Άφωνος με όσα μαθαίνω και βλέπω ότι συμβαίνουν στη Λέσβο. Βαθιά συγικινημένος με τους ακρίτες του νησιού να δίνουν τον αγώνα της αξιοπρέπειας να σώσουν ζωές. Με τόσο πόνο και τόσα δάκρυα από τους χαμούς των ψυχών στα νερά, με την υπομονή ανθρώπων που βοηθούν, και την περιπέτεια της σωτηρίας των προσφύγων. Τώρα στη συνείδησή μου η Λέσβος αποκτά μια ιερή μυστική διάσταση.
Οι παππούδες των διασωστών θα είχαν περιθάλψει το '22 τους Αϊβαλιώτες που περνούσαν με βαρκάκια από απέναντι. Μπορεί ορισμένοι από τους διασώστες να είναι και απόγονοι των Μικρασιατών που παρέμειναν εκεί.
Ο δικός μου παππούς και η γιαγιά από τη μάνα μου ήρθαν και εκείνοι από απέναντι. Ποτέ δεν έμαθα τον τρόπο της μετακίνησης. Ίσως για αυτό τους θυμάμαι τόσο έντονα αυτές τις μέρες. Και τους βλέπω στα έντρομα πρόσωπα των ναυαγών που ευχαριστούν το Θεό και τους νησιώτες, μόλις πατήσουν τα ελληνικά χώματα.
Ο Φώτης Κόντογλου πέρασε εκείνον τον Αύγουστο του '22 από την απέναντι στεριά στη Λέσβο για να κατέβει στην Αθήνα και να ζήσει για πάντα στην πρωτεύουσα, επιστρέφοντας για εκθέσεις ή για νεοφανείς αγίους. Η προσφυγιά τον πλήγωσε βαθιά και το τραύμα της βίαιης απομάκρυνσης από τα πατρογονικά του δεν έκλεισε ποτέ. Έχει μοιρολογήσει πικρά τη χαμένη πατρίδα του.
Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες βρήκαν καταφύγιο στο Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας. Κάθε θεωρείο μια καμαρούλα
Βλέπω τα ολυμπιακά ακίνητα και τις εκκλησίες στις ειδήσεις να ανοίγουν και να δέχονται τους ταλαιπωρημένους συνανθρώπους μας. Έτσι είχε ανοίξει και το Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας και είχε υποδεχθεί τους Μικρασιάτες. Στη Βουλή των Ελλήνων, έχουν καταγραφεί τα πλήθη που έχουν συρρεύσει στην είσοδό της.
Βέβαια, εκείνοι ήταν Έλληνες. Τώρα είναι οι ξένοι. Ωστόσο, και οι Έλληνες Μικρασιάτες αισθάνονταν και εκείνοι ξένοι στις μικρές κοινωνίες. Θυμάμαι τη δεκαετία του 1980 έναν Μικρασιάτη στην Κέα που μου έλεγε ότι τον αντιμετώπιζαν ως κάτι τελείως διαφορετικό οι ντόπιοι. Τουλάχιστον, έτσι ένιωθε. Δεν κατάφεραν όλοι να ενταχθούν στο σώμα της ελλαδικής κοινωνίας.
Φώτη Κόντογλου: «Η Κοιλάς του Κλαυθμώνος ή Πρόσφυγες». Συλλογή Δ. Κόντογλου-Μαρτίνου.
Και πάλι θυμάμαι τον Κόντογλου και το έργο του για τους πρόσφυγες που είναι βασισμένο στο θέμα των Αγίων Τεσσαράκοντα. Είναι αυτοί που μαρτύρησαν πάνω στα παγωμένα νερά της λίμνης στη Σεβάστειας της Μικρασίας. Και, κάπου έχω διαβάσει ότι το έργο του που απεικονίζει όλες τις γενιές εκφράζει τον πόνο των Μικρασιατών προσφύγων. Το ξανακοιτάζω και σκέπτομαι τώρα που ο καιρός ψυχραίνει, λέω, πόσο να μπορέσουν τα δάκρυα και οι προσευχές να ζεστάνουν την παγωμένη θάλασσα που τσακίζει τα σαπιοκάϊκα της φυγής;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου