Χαίρομαι που ερευνάς τους τρόπους της αγιότητας. Και λέω τρόπους, με τη μουσική έννοια της βυζαντινής εκκλησιαστικής Μουσικής. Τρόποι στη Μουσική της καθ’ ημάς Ανατολής είναι οι ήχοι, δηλαδή μουσικοί δρόμοι. Δρόμοι, που οδηγούν την καρδία μας, ανάλογα με το ύφος και τό ήθος τους, άλλοτε στην κατάνυξη, άλλοτε στην ευχαριστία του Θεού κι άλλοτε στη χαρά και δοξολογία Του.
Έτσι και με την προσευχή, που στην αρχή, ακολουθώντας πρώτα τον δρόμο της έμπονης σωματικής επίκλησης, σταδιακά οδηγεί την πνευματική αίσθηση στη νοερά προσευχή και μετά στην καρδιακή προσευχή. Αυτά είναι πολύ συνοπτικά τα στάδια που ακολουθεί ο αγωνιζόμενος στη λεγόμενη ησυχαστική ζωή. Βεβαίως, και στους μοναχούς και στους κοσμικούς πρέπει να συνυπάρχει σε όλα τα στάδια η προσοχή του νού και μαζί η Ορθόδοξη ομολογία πίστεως.
Η διαμάχη περί του τρόπου αναγνώσεως των ευχών της Θείας Λειτουργίας νομίζω είναι άνευ νοήματος, εάν δεν τοποθετηθούν τα πράγματα ως ανωτέρω, δηλαδή ως θεραπευτική αγωγή νού και καρδίας σε ένα Ορθόδοξο χριστιανό, που είναι βαπτισμένος και μυρωμένος, «ἐξ ὕδατος και Πνεύματος». Αυτός ήταν κατά κανόνα ο δρόμος και ο τρόπος προσευχής των Αγίων.
Στην έρευνα που κάνεις, προσωπικά μπορώ να καταθέσω ότι ήμουν συλλειτουργός, ως διάκονος και ιερέας, στους εξής συγχρόνους αγίους ιερομονάχους: Στον άγιο πατέρα ημών Ιάκωβο τον εν Ευβοία, τον «με συγχωρείτε», στον άγιον εν κόσμω ησυχαστή πατέρα Ευμένιο Σαριδάκη, στον αγιορείτη μαθητή του οσίου Παϊσίου πατέρα Ισαάκ τον Λιβανέζο, καθώς και στον εν Κύπρω Αββά Αθανάσιο Σταυροβουνιώτη.
Τέλος και στον εν ζωή ευρισκόμενο Γέροντά μου, Συμεών ηγούμενο της Μονής Αγίου Γεωργίου Μαυροβουνίου.
Όλοι αυτοί ακολουθούσαν τον τρόπο και τον δρόμο της μυστικής ανάγνωσης των λειτουργικών ευχών, γιατί είχαν έγνοια να διαφυλάξουν, όχι απλά μια λειτουργική παράδοση αιώνων, αλλά και να διαφυλάξουν τον νούν και την καρδία τους απερίσπαστα, καθώς και να μοιραστούν με τους πιστούς την εμπειρία της αιωνίου Ζωής του Τριαδικού Θεού.
Για τον άγιο Ιάκωβο τον εν Ευβοία, ώς μυσταγωγό, μπορείς να ακούσεις τις τρείς ομιλίες που έκανα κατά την ημέρα της εορτής του στις 22 Νοεμβρίου 2021, με τίτλο «Ο Άγιος Ιάκωβος και η σχέση του με την Παναγία και τους αγίους».
Μετά πατρικών ευχών
+Ο Μόρφου Νεόφυτος
Επισκοπείον Ευρύχου, 04.02.2022
Σε συνέχεια των όσων σου ανέφερα στην προηγούμενη επικοινωνία μας έχω να συμπληρώσω τα εξής.
Στην Κύπρο συνεχώς κερδίζει έδαφος η κατάργηση της μυστικής απαγγελίας των ευχών και, συνεπικουρούσης της σύγχρονης τεχνολογίας των μικροφώνων και μεγαφώνων, όλες οι ιερατικές ευχές και εκφωνήσεις είναι εις επήκοον πάντων και δεν διακρίνονται πλέον οι εκφωνήσεις απο την ανάγνωση των ευχών. Τόσον οι προερχόμενοι απο τις εκκλησιαστικές οργανώσεις, όσο και οι συνδεδεμένοι με συγκεκριμένες αγιορείτικες αδελφότητες – μονές, ιερείς και αρχιερείς προτείνουν τον εγκεφαλικό τούτο τρόπο προσευχής, για να μην πώ ότι τον επιβάλλουν, όπου μπορούν. Όλοι οι εν λόγω κληρικοί επικαλούνται τον μακαριστό λειτουργιολόγο Ιωάννη Φουντούλη, για να κατοχυρώσουν τον τρόπο τούτο ανάγνωσης των μυστικών ευχών. Γι’ αυτό έγραψα για διαμάχη.
Προσωπικά νομίζω πως πρέπει να υπάρξει ο υγιής και τεκμηριωμένος αντίλογος. Ο τρόπος λειτουργικής προσευχής φανερώνει την προσωπική Ορθοδοξία ενός εκάστου κληρικού και λαϊκού, ιδιαιτέρως του κληρικού. Τα ως άνω λυπηρά και θλιβερά είναι δείγματα ενός νέου Βαρλααμισμού. Είναι μία μορφή παραγκωνισμού, περιθωριοποίησης του Ησυχασμού, και η Θεολογία του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ενώ όλοι την επικαλούνται, δεν είναι πλέον βίωμα, αλλά κατήντησε ακαδημαϊσμός και εγκεφαλικότητα.
Ενθυμούμαι ότι στην παλαιά Κύπρο οι άγιες Τράπεζες είχαν κιβώριο, είτε ξύλινο, είτε λίθινο. Στην ανατολική πλευρά του κιβωρίου, κατά την παλαιά παράδοση, η τάξη ήθελε να τοποθετείται Σταυρός στο κέντρο (ασημένιος ή και επιχρυσωμένος ενίοτε, δηλαδή δοξαστικός), και εκατέρωθεν του τιμίου Σταυρού δύο εξαπτέρυγα. Τόσο ο Σταυρός, όσο και τα δύο εξαπτέρυγα και δύο λαμπάδες, κατά την τάξη της εν Κύπρω Θείας Λειτουργίας, εξέρχονται την ώρα του Χερουβικού και εικονίζουν την ουράνια Λειτουργία που τελείται στο ουράνιο θυσιαστήριο από τον Μέγαν Αρχιερέα Χριστόν συν πάσι τοις αγίοις Αυτού: Αγγέλους και αγίους και δικαίους ανθρώπους.
Για τον άγιο Ιάκωβο τον εν Ευβοία, ώς μυσταγωγό, μπορείς να ακούσεις τις τρείς ομιλίες που έκανα κατά την ημέρα της εορτής του στις 22 Νοεμβρίου 2021, με τίτλο «Ο Άγιος Ιάκωβος και η σχέση του με την Παναγία και τους αγίους».
Μετά πατρικών ευχών
+Ο Μόρφου Νεόφυτος
Επισκοπείον Ευρύχου, 04.02.2022
Σε συνέχεια των όσων σου ανέφερα στην προηγούμενη επικοινωνία μας έχω να συμπληρώσω τα εξής.
Στην Κύπρο συνεχώς κερδίζει έδαφος η κατάργηση της μυστικής απαγγελίας των ευχών και, συνεπικουρούσης της σύγχρονης τεχνολογίας των μικροφώνων και μεγαφώνων, όλες οι ιερατικές ευχές και εκφωνήσεις είναι εις επήκοον πάντων και δεν διακρίνονται πλέον οι εκφωνήσεις απο την ανάγνωση των ευχών. Τόσον οι προερχόμενοι απο τις εκκλησιαστικές οργανώσεις, όσο και οι συνδεδεμένοι με συγκεκριμένες αγιορείτικες αδελφότητες – μονές, ιερείς και αρχιερείς προτείνουν τον εγκεφαλικό τούτο τρόπο προσευχής, για να μην πώ ότι τον επιβάλλουν, όπου μπορούν. Όλοι οι εν λόγω κληρικοί επικαλούνται τον μακαριστό λειτουργιολόγο Ιωάννη Φουντούλη, για να κατοχυρώσουν τον τρόπο τούτο ανάγνωσης των μυστικών ευχών. Γι’ αυτό έγραψα για διαμάχη.
Προσωπικά νομίζω πως πρέπει να υπάρξει ο υγιής και τεκμηριωμένος αντίλογος. Ο τρόπος λειτουργικής προσευχής φανερώνει την προσωπική Ορθοδοξία ενός εκάστου κληρικού και λαϊκού, ιδιαιτέρως του κληρικού. Τα ως άνω λυπηρά και θλιβερά είναι δείγματα ενός νέου Βαρλααμισμού. Είναι μία μορφή παραγκωνισμού, περιθωριοποίησης του Ησυχασμού, και η Θεολογία του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ενώ όλοι την επικαλούνται, δεν είναι πλέον βίωμα, αλλά κατήντησε ακαδημαϊσμός και εγκεφαλικότητα.
Ενθυμούμαι ότι στην παλαιά Κύπρο οι άγιες Τράπεζες είχαν κιβώριο, είτε ξύλινο, είτε λίθινο. Στην ανατολική πλευρά του κιβωρίου, κατά την παλαιά παράδοση, η τάξη ήθελε να τοποθετείται Σταυρός στο κέντρο (ασημένιος ή και επιχρυσωμένος ενίοτε, δηλαδή δοξαστικός), και εκατέρωθεν του τιμίου Σταυρού δύο εξαπτέρυγα. Τόσο ο Σταυρός, όσο και τα δύο εξαπτέρυγα και δύο λαμπάδες, κατά την τάξη της εν Κύπρω Θείας Λειτουργίας, εξέρχονται την ώρα του Χερουβικού και εικονίζουν την ουράνια Λειτουργία που τελείται στο ουράνιο θυσιαστήριο από τον Μέγαν Αρχιερέα Χριστόν συν πάσι τοις αγίοις Αυτού: Αγγέλους και αγίους και δικαίους ανθρώπους.
Τα εξαπτέρυγα αυτά συνοδεύουν τον ιερέα κατά την Μεγάλη Είσοδο στο ιερό Βήμα του επίγειου θυσιαστηρίου και επανατοποθετούνται στην προγενεστέρα τους θέση κατά ανατολάς επί του κιβωρίου. Δεξιά και αριστερά του ιερού κιβωρίου εκρέμαντο βήλα, δηλαδή υφασμάτινες κουρτίνες. Και τούτο για να μην βλέπουν τα τελούμενα από τον λειτουργούντα ιερέα ή αρχιερέα όπου υπήρχε οι παριστάμενοι, ούτε αυτοί να βλέπουν τους άλλους και να περισπώνται. Και βεβαίως οι λαϊκοί απαγορεύεται να είναι πέριξ της αγίας Τραπέζης. Η Θεία Λειτουργία λοιπόν, σύμφωνα με αυτά, πρέπει να τελείται μυστικώς και ιεροκρυφίως. Υπενθυμίζω τις τυπικές διατάξεις της Προηγιασμένης Λειτουργίας, όπου το Σώμα του Κυρίου είναι συνεχώς σκεπασμένο με τον Αέρα επί της αγίας Τραπέζης.
Κατά την αρχαία λειτουργική τάξη της Κύπρου αποφεύγονταν τα πολλά ιερατικά συλλείτουργα. Κατ’ εξαίρεσιν και σπάνια τελούνταν, όταν λειτουργούσε αρχιερέας ή αντιπρόσωπός του πρωτόπαπας. Τα οφφίκια είχαν λειτουργική πρακτική, είχαν νόημα. Και τούτο, γιατί εγνώριζαν οι παλαιοί παπάδες ότι ένας στην ουσία λειτουργεί και ένας προσφέρει την αναίμακτο ιερουργία και είναι αυτός που εικονίζει (ο λειτουργός δηλαδή) τον Μέγαν Αρχιερέα Χριστόν, καθότι, κατά την ευχή του Χερουβικού, Αυτός είναι «ο προσφέρων και προσφερόμενος…».
Θα μπορούσαμε να πούμε και να γράψουμε πολλά, αγαπητέ μου Παναγιώτη. Τούτο μόνο ενθυμούμαι τώρα, ώς κατακλείδα, από τον Άγιο Πορφύριο. «Βρε, οι μεγάλοι έρωτες που διαρκούν είναι οι μυστικοί…».
Μετά πατρικών ευχών
+Ο Μόρφου Νεόφυτος
Επισκοπείον Ευρύχου, 08.02.2022
Κατά την αρχαία λειτουργική τάξη της Κύπρου αποφεύγονταν τα πολλά ιερατικά συλλείτουργα. Κατ’ εξαίρεσιν και σπάνια τελούνταν, όταν λειτουργούσε αρχιερέας ή αντιπρόσωπός του πρωτόπαπας. Τα οφφίκια είχαν λειτουργική πρακτική, είχαν νόημα. Και τούτο, γιατί εγνώριζαν οι παλαιοί παπάδες ότι ένας στην ουσία λειτουργεί και ένας προσφέρει την αναίμακτο ιερουργία και είναι αυτός που εικονίζει (ο λειτουργός δηλαδή) τον Μέγαν Αρχιερέα Χριστόν, καθότι, κατά την ευχή του Χερουβικού, Αυτός είναι «ο προσφέρων και προσφερόμενος…».
Θα μπορούσαμε να πούμε και να γράψουμε πολλά, αγαπητέ μου Παναγιώτη. Τούτο μόνο ενθυμούμαι τώρα, ώς κατακλείδα, από τον Άγιο Πορφύριο. «Βρε, οι μεγάλοι έρωτες που διαρκούν είναι οι μυστικοί…».
Μετά πατρικών ευχών
+Ο Μόρφου Νεόφυτος
Επισκοπείον Ευρύχου, 08.02.2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου