Το τοπίο στον πίνακα του Θεοτοκόπουλου δεν έχει γίνει εκ του φυσικού, αφού καμία πληροφορία δεν μας επιτρέπει να υποθέσουμε επίσκεψη του καλλιτέχνη στην περιοχή του Σινά. Ο ζωγράφος συνεπώς πρέπει να είχε ως πρότυπο κάποιο χαρακτικό από αυτά που εικονογραφούσαν περιηγητικά βιβλία, τυπωμένα στη Δύση, κατά τον 16ο αιώνα. Επικρατέστερη πιθανή πηγή, σύμφωνα με τους περισσότερους μελετητές, είναι το χαρακτικό του Giovanni Baptista Fontana. Οι ομοιότητες των δύο έργων είναι πολλές τόσο στην απόδοση του τοπίου, όσο και σε επιμέρους λεπτομέρειες, όπως για παράδειγμα η υποδοχή του καραβανιού των προσκυνητών κάτω δεξιά. Υφίστανται όμως διαφορές, όπως λόγου χάρη η απουσία της ομάδας των περιηγητών αριστερά στο χαρακτικό, που αποτελεί και την πιο εμφανή προσθήκη του Θεοτοκόπουλου στην απόδοση του τοπίου Σινά. | ||||||
Το φρουριακό συγκρότημα της Μονής και στα δύο έργα είναι τοποθετημένο λοξά στο χώρο. Χαρακτηριστική είναι επίσης η ομοιότητα στο ύψος του οχυρωματικού περιβόλου και το ορθογώνιο σχήμα του, καθώς και η παρουσία του χαμηλότερου προτειχίσματος στη μία πλευρά του τείχους που προστάτευε την κύρια είσοδο του μοναστηριού. Κοινό στοιχείο μεταξύ των δύο έργων είναι ακόμα η παρουσία του τοξωτού ανοίγματος στην άλλη πλευρά του τείχους, με μία σημαντική ωστόσο διαφορά. Στο χαρακτικό καθίσταται εμφανής η χρησιμότητα του ανοίγματος αυτού, καθώς διακρίνεται μορφή που κατεβάζει, ή ανεβάζει ίσως, με σχοινί ένα καλάθι, σκηνή που απουσιάζει όμως από τον πίνακα του Θεοτοκόπουλου. | ||||||
Πέρα από κοινά στοιχεία, όπως είναι η πυκνή νέφωση που καλύπτει την κορυφή του όρους και στα δύο έργα, εντύπωση προκαλεί εδώ η εικονογραφική διαφοροποίηση. Η σκηνή όπου ο Μωυσής παραλαμβάνει από το χέρι του Θεού τις πλάκες με τις Δέκα Εντολές απουσιάζει από τον πίνακα του Θεοτοκόπουλου. Η απουσία αυτού του επεισοδίου οφείλεται πιθανόν στην πρόθεση του καλλιτέχνη να τονίσει περισσότερο το ιδιόμορφο τοπίο καθ' εαυτό, χωρίς τις γνωστές βιβλικές υπομνήσεις. | ||||||
Το Τοπίο του Όρους Σινά αποτέλεσε προσφιλές θέμα για διάφορους καλλιτέχνες κατά το β΄ μισό του 16ου αιώνα. Σε αρκετές μάλιστα περιπτώσεις συγκεκριμένα εικονογραφικά μοτίβα, όπως τα διάσπαρτα στο χώρο κτίρια και η υποδοχή της ομάδας των προσκυνητών με τις καμήλες στο κάτω δεξιά τμήμα της σύνθεσης, επαναλαμβάνονται, παρόλο που οι τεχνοτροπικές διαφορές μεταξύ των έργων αυτών είναι κάτι παραπάνω από εμφανείς. | ||||||
Ο Θεοτοκόπουλος καταπιάστηκε για πρώτη φορά με το Τοπίο του Όρους Σινά στην εξωτερική όψη του κεντρικού φύλλου του Τριπτύχου της Modena. Πέρα όμως από τις ομοιότητες, όπως η απόδοση της Μονής με πύργους στις γωνίες του τείχους, η ομάδα των τριών πεζοπόρων αριστερά και η υποδοχή της ομάδας των προσκυνητών δεξιά, υπάρχουν και διαφορές. Στον πίνακα που εκτίθεται στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης παραλείπονται οι βιβλικές σκηνές στις κορυφές των βράχων που υπάρχουν στο φύλλο του τριπτύχου, ενώ εμφανείς είναι και οι διαφορές στα χρώματα και τον φωτισμό. | ||||||
Στη σύνθεση του Τριπτύχου της Modena οι ανθρώπινες μορφές είναι συνοπτικά και ανάλαφρα σχεδιασμένες, σχεδόν εξαϋλωμένες, χωρίς να αποδίδονται τα χαρακτηριστικά των προσώπων και χωρίς να αποτυπώνονται οι ενδυματολογικές λεπτομέρειες. Στον πίνακα του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης όμως οι μορφές αυτές έχουν αποκτήσει όγκο, τα φυσιογνωμικά και ενδυματολογικά χαρακτηριστικά τους αποδίδονται με περισσότερη λεπτομέρεια, η κίνησή τους στο χώρο έχει γίνει πιο ρεαλιστική. | ||||||
| ||||||||||
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου