Ή συγκεκριμένη εικόνα του Ευαγγελισμού, πού συνοδεύει, αποτελεί εύγλωττη φανέρωση της μοναδικότητας των Σιναΐτικών σεβασμάτων καί εικόνων, τόσο αυτών πού φιλοτεχνημένες αλλού κατέληξαν στην Σιναίτική εσχατιά της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, όσο καί εκείνων, πού κατά πάσα πιθανότητα αγιογραφήθηκαν στην περιοχή του Σινά, όπως ή παρούσα εικόνα, ή οποία τοποθετείται χρονικά στο τελευταίο τέταρτο του 12ου αι., αύγοτέμπερα σε ξύλο διαστάσεων 61x42,2 εκ. εντασσόμενη καλλιτεχνικά στην ύστεροκο-μνήνεια εποχή.
Συνιστώντας προγενέστερη ονομασία του Ευαγγελισμού» ή επιγραφή «ό Χαιρετισμός» προέρχεται από την άρχαγγελική προσφώνηση προς την Θεοτόκο; «Χαίρε κεχαριτωμένη...» (Λουκ. α'28).
Ή αρχή, το «κεφάλαιο», της θείας οικονομίας, τελεσιουργεΐται στην εικόνα μεταξύ ουρανού (γαλάζιο κορυφής) καί γης (γαλάζιος ποταμός βάσης), εντός της φθαρτής πραγματικότητας του χωροχρόνου.Το μυστήριο,εμβόλιμο,έτερο προς τα ανθρώπινα,αίσθητοποιείται με την άφειδώλευτη χρήση χρυσού κάμπου καί χρυσοκονδυλιάς, τα όποια αντανακλούν τη λαμπρότητα της Βασιλείας. Επιπλέον ή χρήση στιλβωμένου χρυσού άφ' ενός εντοπίζει σημειολογικά περιοχή της εικόνας με ιδιαίτερη σημασία (άκτίνα-μετάλλιο-φωτοστέφανα),άφ' ετέρου συνιστά ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των σιναϊτικής προελεύσεως εικόνων.
Οι μορφές, κλασικές, χάνουν το βάρος τους καί αιωρούνται πνευματοποιημένες.Ό Αρχάγγελος Γαβριήλ σαν έξάγγελος αρχαίας τραγωδίας, θεόσταλτος εντολοδόχος, με την αρχαιοελληνική βοστρυχόμορφη κόμη ίπταται, άρτι αφιχθείς, νηφάλιος, με συναίσθηση της αποστολής του, στοχαστικός, με στοιχεία κλασικού αγάλματος, τηρώντας τα πτερά άνατεταμένα προς τα πισω, σχεδόν σεβίζοντα, πάλλεται, όλος κίνηση και ζωντάνια μέσα στις λαμπρές από τίς χρυσοκονδυλιές νηματοειδείς πτυχώσεις του ενδύματος του. Διστακτικός στην κατανόηση του μυστηρίου, δείχνει να σκέπτεται τον τρόπο, πού θα αναγγείλει προς τη Θεοτόκο το θεόλεκτο «χαίρε», δηλ. το μήνυμα της θείας ενανθρωπίσεως, «έλογίζετο εν έαυτώ το θαύμα έκπληττόμενος» (Δοξαστικό στιχηρό εορτής).
Ή εικόνα «φωτογραφίζει» τη στιγμή της φανερώσεως του τελεσιουργουμένου μυστηρίου της ένσαρκώσεως του Υίού καί Λόγου του Θεού. Χρυσή ακτίνα ακτίστου θείου φωτός ξεκινά από το θεϊκό τόπο του ουρανού (Θεός Πατήρ) για να καταλήξει στη Θεοτόκο Μαρία καί το κυοφορούμενο πλέον βρέφος. Στήν πορεία της ή ακτίνα ακριβώς στη μέση (τριαδική ετερότητα καί ισοτιμία) διακόπτεται από χρυσό μετάλλιο, πού περιέχει το πανάγιο Πνεύμα «εν εϊδει περιστεράς», αφού συντελέστηκε το μυστήριο «εκ Πνεύματος αγίου καί Μαρίας της παρθένου» (Σύμβολο Πίστεως).
Ή Παρθένος Μαρία, στωική, μελαγχολική βασίλισσα στο θρόνο της, εμφαντικά στραμμένη προς τον Αρχάγγελο κρατά στα χέρια της νήμα στο χρώμα του αίματος, νύξη της χοικότητας. Στό στέρνο Της σε διάφανη λευκή μονοχρωμία μέσα σε ελλειπτική δόξα, στο κενό μεταξύ των χειρών Αυτής, ανάμεσα σε δύο τοξοειδείς γραμμές μόλις διακρίνεται σαν ύπόλευκη σύνθεση άναπαυόμενος ό σεσαρκωμένος Λόγος καί τέλειος άνθρωπος ως «σκύμνος λέοντος» (Γεν. 49, 9), έμβρυο κυοφορούμενο πού αποτελεί τον πυρήνα του μυστηρίου, το κυρίαρχο καί εν ταύτω λανθάνον πρόσωπο του γεγονότος.
Ό τρόπος άπεικονήσεως του ύπόλευκου εμβρύου Ιησού παραμένει μοναδικός στη βυζαντινή τέχνη. Πρόκειται για εικονογραφική λεπτομέρεια πού διαφεύγει στην πρώτη βιαστική θέαση της εικόνας αλλά εκπλήσσει με την πρωτοτυπία καί τη μοναδικότητα της εκτέλεσης. Αδυνατεί να υποταχθεί το θεολογικό αίσθημα σε εικαστική «λογική» αποσιωπώντας εικονογραφικά το μέγα μυστήριο του Ευαγγελισμού. Τότε αναλαμβάνει ό χρωστήρας, χωρίς να προδώσει τη λογική, να υποταχθεί στο υπέρλογο με τη φειδώ της μονοχρωμίας. Ό Θεός τέμνοντας συγκλονιστικά αλλά αθόρυβα την ανθρώπινη ιστορία με σιωπή καί ταπείνωση, όπως ό φωτισμένος σιναίτης αγιογράφος Τον αναπαριστά, διακρίνεται ως αθέατη παρουσία, όπου για την οικονομία του μυστηρίου καταργείται ό ρεαλιστικός χαρακτήρας της σάρκας, όταν επιχειρείται να έξεικονισθεΐ το μυστήριο. Υπερρεαλιστική προσέγγιση του 20ου αιώνα στο τέλος του 12ου! Ή Πλατυτέρα των ουρανών χωρεί τον Αχώρητο, αλλά είναι αδύνατον να φυλακιστεί το σημαινόμενο -ή ενσαρκωμένη Σωτηρία- καλυπτόμενο πλήρως υπό χοική σάρκα, έστω καί αν αυτή είναι Παναγία, όπως ή φυσική όραση καί ή κοινή λογική θα πρόσταζαν. Οι αισθήσεις μοιράζονται τη χαρά της θέασης του μεγάλου Μυστηρίου της παγγενοϋς από Αδάμ έως τερμάτων αιώνος, ανακτήσεως της δυνατότητας σωτηρίας
του Παναγιώτου Φραγκάκου-Θεολόγου-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου