Χρυσόστομος και...''χρυσόστομοι''

Τίς μέρες αυτές γιορτάζουμε τη μνήμη ενός ανθρώπου πού το πέρασμα του από αυτό τον κόσμο δεν έμεινε αδιάφορο αλλά σφραγίσθηκε όχι μόνο από την ισχυρή του προσωπικότητα, το ήθος, την ενεργητικότητα καί τα πολυάριθμα έργα του αλλά καί από την αλλη να εκφράζει με το λόγο του ιδέες υψηλές, να συναρπάζει καί να εμπνέει το ακροατήριο του ωθώντας το σε πράξεις αγαθές. Για την ξεχωριστή αυτή αρετή του ό Ιωάννης, αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, τιμήθηκε από τους συμπολίτες του με το προσωνύμιο Χρυσόστομος πού τον συνόδευσε όχι μόνο στη διάρκεια της πολυκύμαντης καί γεμάτης αγώνες επίγειας ζωής του αλλά καί στους αιώνες πού ακολούθησαν μέχρι τίς μέρες μας.

Στή διάρκεια όλων αυτών των αιώνων πάμπολλοι ρήτορες - καί όχι μόνο εκκλησιαστικοί - δανείστηκαν από το θησαυρό των γραπτών κειμένων πού μας κληροδότησε προκειμένου να συνθέσουν τίς δικές τους ομιλίες, προκειμένου να ελκύσουν το δικό τους ακροατήριο. Καί οί μελετητές της διαχρονικής εξέλιξης της ελληνικής γλώσσας καί όσοι υποστηρίζουν ότι ή γλώσσα αυτή συνεχίζει να είναι ζωντανή καί ή ίδια από την εποχή του Όμηρου μέχρι σήμερα - υφιστάμενη απλώς μια φυσιολογική εξελικτική πορεία στο πέρασμα του χρόνου - βρήκαν στα γραφτά του έναν ισχυρό κρίκο πού συνδέει τη γλώσσα καί το λόγο του Ευριπίδη με εκείνη του Παπαδιαμάντη ή του Σολωμού. 
Το προσωνύμιο Χρυσόστομος, το γεννημένο από τα λαϊκά στρώματα της Βασιλεύουσας πού ενθουσιασμένα στριμώχνονταν να τον ακούσουν ή μανιασμένα αποδοκίμαζαν τους διώκτες του, όχι μόνο επέζησε, αλλά απέκτησε αυτόνομη υπόσταση, έτσι ώστε με υπερηφάνεια να το φέρουν ως κύριο όνομα τους πολλοί κληρικοί αλλά καί λαϊκοί.
Στίς μέρες μας, ωστόσο, έχει κανείς συχνά την εντύπωση ότι περισσεύουν εκείνοι πού χρησιμοποιούν την όποια λεκτική τους ευχέρεια για να προβάλλουν τον εαυτό τους στο πλήθος. Βοηθούν σ' αυτό καί τα παντοδύναμα πλέον Μέσα Μαζικής Ενημερώσεως πού με πλέον προβεβλημένο εκπρόσωπο την τηλεόραση παρέχουν εύκολο βήμα σχεδόν στον οποιοδήποτε, για να πει ό,τιδήποτε θελήσει. Ίσως γι' αυτό έχουμε την αίσθηση ότι γεμίσαμε τελευταία από «χρυσόστομους». "Ενα πολύχρωμο πλήθος προσκεκλημένων παρελαύνει καθημερινά από τα τηλεοπτικά παράθυρα ομιλώντας επί παντός επιστητού και έχοντας έγκυρη πάντα γνώμη για ό,τιδήποτε του ζητηθεί να ομιλήσει, από Πολιτική μέχρι Αστροφυσική καί από Μοριακή Βιολογία μέχρι Αστρολογία. 
Μια απίθανη στρατιά από έντυπα - έγχρωμα ή μονόχρωμα, σε χαρτί απλό ή γυαλιστερό - μας κατακλύζει διοχετεύοντας τα κείμενα εκατοντάδων ανθρώπων, πού ό καθένας τους διατείνεται ότι αποτελεί έναν ακόμη μικρό ή μεγάλο χρυσόστομο. Άλλα καί οί ραδιοφωνικές συχνότητες βρίθουν παρουσιαστών, παραγωγών ή αναλυτών πού διεκδικούν τον ίδιο τίτλο.

Πανεπιστημιακοί καθηγητές, χαρτορίχτρες, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες, διακεκριμένοι καί μη νομικοί, τραβεστί,πολιτευτές καί πολιτικάντηδες, συνδικαλιστές, μπαργούμεν, επαγγελματικά επιτυχημένοι αλλά καί ανεπάγγελτοι άγνωστον πώς λαθροβιουντες, όλοι έρχονται με περίσσιο θαρρος (ή θράσος;) να μας πείσουν για του λόγου τους το άληθές.
 Αλλοτε με λόγο συγκροτημένο κι άλλοτε ψελλίζοντας τα σπαστα ελληνικά της αμάθειας τους μοιάζουν όλοι εξ ίσου σίγουροι για τον εαυτό τους καί εξίσου βέβαιοι ότι αυτό πού μας προσφέρουν είναι το απόσταγμα της σοφίας των αιώνων - που ευτυχώς χώρεσε καί αποθηκεύτηκε στο συχνά κενό άλλου περιεχομένου κρανίο τους.
Για να παραφράσω την απελπισμένη κραυγή του ήρωα μιας παλαιάς ελληνικής ταινίας:
-Από "Χρυσόστομους» πήξαμε, κάναν καλό δε βλέπω.
Ευτυχώς ο χρόνος στο αδυσώπητο διάβα του σβήνει πολύ σύντομα τα ίχνη αυτών των «χρυσόστομων» καί ό απόηχος των κενών λόγων τους πνίγεται για πάντα στο σιωπηλό του πέπλο. Γιατί ό χρόνος, αυτός ό ίδιος πού σεβάστηκε καί διατήρησε άθικτα τα ίχνη του αληθινού Χρυσόστομου έχει συχνά πιο σωστή κρίση από μας, πού είτε το θέλουμε είτε όχι συγκροτούμε το ακροατήριο όλων αυτών καί δυστυχώς πολλές φορές τους θαυμάζουμε ή τους επιδοκιμάζουμε με αρκετή επιπολαιότητα ή έστω τους ανεχόμαστε χωρίς να αντιδρούμε.

Σίγουρα στην εποχή του Χρυσόστομου - όπως καί σε όλες τίς εποχές - θα υπήρχαν ρήτορες κενοί περιεχομένου, δημαγωγοί πού παρέσυραν το λαό προς τα εκεί πού υπαγόρευε το προσωπικό τους συμφέρον, φαφλατάδες πού ηδονίζονταν να τους αποθεώνουν κεχηνότα ακροατήρια. Όμως έχει κανείς την αίσθηση ότι στη σημερινή εποχή το κακό παράγινε, όλα αυτά τα παράσιτα πλήθυναν ή τουλάχιστο έγινε πιο εύκολο για πρόσωπα χωρίς ούτε καν στοιχειώδη προσόντα δημόσιας παρουσίας, να καλούνται να εκφέρουν γνώμη για ποικίλα θέματα από διάφορα βήματα.
Ισως γι' αυτό είναι απαραίτητο να αμυνθούμε έστω σαν άτομα κλείνοντας τ' αυτιά μας στους διάφορους χρυσόστομους καί αποδοκιμάζοντας όσους για ιδιοτελείς συνήθως σκοπούς μας βομβαρδίζουν με άνοητολογίες. Γνώμονας καί μέτρο "σύγκρισης για την αξιολόγηση όλων αυτών μπορεί να είναι το φωτεινό παράδειγμα βίου - καί όχι μόνο ωραίων λόγων - εκείνου του παλιού αλλά αξεπέραστου ιεράρχη, του αληθινού Χρυσόστομου,

του Αθανασίου Γιαλουρή

Ιατρού