Η δίκη (Φραντς Κάφκα, 1925)

    Το τελείωσα (επιτέλους) εχτές. Πρόκειται για μια αφήγηση (σε τρίτο πρόσωπο) με πρωταγωνιστή τον Γιόζεφ Κ., ένα νεαρό υπάλληλο Τραπέζης που έχει μάλιστα ήδη θέση Εκτιμητή. Στον Γιόζεφ Κ. ανακοινώνεται μια ωραία πρωΐα πως τελεί υπό σύλληψη, επειδή, όπως μας λέει ο αφηγητής εξαρχής, "κάποιος πρέπει να τον συκοφάντησε". 

 Στο διαμέρισμα που νοικιάζει έχουν εισβάλει τρεις δεσμοφύλακες, που επιμένουν, αφού του... φάνε αναιδέστατα και το πρωινό, να παρουσιαστεί ενώπιον του κύριου Επιθεωρητή, που περιμένει σε ένα γραφείο στο διαμέρισμα της διπλανής ενοίκου. Όλοι αυτοί εν τω μεταξύ είναι αδαείς για τη φύση της κατηγορίας που οδήγησε στη σύλληψη, ωστόσο τον προτρέπουν να την πάρει πολύ σοβαρά. Στη συνέχεια του δίνεται η διεύθυνση για ένα Δικαστήριο που συνεδριάζει σε μια απόμερη γειτονιά την Κυριακή και ο Κ. αποφασίζει να είναι εκεί στις 9 το πρωί ακριβώς, όπου και δίνει μια πρώτη απολογία.
  Η ιστορία περιπλέκεται και με πολλούς άλλους τύπους, όπως τον "καθώς πρέπει" θείο του Γιόζεφ, που επιμένει, εφόσον φαίνεται πως πρόκειται για ποινική δίκη, να του γνωρίσει ένα καλό Συνήγορο, τον οποίο και τελικά ο Κ. προς καιρόν θα προσλάβει. Ωστόσο, ούτε εκείνος δύναται να τον ενημερώσει είτε για το χαρακτήρα του δικαστηρίου (παρά μόνο για τη δομή του και τους ανθρωπότυπους που το υπηρετούν) είτε για τη φύση της κατηγορίας που οδήγησε στη σύλληψή του...
  Σε γενικές γραμμές: ένα μυθιστόρημα που μπορείς να το χαρακτηρίσεις δυστοπικό, υπερρεαλιστικό και άλλα, με το μυστήριο να παραμένει αμείωτο ως και το τέλος της τελευταίας σελίδας και που εξηγεί εξαιρετικά την έννοια του όρου «καφκικός». 

 Το έργο αυτό έχει νομίζω παρόμοια χαρακτηριστικά με την «κλασική» καναδική ταινία επιστημονικής φαντασίας, μυστηρίου και τρόμου «The cube» (1997): πρόκειται για μια αυτοτελή ιστορία, η οποία ωστόσο μπορεί να διαβαστεί και ως μία μεγάλη αλληγορία. Όμως ο χαρακτήρας της αλληγορίας είναι ανοιχτός και πολλαπλός: άλλοι έχουν μιλήσει για τη συνταρακτική προφητεία ενός πολιτικού ολοκληρωτισμού. Άλλοι για την αποζήτηση της θεϊκής απολύτρωσης. Άλλοι για τη σφοδρή καταδίκη της γραφειοκρατίας. Προσωπικά, βρίσκω ότι μπορεί να έχει και έντονα ψυχογραφικό και κοινωνιολογικό χαρακτήρα. Και σε αυτό, εν πολλοίς, φαίνεται και η γοητεία του έργου αυτού. Έχει τόσο βάθος και εύρος, ώστε να χωρέσει πάνω από μία μεγάλες αλήθειες μαζί. Το βιβλίο ως γράψιμο ρέει, αν και αψηφά διαρρήδην και κατά συρροήν βασικές σεμιναριακές "συνταγές" της δημιουργικής γραφής που έχω υπόψη. Περιττό να πω ότι είναι ιδιαίτερα αξιοδιάβαστο, από όσους θέλουν να οδηγηθούν σταδιακά και ψηφίδα-ψηφίδα (και κάπως "ανεπαισθήτως", όπως θά' λεγε και ο Καβάφης) σε ένα βαθύτερο νόημα- ή και περισσότερα...

George-Nektarios Panayotidis