π. Σωτήριος Ἀθανασούλιας
Ἡ Ἐκκλησία καί οἱ ἑορτές της
Οἱ ἑορτές εἶναι κάτι ἀπαραίτητο στή ζωή τοῦ ἀνθρώπου. «Βίος ἀνεόρταστος μακρά ὁδός ἀπανδόκευτος», εἶχε πεῖ στήν ἀρχαιότητα ὁ Δημόκριτος, δηλαδή «ζωή χωρίς ἑορτή εἶναι μακρύς δρόμος χωρίς πανδοχεῖο», χωρίς σταθμό γιά ξεκούραση! Ὅλες οἱ θρησκεῖες ἔχουν τίς ἑορτές τους. Ἀλλά καί οἱ λεγόμενοι «κοσμικοί» ἄνθρωποι (ὅσοι δέν πιστεύουν σέ κάτι ἤ, τουλάχιστον, ὅσοι δέν πιστεύουν ἀρκετά) ἔχουν τίς ἑορτές τους. Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τήν Ἐκκλησία μας. Ἔχει κι αὐτή τίς δικές της ἑορτές, κατανεμημένες κατάλληλα στή διάρκεια τοῦ ἔτους. Τό ζητούμενο, ὅμως, εἶναι, τί ἑορτάζουμε, γιατί τό ἑορτάζουμε καί πῶς τό ἑορτάζουμε. Γιά τούς πολλούς, γιά τούς ἀνθρώπους τοῦ κόσμου τούτου, οἱ ἑορτές εἶναι εὐκαιρίες διασκέδασης καί ἀπόδρασης ἀπό τήν καθημερινότητα. Οἱ διάφορες θρησκεῖες ἑορτάζουν γιά τούς δικούς τους λόγους. Κάποιοι ἑορτάζουν χωρίς λόγο καί νόημα, δηλαδή ἑορτάζουν χωρίς νά ὑπάρχει αἰτία, ὅπως συμβαίνει στίς νεοφανεῖς «ἑορτές» τοῦ σκόρδου, τῆς ντομάτας, τῆς μελιτζάνας καί διάφορων ἄλλων φρούτων καί λαχανικῶν, «ἑορτές» πού προωθοῦνται δυναμικά μέ τήν πρόφαση τῆς προβολῆς καί τῆς διάθεσης τῶν ἀγροτικῶν προϊόντων!
Ἡ Ἐκκλησία μας, ὅμως, δέν ἑορτάζει ἔτσι. Δέν ἑορτάζει χωρίς σοβαρή αἰτία. Οἱ ἑορτές της δέν εἶναι «παράλογες» καί «ἀνόητες», ἀλλά ἔχουν λόγο καί νόημα! Εἰδικότερα, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία πανηγυρίζει τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου, πού πηγάζει ἀπό τό πρόσωπο καί τό ἔργο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Εἶναι, λοιπόν, φυσικό ὅλες οἱ ἑορτές της νά στρέφονται γύρω ἀπό τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, εἴτε ἄμεσα, εἴτε ἔμμεσα. Ἔτσι, οἱ σταθμοί τοῦ ἐπίγειου βίου τοῦ Ἰησοῦ εἶναι ἀφορμές μεγάλου ἑορτασμοῦ, γιατί εἶναι ταυτόχρονα σταθμοί τῆς διαδικασίας τῆς σωτηρίας μας. Στή θεολογική γλώσσα ὀνομάζονται σταθμοί τῆς θείας Οἰκονομίας. Θεία Οἰκονομία εἶναι τό σύνολο τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ γιά τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου καί τοῦ κόσμου, πού ἀρχίζουν ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη καί κορυφώνονται στά γεγονότα ἀπό τήν Ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, δηλαδή ἀπό τή Γέννηση τοῦ Χριστοῦ, μέχρι τήν Ἀνάσταση καί τήν Ἀνάληψή Του στούς οὐρανούς. Μεταξύ αὐτῶν τῶν κοσμοσωτήριων γεγονότων προέχει σαφῶς ἡ Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου. Ἔτσι, ἡ ἑορτή τῆς Ἀναστάσεως, τό Πάσχα, εἶναι ἡ μεγαλύτερη ἑορτή τῆς Ἐκκλησίας. Δεύτερο σέ σπουδαιότητα γεγονός τῆς θείας Οἰκονομίας εἶναι ἡ Γέννηση τοῦ Χριστοῦ καί δεύτερη μεγάλη ἑορτή εἶναι τά Χριστούγεννα. Ἀκολουθοῦν ἡ Ὑπαπαντή τοῦ Κυρίου, ἡ Βάπτιση, ἡ Μεταμόρφωση, ἡ Σταύρωση κ.ἄ. Οἱ ἑορτές αὐτές, πού ἀναφέρονται ἄμεσα στό πρόσωπο καί στό ἔργο τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ, ὀνομάζονται «Δεσποτικές ἑορτές».
Ὅμως, ἡ Ἐκκλησία ἑορτάζει καί τά πρόσωπα τῶν ἀνθρώπων, πού συνδέονται στενά μέ τόν Χριστό. Αὐτά εἶναι ἡ Θεοτόκος καί οἱ Ἅγιοι. Οἱ ἑορτές πρός τιμήν τῆς Θεοτόκου ὀνομάζονται «Θεομητορικές» καί εἶναι ἡ Γέννησή της, ὁ Εὐαγγελισμός, ἡ Κοίμηση κ.ἄ. Ἑορτάζουμε τό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου καί τά σπουδαιότερα γεγονότα τῆς ζωῆς της, λόγῳ τῆς ἰδιαίτερης σχέσης της μέ τόν Χριστό (εἶναι ἡ «Μήτηρ» τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ μας).
Ἐπίσης, λόγῳ τῆς θέσης της στή διαδικασία τῆς θείας Οἰκονομίας καί λόγῳ τῆς «χαρᾶς», πού ἔφερε στόν κόσμο, προσφέροντάς μας τόν Χριστό: «Ἡ Γέννησίς σου, Θεοτόκε, χαράν ἐμήνυσεν πάσῃ τῇ οἰκουμένῃ», ψάλλουμε, γιά παράδειγμα, στήν ἑορτή τῆς Γεννήσεώς της. Ἑορτάζουμε καί τίς «ἑορτές» ἤ «μνῆμες τῶν Ἁγίων», ἐπίσης λόγῳ τῆς σχέσης τους μέ τόν Χριστό. Οἱ Ἅγιοι ἀνεδείχθησαν γνήσιοι «φίλοι» τοῦ Χριστοῦ καί πρεσβευτές στόν οὐρανό γιά τή σωτηρία μας καί γιά τά εὔλογα αἰτήματά μας. Ὅπως χαρακτηριστικά ἀναφέρει τό Συνοδικό τῆς Ζ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, πού διαβάζεται τήν Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας, τόν μέν Χριστό προσκυνοῦμε καί σεβόμεθα «ὡς Θεόν καί Δεσπότην», τούς δέ Ἁγίους «διά τόν κοινόν Δεσπότην, ὡς Αὐτοῦ γνησίους θεράποντας» τιμοῦμε, «καί τήν κατά σχέσιν προσκύνησιν» τούς ἀπονέμουμε.
Καί πῶς ἀκριβῶς ἑορτάζει ἡ Ἐκκλησία μας τίς ἑορτές της; Γιά τήν Ἐκκλησία, κορυφαία ἑορταστική ἐκδήλωση εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία, καί γιά τόν Ὀρθόδοξο πιστό, κορυφαία πράξη ἑορτασμοῦ εἶναι ἡ μετοχή στή Θεία Εὐχαριστία, δηλαδή ἡ Κοινωνία τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ.
