σὲ οἱ Προφῆται προεκήρυξαν λυχνίαν…».
1) Πρωτίστως και καταφανώς, Η Μαρία θεωρείται η ίδια ως ο αληθινός ναός. Το όντως θυσιαστήριο δεν είναι το κτίσμα από πέτρα και ξύλο, αλλά ο «ζωντανός ναός», δηλαδή το πρόσωπο της Αγίας Παρθένου. Το κοντάκιον Την ονομάζει «καθαρώτατον ναὸν τοῦ Σωτῆρος», ενώ στους ύμνους περιγράφεται ως «κιβωτός», «ἁγία τῶν ἁγίων», «κατοικητήριον τοῦ Παντάνακτος Θεοῦ» και «φωταυγὲς ἐνδιαίτημα» και «θεοχώρητος ναός». Το κατοικητήριο του Σαρκωθέντος Θεού δεν είναι ένας χειροποίητος ναός, αλλά ο βωμός του σώματος και της ψυχής της Μαρίας.
2) Αναπτύσσοντας με διαφορετικό τρόπο το θέμα του ναού, η υμνογραφία μιλά για την Παρθένο, ως θυσιαστική προσφορά αφιερωμένη στον Θεό: είναι «τὸ καθαρώτατον ἁγίασμα», «ἡ τριετίζουσα δάμαλις». Παρομοιάζεται επίσης με «χρυσοῦν θυμιατήριον», «ἱερὸν ἀνάθημα καὶ εὐῶδες θυμίαμα»: «Ἐν τῷ Ναῷ τῷ νομικῷ Κυρίῳ γὰρ σήμερον προσφέρεται, εἰς ὀσμὴν εὐωδίας τὼν δικαίων καὶ καρπὸς πνευματικός».
3) Τόσο σε αυτή, όσο και σε τόσο πολλές άλλες εορτές, τα λειτουργικά κείμενα ερευνούν τον συμβολισμό του φωτός. Η Μητέρα του Θεού συγκρίνεται με λύχνο που καίει εντός του Ναού: «Φῶς σε τὸ τριλαμπὲς (της Θεότητος) ἀνάψαν, Θεοτόκε, ἐν τῷ Ναῷ τῆς δόξης…». «Μαρία, ἡ φωτοφόρος θεία λαμπάς» και «Σὲ οἱ Προφῆται προεκήρυξαν λυχνίαν…».
[ Ονομάζεται «λυχνία πολύφωτος», πολύ συχνά δε παρομοιάζεται με τα λυχνάρια και τις αναμένες λαμπάδες που κρατούσαν τα νεαρά κορίτσια της πομπής: «Αἱ νεάνιδες χαίρουσαι καὶ λαμπάδας κατέχουσαι, τῆς λαμπάδος σήμερον προπορεύονται τῆς νοητῆς καὶ εἰσάγουσιν Αὐτὴν εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων…».
«Τῷ θείῳ δὲ Ναῷ, ὡς θεῖος ὄντως ναός, ἐκ βρέφους καθαρῶς, μετὰ λαμπάδων φαιδρῶν ἀποδοθείσα, ὤφθης δοχεῖον τοῦ ἀπροσίτου καὶ θείου φωτός».
4) Πολύ εκτενέστερα παρουσιάζεται στα λειτουργικά κείμενα το θέμα του προορισμού και της προετοιμασίας. Η μοναδική κλήση της Μαρίας, όπως τονίζεται, δεν αρχίζει μόνο κατά τον Ευαγγελισμό, αλλά είναι η «πρὸ τῶν αἰώνων προορισθεῖσα Μητέρα» και «προορισθεῖσα Παντάνασσα».
4) Πολύ εκτενέστερα παρουσιάζεται στα λειτουργικά κείμενα το θέμα του προορισμού και της προετοιμασίας. Η μοναδική κλήση της Μαρίας, όπως τονίζεται, δεν αρχίζει μόνο κατά τον Ευαγγελισμό, αλλά είναι η «πρὸ τῶν αἰώνων προορισθεῖσα Μητέρα» και «προορισθεῖσα Παντάνασσα».
Το δοξαστικό του εσπερινού μάς προσκαλεί να υμνήσουμε την «προεκλεχθεῖσαν ἐκ πασῶν τῶν γενεῶν εἰς κατοικητήριον τοῦ Παντάνακτος Χριστοῦ».
Έχει προορισθεί και επιλεγεί από τον Θεό, πριν ακόμη από την δημιουργία του κόσμου, όλη δε η Παλαιά Διαθήκη Αυτήν υποδεικνύει.
Την αλήθεια αυτή υπογραμμίζουν και τα λειτουργικά κείμενα της 8ης Σεπτεμβρίου, της εορτής δηλαδή της Γεννήσεως της Θεοτόκου. Προ-επιλεγμένη λοιπόν κατ’ αυτό τον τρόπο από την αιωνιότητα, υπήρξε το ειδικό αντικείμενο της θείας προνοίας από τη στιγμή που εισήλθε στον κόσμο. Από την πρώιμη παιδική της ηλικία, ο Θεός την προετοίμασε για το προορισμένο γι’ Αυτήν έργο· ο εγκλεισμός της στον Ναό υπήρξε μέρος αυτής της προετοιμασίας.
Όπως της λέει, σε ένα από τα Απόστιχα του Εσπερινού, η μητέρα Της η Άννα, «Εἴσελθε εἰς τὰ ἄδυτα, καὶ γνῶθι μυστήρια, καὶ ἑτοιμάζου γενέσθαι τοῦ Ἰησοῦ οἰκητήριον, τερπνὸν καὶ ὡραῖον…».
5) Την όλη υμνογραφία της ημέρας διαποτίζει και διανθίζει μια πανταχού παρούσα αίσθηση χαράς και εορτασμού. Για την Ορθοδοξία, η Μητέρα του Θεού είναι κατ’ εξοχήν ένα σημείο και μια έκφραση χαράς.
5) Την όλη υμνογραφία της ημέρας διαποτίζει και διανθίζει μια πανταχού παρούσα αίσθηση χαράς και εορτασμού. Για την Ορθοδοξία, η Μητέρα του Θεού είναι κατ’ εξοχήν ένα σημείο και μια έκφραση χαράς.
Στη Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου ψάλλουμε «Ἐπὶ σοὶ χαίρει, Κεχαριτωμένη, πᾶσα ἡ κτίσις», ενώ στον Ακάθιστο Ύμνο «Χαῖρε πασῶν γενεῶν εὐφροσύνη», στην δε εικονογραφία προσδιορίζεται με τίτλους όπως «Τῶν Θλιβομένων ἡ Χαρά», «Ἡ Πάντων Χαρά» ή η «Ἀπροσδόκητος Χαρά».
Η ίδια αίσθηση της χαράς της Μαρίας διαπνέει και ολόκληρη την εορτή της 21ης Νοεμβρίου.
Τα κείμενα της ημέρας επανειλημμένως αναφέρονται στη χαρά του Ιωακείμ και της Άννας, στη χαρά του Ζαχαρία, στη χαρά των νεανίδων της εόρτιας πομπής… Χαίρουν και τα Άγια των Αγίων: «Τὰ τῶν Ἁγίων Ἅγια ἀγάλλονται», κυρίως όμως χαίρει η ίδια η Παρθένος.
Εδώ η υμνογραφία δανείζεται τα ωραία λόγια του Πρωτευαγγελίου: «Ο ιερεύς την υποδέχτηκε και την ασπάστηκε και την ευλόγησε… Και ο Κύριος την χαρίτωσε και εκείνη έκανε κινήσεις με τα πόδια της σαν να χόρευε».
Η Μαρία, λένε οι ύμνοι της εορτής, «Χαίρει εισερχομένη ἐν τῷ Ναῷ»,
«Καὶ σώματι καὶ πνεύματι ἔχαιρε»,
«περιχορεύουσα εἰς θεῖα σκηνώματα».όσμου ἡ πρόξενος».
Καθώς δε εισέρχεται, «Ἀγγέλων τὰ τάγματα καὶ τῶν βροτῶν ἡ πληθύς» βοούν και λέγουν: «ἐν τῷ Ναῷ εἰσάγεται ἡ χαρὰ καὶ ἡ λύτρωσις»[.....]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου