Το γενέσιον του Τιμίου ενδόξου Προδρόμου και βαπτιστού Ιωάννου

Τοῦ πρωτ. Γ. Δορμπαράκη

«Ὁ ἅγιος Ἰωάννης μαρτυρεῖται ἀπὸ τὸν Χριστὸ ὅτι εἶναι ὑπεράνω ὅλων τῶν ἀνθρώπων καὶ περισσότερο ἀπὸ προφήτης. Εἶναι αὐτὸς ποὺ προσκίρτησε ἤδη ἀπὸ τὴν γαστέρα τῆς μητέρας του καὶ κήρυξε στοὺς ἀνθρώπους τὴν παρουσία τοῦ Σωτήρα Χριστοῦ καὶ ἔτρεξε πρῶτος στὸν Ἅδη, γιὰ νὰ εὐαγγελιστεῖ τὴν Ἀνάστασή Του. Αὐτὸς ὑπῆρξε υἱὸς τοῦ ἀρχιερέα Ζαχαρία καὶ τῆς στείρας Ἐλισάβετ ποὺ γεννήθηκε ἀπὸ ὑπόσχεση Θεοῦ. Ὁ Ἰωάννης ἔλυσε τὴν σιωπὴ τοῦ πατέρα του μὲ τὴν γέννησή του καὶ γέμισε ὅλον τὸν κόσμο ἀπὸ χαρά. Γι᾽ αὐτὸ καὶ οἱ ἄγγελοι συναγάλλονται σήμερα μὲ τοὺς ἀνθρώπους καὶ ὅλη ἡ κτίση πληρώθηκε ἀπὸ χαρὰ καὶ εὐφροσύνη. Τελεῖται δὲ ἡ σύναξή του στὸν ἁγιώτατο ναό του, ποὺ βρίσκεται στὸ Φωράκιο».

Ἡ ἑορτὴ τῆς γεννήσεως τοῦ ἁγίου Ἰωάννου Προδρόμου συνιστᾶ, κατὰ τὴν ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας μας, ἰδιαίτερα χαρμόσυνο γεγονὸς γιὰ ὅλη τὴν Δημιουργία: χαίρουν οἱ ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ, ὅλος ὁ πιστὸς στὸν Χριστὸ κόσμος, ἀλλὰ ἀκόμη καὶ ἡ ἴδια ἡ ἄλογη φύση: Γήθεται ἅπασα κτίσις τῷ σῷ τόκῳ θεϊκῶς (ὠδὴ ε´). Αἰτία γι᾽ αὐτὸ εἶναι ὄχι μόνον ὅτι γεννήθηκε ἕνας ἀκόμη ἄνθρωπος – καὶ αὐτὸ κατὰ τὸν Κύριο εἶναι γεγονὸς χαρᾶς: διὰ τὴν χαρὰν ὅτι ἐγεννήθη ἄνθρωπος ἐν τῷ κόσμῳ, εἶπε κάπου – ἀλλὰ ὅτι γεννήθηκε ἐκεῖνος ποὺ προετοίμασε τὸ ἔδαφος γιὰ τὸν ἐρχομὸ τοῦ Σωτήρα Χριστοῦ, δηλαδὴ φάνηκε τὸ λυχνάρι πρὶν ἔρθει τὸ φῶς, ἦρθε ἡ αὐγὴ πρὶν ἀνατείλει ὁ Ἥλιος, ἀκούστηκε ἡ φωνὴ ποὺ φανέρωσε τὸν ἴδιο τὸν Λόγο. Οἱ ὕμνοι τῆς Ἐκκλησίας μας δὲν φείδονται ἐπαίνων καὶ ἐγκωμίων γιὰ νὰ δηλώσουν τὴν χαρμόσυνη αὐτὴ πραγματικότητα: ἐγεννήθη φωνὴ τοῦ Λόγου καὶ φωτὸς Πρόδρομος (στιχηρὸ ἑσπερινοῦ), ὁ λύχνος τοῦ φωτὸς προέρχεται, ἡ αὐγὴ τοῦ ἡλίου τῆς δικαιοσύνης μηνύει τὴν ἔλευσιν, εἰς ἀνάπλασιν πάντων καὶ σωτηρίαν τῶν ψυχῶν ἡμῶν (στιχηρὸ ἑσπερινοῦ).

Ἔτσι ἡ γέννηση τοῦ Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου ἀφ᾽ἑνὸς ἀποτελεῖ χαρὰ ποὺ ἀντανακλᾶ τὴν ὑπέρμετρη καὶ ἄφατη χαρὰ γιὰ τὸν ἐρχομὸ στὸν κόσμο τοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἐνσαρκωθέντος Θεοῦ μας, ἀφ᾽ ἑτέρου προβάλλει τὸ μέγεθος τῆς προσωπικότητας τοῦ ἁγίου Ἰωάννη, ἀφοῦ εἶναι ὁ μόνος μάλιστα ποὺ δέχτηκε ἀργότερα τόσους ἐπαίνους ἀπὸ τὸν Κύριο καὶ συνεπῶς δηλώθηκε μὲ τὸν πιὸ πανηγυρικὸ τρόπο τὸ ὕψος τῆς ἁγιότητάς του: Οὐδεὶς ἐν γεννητοῖς γυναικῶν μείζων του Ἰωάννου, ὁ μείζων πάντων τῶν προφητῶν προφήτης, οὗ ἕτερος οὐκ ἔστιν, οὐδὲ ἐγήγερται (στιχηρὰ ἑσπερινοῦ). Γι᾽ αὐτὸ καὶ ἡ Ἐκκλησία μας, στοιχώντας στὸν ἴδιο τὸν ἀρχηγό της, τὸν τοποθέτησε δεύτερο μετὰ τὴν Παναγία Μητέρα τοῦ Κυρίου, μὲ ἰδιαίτερη καθημερινὴ μνημόνευσή του μετὰ ἀπὸ Αὐτὴν καὶ μὲ τὴν θέση του στὸ τέμπλο κάθε ναοῦ στὰ ἀριστερὰ τοῦ Κυρίου.

Τὸ προφητικὸ καὶ προδρομικό του στοιχεῖο δηλώθηκε ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τῆς δράσης του στὴν ἔρημο τοῦ Ἰορδάνου, πρῶτον μὲ τὸ κήρυγμα τῆς μετανοίας καὶ τὸ βάπτισμα τῆς μετανοίας καὶ δεύτερον μὲ τὴ διαρκῆ ἀναφορά του στὸν ἐρχόμενο Μεσσία. Ἰωάννη πανεύφημε, ἐπειδὴ ἤσουν ὡς φωνὴ τοῦ Λόγου, κραύγαζες: Μετανοεῖτε, ἔφτασε τὸ Βασίλειο τοῦ Οὐρανοῦ. Γι᾽ αὐτὸ ἀφοῦ ἑτοίμασες τὴν ὁδὸ τοῦ Κυρίου, ἀναδείχτηκες Πρόδρομος τῆς χάρης γιὰ ὅλον τὸν κόσμο (Ἰωάννη πανεύφημε,…ὡς φωνὴ τοῦ Λόγου ὑπάρχων ἐκραύγαζες: Μετανοεῖτε, ἤγγικεν οὐρανῶν τὸ Βασίλειον. Ὅθεν ἐτοιμάσας τὴν ὁδὸν τοῦ Κυρίου, τῆς χάριτος Πρόδρομος ἀνεδείχθης τοῖς πέρασιν) (κάθισμα ὄρθρου). 

Κι αὐτὰ τὰ δύο: ἡ μετάνοια καὶ ὁ ἐρχομὸς τοῦ Χριστοῦ, ἦταν ἄμεσα συνδεδεμένα μεταξύ τους, διότι κανεὶς δὲν μποροῦσε καὶ δὲν μπορεῖ νὰ πιστέψει στὸν Χριστό, ἀποδεχόμενος Αὐτὸν ὡς προσωπικό του λυτρωτῆ, ἂν δὲν μετανοήσει γιὰ τὶς ἁμαρτίες του, μὲ ἀλλαγὴ τοῦ τρόπου τῆς ζωῆς του καὶ μὲ προσανατολισμό του στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἡ γνησιότητα τῆς δράσης του ἀπὸ τὴν ἄλλη, δηλαδὴ ὅτι βρίσκεται στὸ ἔργο αὐτὸ σταλμένος ἀπὸ τὸν Θεό, ἐπιβεβαιώθηκε καὶ ἀπὸ τὸ μαρτυρικὸ τέλος τῆς ζωῆς του, ποὺ ἐπιστέγασε οὐσιαστικὰ τὴν ὅλη μαρτυρικὴ πορεία του, καὶ κυρίως ἀπὸ τὰ λόγια, ὅπως εἴπαμε, τοῦ ἴδιου τοῦ Κυρίου, γιὰ τὸν Ὁποῖο πάντοτε τόνιζε ὅτι ἐκεῖνον δεῖ αὐξάνειν, ἐμὲ δὲ ἐλαττοῦσθαι. Ἡ μεγαλωσύνη του ἀπὸ τὴν ἄποψη αὐτὴ φάνηκε καὶ ἀπὸ τὸ μέγεθος τῆς ταπείνωσής του.

Ἡ ὑπέρμετρη ἁγιότητά του καὶ τὸ καταλυτικὸ γιὰ τὴν προετοιμασία τοῦ ἐρχομοῦ τοῦ Χριστοῦ ἔργο του δὲν ὀφείλονται μόνο στὴ χάρη καὶ τὴ δύναμη τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ἰωάννης ἦταν ὁ ἐνεργούμενος ἀπὸ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ προφήτης, ἀλλὰ ποὺ συνήργησε σ᾽ αὐτὸ καὶ ὁ ἴδιος τὰ μέγιστα, γιὰ νὰ ἀναδειχθεῖ στὸ σημεῖο ποὺ ἔφτασε.

 Καὶ ἡ συνέργειά του ἔγκειτο στὴν κατάθεση τῆς θέλησής του στὴν ὑπακοὴ τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ. Ἀδιάκοπα ὁ Ἰωάννης, ἤδη ἐκ κοιλίας μητρός, ἔθετε τὸν ἑαυτό του στὴν ὑπηρεσία τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, γεγονὸς ποὺ σημαίνει ὅτι αὐτὰ ποὺ τοῦ ἔδωσε ὁ Θεὸς – τὰ χαρίσματα τοῦ κατὰ φύσιν – τὰ ἐργάστηκε μὲ τέτοιον τρόπο διὰ τῆς ἁγνότητάς του καὶ τῆς σωφροσύνης του, ὥστε νὰ ἀποφύγει ὅ,τι ὁδηγοῦσε στὴν ἁμαρτία – τὸ λεγόμενο παρὰ φύσιν – καὶ νὰ φτάσει μὲ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ στὸ μεγαλεῖο τῆς ἐν Θεῷ παραμονῆς του – σ᾽ αὐτὸ ποὺ ὀνομάζεται ὑπὲρ φύσιν. Κατὰ τὰ λόγια μάλιστα τοῦ δοξαστικοῦ τῶν ἀποστίχων τοῦ ἑσπερινοῦ, ποιήματος τῆς ἁγίας Κασσιανῆς, ἀποδέχτηκε τὴν ὁλοκληρωτικὴ ἁγνότητα καὶ τὴ σωφροσύνη, γι᾽ αὐτὸ καὶ ἐπειδὴ ἀγωνίστηκε γιὰ τὸ ὑπὲρ φύσιν, εἶχε τὸ κατὰ φύσιν καὶ ἀπέφυγε τὸ παρὰ φύσιν (ἁγνείαν γὰρ παντελῆ καὶ σωφροσύνην ἀσπασάμενος, εἶχε μὲν τὸ κατὰ φύσιν, ἔφυγε δὲ τὸ παρὰ φύσιν, ὑπὲρ φύσιν ἀγωνισάμενος). Αὐτὸν λοιπὸν ὅλοι οἱ πιστοί, μιμούμενοι κατὰ τὶς ἀρετές του, ἂς τὸν παρακαλοῦμε νὰ πρεσβεύει γιὰ ἐμᾶς, γιὰ νὰ σωθοῦν οἱ ψυχές μας.
ΠΗΓΗ