Πώς έγραψε την ''Φόνισσα'' ο Αλεξ.Παπαδιαμάντης

  Θεωρώ πολύ πιθανόν το έναυσμα της συγγραφής της ''Φόνισσας'' να ήταν το δράμα που πέρασε ο ίδιος ο συγγραφέας λόγω του θανάτου του πατέρα του το 1895 και της μητέρας του το 1896, οι οποίοι αφησαν πίσω ανύπαντρα κορίτσια, τις αδελφες του.

  Σαν να μην ηταν αυτό αρκετό, το 1987 πεθαίνει και ο γαμπρος του, αφήνοντας πισω του ορφανά και την αδελφή του Παπαδιαμάντη χήρα. Ο Αλέξανδρος επιφορτίζεται με την ευθύνη του προστατη οικογενείας. Τον Αύγουστο του 1903 γύρισε στη Σκιάθο ως τον Οκτώβριο του 1904 για να δει τι θα αποκάμει με τα ορφανά ανίψια του και τις (ορφανές) ανύμφευτες αδελφές του.

  Αλλά, το δραμα του συγγραφέα δεν σταματαει εκει. Ο αδελφός του Γιώργος, είχε παντρευτεί και εγκατασταθεί στην Πορταριά και διετέλεσε επί πολλά χρόνια γραμματέας της Κοινότητας.
Το σπίτι που καθότανε ο Γιωργος και η πολυμελής οικογένεια του ήταν απέναντι από την θολωτή βρύση και τον μεγάλο πλάτανο του μαχαλά της “Ράχης”, δίπλα στο αρχοντικό του Τσοποτού. (νυν ξενοδοχείο “Δεσποτικό”). Έτσι ο Αλ. Παπαδιαμάντης, είχε επισκεφθεί πολλές φορές την Πορταριά για να δει τον αδελφό και τα ανίψια του.

  Τον Φεβρουάριο, ο Γεώργιος απολύθηκε απ’ το δημόσιο κι έπαθε νευρικό κλονισμό ώσπου πέθανε στις 18/4/1905. Ο Παπαδιαμάντης, εκτός των προηγούμενων ευθυνών, φορτώθηκε και με την έγνοια της φροντίδας των πέντε παιδιών του αδελφού του καθώς και των άγαμων θυγατέρων του.

Αν θυμαμαι καλά ήταν τρεις (ή τέσσερεις) οι κοπέλες, η μια εξ αυτών έγινε ρασοφόρα μοναχή στο κόσμο, η οποία και παρέμεινε στο σπίτι της Πορταριάς.    Την γηροκόμησε η θεία μου, ανύπαντρη, από τις αφιερωμένες του "Σωτήρος".
Ειναι προφανες πως ο Παπαδιαμάντης με ορφανες αδελφές, ανιψιες και ανιψια προς αποκατάσταση, θα περασε μια περιοδο απελπισίας, προϊον της οποίας ειναι το μυθιστόρημα της Φονισσας. Αλλα το πνευμα του Παπαδιαμάντη ειναι αυτο του Εκκλησιαστή 4:3:
''Καλύτερος δε αμφοτερων ειναι, οστις δεν υπηρξεν ετι, οστις δεν ειδε τα πονηρα εργα τα γινομενα υπο τον ηλιον''.

  Παρουσιάζει μια γυναικα σαφέστατα Μήδεια, σαλταρισμένη από τα βάσανα σε βαθμό του να θανατώνει μέχρι και ξένα παιδιά. Χωρις να την δικαιολογεί, αναδεικνύει το δράμα της ανθρώπινης υπαρξης και την παραδιδει μεταξυ ανθρωπινης και θειας δικαιοσύνης. Ο συγγραφεας θα μπορουσε να ηταν ο ίδιος η φονισσα. Τα βαρη έπεσαν στην πλάτη του, οπως και πριν των θανόντων αδελφού και γαμπρου του.
  Τι σχεση εχει λοιπον αυτο που συνέγραψε ο Παπαδιαμάντης με τις φεμινιστικές αηδίες που κρεμασαν σαν πανώ - κουρελού στην κινηματογραφική κακοποίηση;
_____________
  Η φωτογραφία είναι βγαλμένη από την πρώτη θεία, και ειναι η κοσμοκαλόγρια ανιψιά του Παπαδιαμαντη μπροστα στον πλατανο και την θολωτή βρύση.
[Αν και η θεία διέθετε προίκα δεν παντρεύτηκε ποτέ, και για αυτόν λόγο έμεινε ανύπαντρος και ο αδελφός της, ο θείος μου. Αλλά και η ιδια το προικώο σπίτι το κληρονόμησε από την μεγαλύτερη θεία μας, επίσης γεροντοκόρη, εξ αιτίας της οπαίας έμεινε ανύπαντρος και ο ένας αδελφος της. Ο άλλος ειχε φυγει μεταναστης στην Αλεξάνδρεια και παντρευτηκε εκεί. Έστελνε όμως στην αδελφή του κομπόδεμα λίρες μηπως και παντρευτεί

ΠΗΓΗ

Το περασμένο Σάββατο και πριν την απομόνωσή μου σε καραντίνα είδα την κινηματογραφική «Φόνισσα» της Εύας Νάθενα, όπου και μάλλον τσίμπησα τον κορωνοϊό. Ξαναδιαβάζοντας ήρεμος από προχθές για άλλη μια φορά την διαβόητη ηρωίδα του Σκιαθίτη, θα ήθελα να προβώ σε κάποιες, νηφάλιες πιστεύω, κρίσεις και αποτιμήσεις.
Η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη είναι συγκλονιστική περσόνα, δεσπόζει και κυριαρχεί σε όλο το έργο. Το άγριο τοπίο της Λακωνικής Μάνης, μέσα στο οποίο γυρίστηκε το έργο καθηλώνει για τις πράξεις και τις συμπεριφορές των ηρώων. Είναι προφανής όμως ο...διακαής πόθος της σκηνοθέτιδας να καταδείξει έντονες κακοποιητικές συμπεριφορές μιας α-τοπικής παρελθοντικής πατριαρχίας...
Αυτή η προσέγγιση μπορεί να ικανοποιεί και να γοητεύει την περίφημον woke κουλτούρα της μοντερνιάς, αλλά ΔΕΝ είναι Παπαδιαμάντης! Συγγνώμη, αλλά ο κυρ Αλέξανδρος εκτός από βαθύτατα θρησκευόμενο και ερωτομανές άτομο, ήταν κι ένας βαθύτατα έλλογος, σχεδόν ορθολογικός άνθρωπος.
Όντας ο ίδιος τέκνο πολυμελούς και φτωχής οικογένειας, είχε τέσσερις αδερφές από τις οποίες παντρεύτηκε μόνον η μία. Γνώριζε πολύ καλά την έγνοια της προίκας και το βάσανο της οικογένειας να βρει γαμπρό για τις κόρες...Δεν φαίνεται όμως να ταυτίζεται με την ηρωίδα του!
Δεν παρεμβαίνει, δεν παίρνει θέση, περιορίζεται απλά να μας παρουσιάσει την Φραγκογιαννού και την τραγική της ιστορία. Ακόμα και τα επίθετα που την χαρακτηρίζει (''επιτηδειοτάτη, φόνισσα, παραλογισμένη, φρίσσουσα, ένοχος, δύστηνος, δυστυχής'' κλπ.) δεν είναι αξιολογικά, δεν επιδοκιμάζεται ούτε αποδοκιμάζεται με αυτά, παρά μόνο παρουσιάζεται η κατάστασή της.
Ας είμαστε λοιπόν πιο προσεκτικοί με τα αναστήματα που δεν μπορούμε να τα πλησιάσουμε εύκολα. Μην διαστρεβλώνουμε το πνεύμα τους και κυρίως ας μην ταυτίζουμε κάποιες εμμονές με την λογοτεχνική ''εγκυρότητα'' των μεγάλων συγγραφέων.

Δημήτρης Σταματάκης