Ὁ Γερο-Παλαμὰς πέθανε. Εἴχαμε ξεχάσει πὼς ἦταν θνητός.

Σαν σήμερα, 27 Φεβρουαρίου 1943, φεύγει από τη ζωή σε ηλικία 84 ετών ο Κωστής Παλαμάς.

Ο Κωστής Παλαμάς υπήρξε μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες στην ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και καθόρισε με την παρουσία του τα ελληνικά γράμματα και την ελληνική κοινωνία για 60 δημιουργικά χρόνια, από το 1880 μέχρι το 1940. Αποτέλεσε μια πατρική φιγούρα καθολικής αποδοχής, με τον θάνατο του να ενώνει τον δοκιμαζόμενο ελληνικό λαό, ο οποίος τον ακολούθησε αυθόρμητα στην τελευταία του κατοικία μετατρέποντας την κηδεία του σε μεγαλειώδη αντικατοχική διαδήλωση.

Η Ιωάννα Τσάτσου (ποιήτρια και συγγραφέας, σύζυγος του προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Τσάτσου και αδελφή του ποιητή Γιώργου Σεφέρη) περιγράφει συγκλονιστικά τις στιγμές που ακολούθησαν την είδηση του θανάτου του μεγάλου ποιητή στα ημερολόγια της που εκδόθηκαν υπό τον τίτλο "Φύλλα Κατοχής":

Χτὲς βράδυ μιὰ εἴδηση ἀκατανόητη μᾶς ἦρθε. Μιὰ εἴδηση ἀσύλληπτη.
Ὁ Γερο-Παλαμὰς πέθανε.
Εἴχαμε ξεχάσει πὼς ἦταν θνητός.
Τρέξαμε ἀμέσως στὴν ὁδὸ Περιάνδρου.
Ἐκεῖ βρήκαμε τὸν Ἄγγελο Σικελιανὸ ἀναστατωμένο κι αὐτόν. Δὲν ἀκούονταν ἄχνα. Ἄφωνοι ὅλοι κοιτάζαμε τὸ γεροντάκι νὰ κοιμᾶται καὶ περιμέναμε ὧρες ὀρθοὶ κοντά του. Τί περιμέναμε;... Ἴσως τὴ γνώριμη λάμψη τῶν ματιῶν του κάτω ἀπὸ τὰ πυκνὰ χαμηλωμένα φρύδια του... Μὰ τίποτα πιά. Τὸ μυστήριο ἅπλωνε. Μιὰ μεγάλη ψυχὴ ποὺ χώνεται στὸν Ἅδη καὶ τὸν τραντάζει καὶ ἑνώνει τοὺς κόσμους. Πῶς ἡ εἴδηση μαθεύτηκε καὶ βούιξε ὅλη ἡ Ἀθήνα;... Πῶς τὸ νεκροταφεῖο σήμερα ἦταν μαῦρο ἀπὸ κόσμο; Ὅλη ἡ Ἑλλάδα ἦταν ἐκεῖ. Οἱ Ἰταλοὶ φρουροὶ εἶχαν μαζευτεῖ στὶς γωνιές τους καὶ κοίταζαν θαυμάζοντας, φοβισμένοι. Τὸ σιωπηλὸ αὐτὸ πλῆθος εἶχε ἕνα μεγαλεῖο, ποὺ ἔκανε τοὺς ξένους προσεκτικούς. Μετεῖχε στὸ θάνατο. Στριμωχτήκαμε μὲ κόπο μέσα στὴν ἐκκλησία. Χιλιάδες εἴχανε μείνει ἀπ’ ἔξω. Ὁ Μακαριότατος χοροστάτησε καὶ ἀποχαιρέτησε τὸ νεκρό. 

Ἔπειτα μιὰ φωνὴ τράνταξε τὰ τοιχώματα, ἡ φωνή του Σικελιανοῦ:
«Ἠχῆστε οἱ Σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές
δονῆστε σύγκορμη τὴ χώρα πέρα ὡς πέρα...
Βογκῆστε τύμπανα πολέμου... Οἱ φοβερές
σημαῖες, ξεδιπλωθεῖτε στὸν ἀέρα!
Σ' αὐτὸ τὸ φέρετρο ἀκουμπᾶ ἡ Ἑλλάδα!»
Νέα παιδιὰ σήκωσαν τὸ μικρὸ φέρετρο, μαζὶ μ’ αὐτὰ καὶ ὁ Σικελιανὸς πρῶτος καί το΄φεραν στὸν ἥλιο καὶ στὸν ἄπειρο λαό. Ὅλοι εἴχαμε ἀφήσει τὰ κορμιά μας πίσω καὶ προχωρούσαμε μὲ τὸ νεκρό. Πλάϊ μου ὁ Γιῶργος Κατσίμπαλης καὶ ὁ Κωστάκης ἦταν ἄσπροι ἀπὸ συγκίνηση. Ἡ μεγάλη στιγμὴ ἔφτασε. Τὸ πρῶτο χῶμα ἀκούστηκε πάνω στὸ ξύλο. Τότε ὁ Κατσίμπαλης μὲ τὴν πιὸ δυνατὴ ἀπὸ ὅλες τὶς φωνές του ἄρχισε τὸν Ὕμνο:
«Σὲ γνωρίζω ἀπὸ τὴν κόψη...»
Kαι μαζὶ μ΄ αὐτὸν ὅλοι μας. Ἡ Ἑλληνικὴ γῆ γαλήνεψε. Τὴν εἴχαμε κερδίσει ἀπ΄ ἄλλους δρόμους.Εἴμαστε ἐλεύθεροι.

Ιωάννα Τσάτσου, Φύλλα Κατοχής

#Νέα_Αθηναϊκή_Σχολή