Ο Άγιος Ευλάλιος της Λάμπουσας(+22 Οκτωβρίου)

Θεόφρον Ευλάλιε, τήν σήν, ποίμνην περιφύλαττε, εκ πάσης βλάβης και θλίψεως, και περιστάσεως, και εκ πάσης ρύσαι, συμφοράς, θεσπέσιε, και της αιχμαλωσίας πρεσβείαις σου, ίνα δοξάζωμεν, ποιμένα αληθέστατον, και Τριάδος, μέγιστον συνήγορον.

Νότια της Μονής Αχειροποιήτου (εδώ), κοντά στη Λάμπουσα, διασώζεται ακόσμητος θάλαμος, λαξευμένος σε βράχο, στον οποίο οι περίοικοι απέδιδαν την ονομασία «Άγιος Ευλάμπιος». 

Ο άγιος αυτός μαρτύρησε το 296 μ.Χ. στη Νικομήδεια και δεν συνδέεται με την κυπριακή παράδοση. Όμως, σε μικρή απόσταση, ανατολικά της μονής Αχειροποιήτου διασώζεται ναός οικοδομημένος τον 16ο αιώνα στη θέση παλαιοτέρου και αφιερωμένος στον Άγιο Ευλάλιο.

Ο Άγιος Ευλάλιος ήταν «αγιώτατος επίσκοπος Λαπήθου», σύμφωνα με τον Λεόντιο Μαχαιρά. Πιθανόν αυτού του Αγίου ήταν το ασκητήριο, και η ονομασία μεταβλήθηκε στην τοπική παράδοση λόγω συγχύσεως με την ονομασία του παρακείμενου πολίσματος, της Λάμπουσας (Ευλάλιος – Λάμπουσα – Ευλάμπιος). Άλλωστε και σήμερα, οι πρόσφυγες κάτοικοι της Λάμπουσας (Λαπήθου) ταυτίζουν τον άγιο Ευλάλιο με τον άγιο Ευλάμπιο.

Σε μια τοπική παράδοση πολύ διαδεδομένη αναφέρεται, πως ο Άγιος Ευλάλιος ήταν επίσκοπος στην Έδεσσα της Συρίας. Στην πόλη αυτή φυλασσόταν με πολύ σεβασμό η εικόνα του Αγίου Μανδηλίου. Τούτο το Μανδήλιο, με την Αχειροποίητο εικόνα του Ιησού, φυλασσόταν για πολλά χρόνια στην Έδεσσα μέσα στο βασιλικό παλάτι. Μετά τον θάνατο όμως του βασιλιά ένας από τους διαδόχους του, φανατικός ειδωλολάτρης αποφάσισε να καταστρέψει το ιερό τούτο κειμήλιο. Την ανίερη απόφαση του έκαμε γνωστή στον τότε επίσκοπο της Έδεσσας Ευλάλιο. Κι αυτός για να σώσει την Αχειροποίητη εικόνα, χωρίς να χάσει καιρό παρέλαβε τη νύχτα κρυφά το Άγιο Μανδήλιο, κι έφυγε απ' την Έδεσσα. Περπάτησε όλη νύχτα. 

Την άλλη μέρα έφτασε στην ακρογιαλιά. Εκεί βρήκε ένα καράβι, το οποίο ταξίδευε για την Κύπρο, κι ανέβηκε πάνω σ' αυτό. Όταν όμως πλησίαζε στην Κύπρο, σηκώθηκε δυνατή τρικυμία. Τα κύματα βουνά πελώρια απειλούσαν να το βουλιάξουν. Οι επιβάτες τρομαγμένοι έτρεχαν εδώ κι εκεί μη ξέροντας τι να κάμουν. Κάποια στιγμή ο επίσκοπος Ευλάλιος βγάζοντας από τον κόρφο τον πολύτιμο θησαυρό του, έκαμε το σημείο του σταυρού, άνοιξε με ιερή ευλάβεια το Άγιο Μανδήλιο, το άπλωσε στη φουρτουνιασμένη θάλασσα και κάθισε απάνω του. 

Την ίδια ώρα η θάλασσα γαλήνεψε και τα κύματα έφεραν τον επίσκοπο στη Λάμπουσα. Σαν έφτασε και βγήκε στη στεριά, ο Ευλάλιος φρόντισε κι το έφερε στο μοναστήρι της Αχειροποίητου (που τότε ήταν αφιερομένο στη Θεοτόκο), στο οποιό κι αφιέρωσε το Άγιο Μανδήλιο με την Αχειροποίητη εικόνα του Χριστού. Γι' αυτό και το μοναστήρι από τότε ονομάστηκε Μονή της Αχειροποιήτου, μια κι η εικόνα του Χριστού που ήταν αποτυπωμένη σ' αυτό, δεν είχε γίνει από χέρια ανθρώπου.
Μια άλλη όμως και πάλι Κυπριακή παράδοση μας λέγει, πως ο Άγιος Ευλάλιος ήταν ο πρώτος επίσκοπος της Λάμπουσας και δεν έχει καμιά σχέση με τον Άγιο Ευλάλιο τον επίσκοπο της Έδεσσας. Πρόκειται για ένα άλλο άσχετο πρόσωπο, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Λάμπουσα.

Η μνήμη του Αγίου Ευλαλίου εορτάζεται στις 22 Οκτωβρίου.

ΠΗΓΗ