Αθωνιάδα: Η σχολή των Αγίων

Στο Αγιο Ορος πενήντα εσώκλειστοι μαθητές και δεκατέσσερις καθηγητές συνεχίζουν τη λαμπρή παράδοση της φημισμένης σχολής του Ορος Αθω με ιστορία 260 χρόνων. Πρόκειται για την Αθωνιάδα Ακαδημία, που πριν από λίγες μέρες ξεκίνησε τη λειτουργία της για τη φετινή χρονιά.

Η σχολή (στην οποία φοίτησαν ο Κοσμάς ο Αιτωλός και ο Ρήγας Φεραίος) τα τελευταία χρόνια πέρασε μεγάλες δυσκολίες και κινδύνευσε ακόμα και με λουκέτο. Ωστόσο, φέτος «ξαναζωντάνεψε» με τη στήριξη των Μονών του Αγίου Ορους, που τη συντηρούν οικονομικά, αλλά και την ενίσχυση από το υπουργείο Παιδείας, που έστειλε ικανούς και καταρτισμένους καθηγητές. Ο διευθυντής της σχολής Αλέξιος Παναγόπουλος, μιλώντας στην «κυριακάτικη δημοκρατία», αναφέρει ότι «φέτος έγινε μια καινούργια αρχή και οφείλουμε θερμές ευχαριστίες στον υπουργό Παιδείας, που ικανοποίησε όλες μας τις ανάγκες. Φανταστείτε ότι πέρσι δεν είχαμε καν καθηγητές για να λειτουργήσουμε».

Η Αθωνιάδα Εκκλησιαστική Ακαδημία λειτουργεί στις Καρυές του Αγίου Ορους και περιλαμβάνει Γυμνάσιο και Λύκειο για οικότροφους μαθητές.

Είναι ίδρυμα που ανήκει και διοικείται από τις Μονές του Αγίου Ορους με την εποπτεία της πολιτείας. Στον χώρο όπου βρίσκεται σήμερα η σχολή, στη σκήτη του Αγίου Ανδρέα, συναντήθηκαν δύο ιεροί άνδρες της Ορθοδοξίας, ο άγιος Μακάριος Νοταράς και ο όσιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, το 1777, για να συνεννοηθούν για την έκδοση της περίφημης «Φιλοκαλίας».

Οι μαθητές ζουν με κοινοβιακό τρόπο και μετέχουν σε όλες στις Ιερές Ακολουθίες που τελούνται στο παρεκκλήσι της σχολής. Η μέρα τους ξεκινά με τη σύντομη ακολουθία του Ορθρου (πρωινή προσευχή) μέσα σε κατανυκτική ατμόσφαιρα υπό το φως των κεριών πριν και κατά το χάραμα της ημέρας.

Μετά πραγματοποιούνται στις σχολικές αίθουσες τα μαθήματα ως το μεσημεριανό γεύμα. Τα απόγευμα όλοι μαζί ψάλλουν στον Εσπερινό και αμέσως μετά έχουν ελεύθερο χρόνο για να ξεκουραστούν ή να διαβάσουν στο Αναγνωστήριο. Ολα τα γεύματα γίνονται με κοινοβιακό τρόπο και με παράλληλη ανάγνωση κειμένων όπως συμβαίνει και στις Ιερές Μονές του Αγίου Ορους. Η ημέρα τελειώνει με την Ακολουθία του Αποδείπνου και των Χαιρετισμών της Παναγίας.

Οι μαθητές πραγματοποιούν συχνές επισκέψεις στα Μοναστήρια, στα Κελιά και στις Σκήτες του Αγίου Ορους, ζώντας εκ των έσω την ορθόδοξη παράδοση της αγιορείτικης πολιτείας.

Οι περισσότεροι (αν όχι όλοι) μαθητές σκοπεύουν να γίνουν ιερείς. Αν και γίνονται δεκτοί χωρίς εξετάσεις, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να προταθούν από τον Μητροπολίτη της περιοχής τους και στη συνέχεια η αίτησή τους να εγκριθεί από την ιερά κοινότητα του Αγίου Ορους. Επίσης οι μαθητές που ενδιαφέρονται να φοιτήσουν στη σχολή πρέπει να έχουν ως «κηδεμόνα» τους μία εκ των Ιερών Μονών του Αγίου Ορους. Στην Αθωνιάδα προσέρχονται για σπουδές όχι μόνο Ελληνες αλλά και αλλοδαποί ορθόδοξοι, που για ένα έτος διδάσκονται τη γλώσσα.

«Το κτίριο της σχολής κατασκευάστηκε το 1904, είναι παλιό και, παρά τις επισκευές που έχουν γίνει, έχει προβλήματα» λέει ο διευθυντής της σχολής, προσθέτοντας: «Ξέρουμε τις δυσκολίες, αλλά βολευόμαστε. Ελπίζουμε ότι στο μέλλον θα υπάρχουν μεγαλύτερες δυνατότητες». Το όραμα των ανθρώπων της σχολής είναι η ανωτατοποίησή της. Για τον σκοπό αυτό οι τελειόφοιτοι μαζί με τη διοίκηση κοινοποίησαν ένα έγγραφο στις Ιερές Μονές ζητώντας την υποστήριξή τους για την αναβάθμιση της Αθωνιάδας. «Υπάρχουν τρεις τρόποι» λέει ο κ. Παναγόπουλος. «Είτε να γίνει ιδιωτικό ΑΕΙ είτε να αποκτήσει συνεργασία με ξένο φορέα ή η ανωτατοποίηση να γίνει από το υπουργείο Παιδείας». Η πρόταση αναφέρει τρεις ειδικότητες πανεπιστημιακού επιπέδου που θα μπορούσαν να δημιουργηθούν: Συντήρησης Εργων Τέχνης, Μουσικολογίας - Χειρογράφων και Θεολογίας.

Οπως και να 'χει, το αίτημα δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο, αφού πρόκειται για ένα από τα αρχαιότερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας μας, με έντονη πνευματική δραστηριότητα και μάλιστα εντός του ιερού χώρου του Αγίου Ορους. Τη σημασία άλλωστε της Αθωνιάδας τη μαρτυρεί η πλούσια ιστορία της.

Στο Αγιο Ορος με την επωνυμία «Αθωνιάς Σχολή» λειτούργησαν κατά περιόδους διάφορες σχολές.

Στη Μονή Μεγίστης Λαύρας πρώτος ο Αγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης δημιούργησε σχολείο. Μέχρι και σήμερα οι μοναχοί ονομάζουν τον χώρο όπου γίνονταν τότε τα μαθήματα «σχολείο».

Οργανωμένη σχολή, σύμφωνα με τις μαρτυρίες, ιδρύεται κατά την εποχή της φιλολογικής και καλλιτεχνικής ανθήσεως επί της δυναστείας των Παλαιολόγων, τον 13ο αιώνα, στο ιδρυτικό κελί Αγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, με την επωνυμία «Ιβηριτική Θεολογική Σχολή».

Το 1749 Αγιορείτες Πατέρες πρωτοστατούν στην ίδρυση σχολείου κοντά στη Μονή Βατοπαιδίου, το οποίο ονομάζεται αργότερα «Αθωνιάς Εκκλησιαστική Ακαδημία».

Πρώτος σχολάρχης διορίζεται ο ιεροδιάκονος Νέοφυτος Καυσοκαλυβίτης, ο οποίος παραμένει για τρία χρόνια. Στη συνέχεια το Οικουμενικό Πατριαρχείο διορίζει τον Αρχιμανδρίτη Αγάπιο, ο οποίος ερχόμενος να αναλάβει τα καθήκοντα σφαγιάστηκε από τους Τούρκους στις 18 Αυγούστου 1752 στη Θέρμη της Θεσσαλονίκης. Η χορεία των Αγίων Μαρτύρων της σχολής μόλις είχε ανοίξει.

Την άνοιξη του 1753 αναλαμβάνει ο Ευγένιος Βούλγαρης και επί των ημερών του η Αθωνιάδα ονομάζεται «Αθωνιάς Ακαδημία», τίτλο που φέρει ως σήμερα. Βλέπει μέρες ακμής, προσελκύει πλήθος μαθητών και καθίσταται περίφημη όχι μόνο στον ορθόδοξο κόσμο αλλά και εκτός αυτού.

Πολλοί μαθητές προσέρχονται για να μαθητεύσουν και να ακούσουν τον μεγάλο δάσκαλο Ευγένιο Βούλγαρη. Μεταξύ αυτών ο Αγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Ανθιμος ο Ολυμπιώτης, ο Ιώσηπος Μοισιόδακας, ο Σέργιος Μακραίος, ο Χριστόφορος Προδρομίτης, ο Οσιος Αθανάσιος Πάριος, ο Δαμασκηνός Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, ο Παΐσιος Καυσοκαλυβίτης κ.ά.

Δημήτρης Ριζούλης/dimokratianews