Οι ύμνοι της α' προπαρασκευαστικής Κυριακής του Τελώνου και Φαρισαίου μέσα από τις ριζικές αντιθέσεις των δύο προσώπων, την ταπεινή προσευχή προβάλλουν,ως το πρώτο καί θεμελιώδες στοιχείο της μετανοίας.Ιδιαίτερα το πρώτο ίδιόμελο τού Εσπερινού στον Α' ήχο προβάλλει μία άρνηση καί μία θέση καί αποδεικνύει στην ουσία ποια είναι ή αρεστή στον Θεό προσευχή. Ή άρνηση είναι: «Μη προσευξώμεθα φαρισαικώς αδελφοί», ας μη προσευχόμαστε υπερήφανα, ως ό αλαζόνας Φαρισαίος.Καί ή θέση: «ταπεινωθώμεν τελωνικώς»όπως ό έξουθενημένος Τελώνης, πού δεν σήκωνε τα μάτια του στον ουρανό, ας συναισθανόμαστε την άμαρτωλότητά μας «εναντίον του Θεού», ενώπιον του Θεού, πού γνωρίζει τον «ρύπο της καρδίας μας». Και ό πόνος καί ή συναίσθηση της άμαρτωλότητας θα μας συσφίγγει «δια νηστείας», με την αρετή της εγκράτειας, καί θα συρρικνώνει όλες τίς εσωτερικές μας αναζητήσεις καί εφέσεις σ'ένα λιτό, αλλά αληθινό καί λυτρωτικό αίτημα: «Ίλάσθητι ήμίν», εύσπλαγχνίσου μας πολυέλεε Θεέ, «τοις αμαρτωλόίς», τους αμαρτωλούς, Καί ή εκζήτηση του θείου ελέους θα εκτοξεύεται με κραυγή ισχυρή, «κράζοντες». Ή οδός της προσευχής με ταπείνωση τείνει προς τον Θεό, καί εκείνος πού την ακολουθεί ελκύεται από τον Θεό. Ή ευσπλαχνία καί ή άπειρη αγάπη Του κινείται διορθωτικά καί ταπείνωνει τον πλανηθέντα άνθρωπο,όχι ως τιμωρός, αλλ' ως ύψοποιός. Φαρισαίος καί Τελώνης! Δύο άνθρωποι,δύο κόσμοι,δύο μηνύματα,πού διαπερνούν τη λατρευτική ζωή καί Παράδοση της Ορθοδοξίας.
Ή συναίσθηση της άμαρτωλότητας -όταν έχομε την άληθινή γνώση του εαυτού μας-ελκύει τη Χάρη του Θεοϋ καί όχι τα «καλά» μας έργα, πού στα μάτια του Θεού είναι «ως ράκη άποκαθήμενης», ως κουρέλια βρώμικα.
Με την ταπείνωση, λοιπόν, άνοιξαν «αί πύλαι της μετανοίας».Καί μαζί με αυτές καί οί πηγές των δακρύων.Τα δάκρυα είναι καί αυτά στοιχείο της μετανοίας.Αυθόρμητα έκχύνονται από τα μύχια της «πεφορτισμένης» ανθρώπινης ύπαρξης. Λευκαίνουν τον χιτώνα της ψυχής καί του σώματος, δημιουργώντας ταυτόχρονα "καινήν εν Χριστώ κτίσιν". Ή αλήθεια αυτή αποδεικνύεται από πάμπολλα παραδείγματα της Αγίας Γραφής,Παλαιάς καί Καινής Διαθήκης.Γι 'αύτό καί ό υμνογράφος του πρώτου δοξαστικού του Τριωδίου ομολογεί στον Παντοκράτορα Κύριο ότι γνωρίζει καλά πόση αξία καί δύναμη έχουν τα δάκρυα της ψυχής, πού μετανοεί: Όϊδα,πόσα δύνανται τα δάκρυα»,λέει. Είναι εξ άλλου τόσο πειστική ή αγιογραφική τεκμηρίωση με τρία παραδείγματα, μετά όποία ολοκληρώνεται ό ύμνος. Τον βασιλέα Έζεκία, λέει, τον έσωσαν, «άνήγαγον», από βέβαιο θάνατο, «εκ των πυλών του θανάτου», τα θερμά δάκρυα με τα όποία Σού ζητούσε τη θεραπεία του από τη βαρεία αρρώστια. Άλλα καί την αμαρτωλή γυναίκα, πού αναφέρουν τα ιερά Ευαγγέλια, ό πύρινος ποταμός των δακρύων της την λύτρωσε «εκ των χρονιών πταισμάτων», από τα μακροχρόνια καί σοβαρά ηθικά αμαρτήματα
της, πού σαν άλλες σιδερένιες αλυσίδες την έπνιγαν. Καί μαζί με το τρίτο παράδειγμα του Φαρισαίου καί του Τελώνου, πού αναφέρεται,οδηγείται ή σκέψη μας στο λόγο του Κυρίου: «καί έσονται οί πρώτοι έσχατοι καί οί έσχατοι πρώτοι» (Ματθ. Ιθ' 30). Ό υμνογράφος αποδεχόμενος το αγγελικό σάλπισμα «Στώμεν καλώς» ομολογεί την πολλή του άμαρτωλότητα με το «συν αύτοίς άριθμήσας με», αφού με θεωρήσεις όμοιο με τα πρόσωπα πού ανέφερα καί εκλιπαρεί για τη δική του σωτηρία, πού πηγάζει από το άπροσμέτρητο έλεος του Θεού «δέομαι, έλέησόν με».
Δύο εικόνες δεσπόζουν: Εκείνη του δακρύβρεχτου, μετανοημένου αμαρτωλού ανθρώπου από τη μια. Καί του πλήρους οίκτιρμών Θεού-Πατρός από την άλλη. Καί σε κάποιες άλλες αναφορές οί εξαίσιοι παραλληλισμοί; Το χαμένο καί ματωμένο πρόβατο καί ό Καλός Ποιμένας, πού το φέρνει στον ώμο Του γεμάτος χαρά για τη σωτηρία του. Αυτή είναι ή Εκκλησία του Χρίστου: φυγή, αποστασία, ύβρις, αμαρτία από την πλευρά του ανθρώπου. Κυνηγητό αγάπης από την πλευρά του Θεού,πού συλλαμβάνει στα ελεύθερα δίχτυα της τους μετανοημένους αμαρτωλούς!
Ή συναίσθηση της άμαρτωλότητας -όταν έχομε την άληθινή γνώση του εαυτού μας-ελκύει τη Χάρη του Θεοϋ καί όχι τα «καλά» μας έργα, πού στα μάτια του Θεού είναι «ως ράκη άποκαθήμενης», ως κουρέλια βρώμικα.
Με την ταπείνωση, λοιπόν, άνοιξαν «αί πύλαι της μετανοίας».Καί μαζί με αυτές καί οί πηγές των δακρύων.Τα δάκρυα είναι καί αυτά στοιχείο της μετανοίας.Αυθόρμητα έκχύνονται από τα μύχια της «πεφορτισμένης» ανθρώπινης ύπαρξης. Λευκαίνουν τον χιτώνα της ψυχής καί του σώματος, δημιουργώντας ταυτόχρονα "καινήν εν Χριστώ κτίσιν". Ή αλήθεια αυτή αποδεικνύεται από πάμπολλα παραδείγματα της Αγίας Γραφής,Παλαιάς καί Καινής Διαθήκης.Γι 'αύτό καί ό υμνογράφος του πρώτου δοξαστικού του Τριωδίου ομολογεί στον Παντοκράτορα Κύριο ότι γνωρίζει καλά πόση αξία καί δύναμη έχουν τα δάκρυα της ψυχής, πού μετανοεί: Όϊδα,πόσα δύνανται τα δάκρυα»,λέει. Είναι εξ άλλου τόσο πειστική ή αγιογραφική τεκμηρίωση με τρία παραδείγματα, μετά όποία ολοκληρώνεται ό ύμνος. Τον βασιλέα Έζεκία, λέει, τον έσωσαν, «άνήγαγον», από βέβαιο θάνατο, «εκ των πυλών του θανάτου», τα θερμά δάκρυα με τα όποία Σού ζητούσε τη θεραπεία του από τη βαρεία αρρώστια. Άλλα καί την αμαρτωλή γυναίκα, πού αναφέρουν τα ιερά Ευαγγέλια, ό πύρινος ποταμός των δακρύων της την λύτρωσε «εκ των χρονιών πταισμάτων», από τα μακροχρόνια καί σοβαρά ηθικά αμαρτήματα
της, πού σαν άλλες σιδερένιες αλυσίδες την έπνιγαν. Καί μαζί με το τρίτο παράδειγμα του Φαρισαίου καί του Τελώνου, πού αναφέρεται,οδηγείται ή σκέψη μας στο λόγο του Κυρίου: «καί έσονται οί πρώτοι έσχατοι καί οί έσχατοι πρώτοι» (Ματθ. Ιθ' 30). Ό υμνογράφος αποδεχόμενος το αγγελικό σάλπισμα «Στώμεν καλώς» ομολογεί την πολλή του άμαρτωλότητα με το «συν αύτοίς άριθμήσας με», αφού με θεωρήσεις όμοιο με τα πρόσωπα πού ανέφερα καί εκλιπαρεί για τη δική του σωτηρία, πού πηγάζει από το άπροσμέτρητο έλεος του Θεού «δέομαι, έλέησόν με».
Δύο εικόνες δεσπόζουν: Εκείνη του δακρύβρεχτου, μετανοημένου αμαρτωλού ανθρώπου από τη μια. Καί του πλήρους οίκτιρμών Θεού-Πατρός από την άλλη. Καί σε κάποιες άλλες αναφορές οί εξαίσιοι παραλληλισμοί; Το χαμένο καί ματωμένο πρόβατο καί ό Καλός Ποιμένας, πού το φέρνει στον ώμο Του γεμάτος χαρά για τη σωτηρία του. Αυτή είναι ή Εκκλησία του Χρίστου: φυγή, αποστασία, ύβρις, αμαρτία από την πλευρά του ανθρώπου. Κυνηγητό αγάπης από την πλευρά του Θεού,πού συλλαμβάνει στα ελεύθερα δίχτυα της τους μετανοημένους αμαρτωλούς!
Από το βιβλίο του Αρχιμ.Καλλίστρατου Λυράκη
''Η Ορθοδοξία ως Λειτουργική Παράδοση''
1 σχόλιο:
Το Βίντεο ήταν Φοβερό. Ενδιαφέρον όΛΟ.
Δημοσίευση σχολίου