Οι Άγιοι μάρτυρες του Νόβο Σέλο(+9 Μαίου)και του Μπατόκ(+17 Μαίου)

 Φωτογραφία: bg.wikipedia.org"Η σφαγή στο Μπατάκ" του ζωγράφου Πιοτρόφσκι

Εκατό τέσσερις αγίους είχε ανακηρύξει, μέχρι το 2011, η Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία. Ανάμεσά τους είναι πατριάρχες και επίσκοποι, όπως ο Κλήμης της Αχρίδας, οι Ευθύμιος και Ιωακείμ του Τυρνόβου• όσιοι φωτιστές και ασκητές όπως ο Ναούμ της Αχρίδας και ο Ιωάννης της Ρίλας• τέσσερις μονάρχες – ο Πρίγκιπας Μπογιάν- Ενραβωτά, ο Ηγεμόνας Μπορίς Α', ο Τσάρος Πέταρ και ο Πρίγκιπας Ιωάννης-Βλαντίμιρ• τρεις στρατιωτικοί και 87 μάρτυρες. 

Ύστερα από τις τελευταίες δυο αγιοποιήσεις – του Παϊσίου του Χιλανδαρινού, το 1962, και του Σωφρονίου της Βράτσας, δυο χρόνια αργότερα, επί της πατριαρχείας του Κυρίλλου, η Βουλγαρική Εκκλησία δεν έχει προβεί σε άλλη ανακήρυξη αγίου. 

Στις αρχές του 2011, η Ιερά Σύνοδος της Βουλγαρικής Εκκλησίας αποφάσισε ομόφωνα να κατατάξει στις δέλτους του Αγιολογίου της, χιλιάδες άνδρες, γυναίκες και παιδιά που σκοτώθηκαν στο Μπατάκ, νότιας Βουλγαρίας, από τους βασιβουζούκους κατά την πάταξη της εξέγερσης του Απριλίου του 1876.

 Το Μπατάκ, ορεινό κεφαλοχώρι στις βόρειες πλαγιές της οροσειράς της Ροδόπης, υπήρξε ένα από τα χωριά που πήραν τα όπλα κατά την εξέγερση και το οποίο, σύμφωνα με το σχέδιο των επαναστατών, έπρεπε να λειτουργήσει ως τόπος συγκέντρωσης των εξεγερθέντων της ευρύτερης περιοχής. 

Το επαναστατικό κίνημα, που είχε ως στόχο την απελευθέρωση της Βουλγαρίας από την οθωμανική κυριαρχία, πλημμελώς οργανωμένο και χωρίς να καταφέρει να προκαλέσει τη μαζική κινητοποίηση του βουλγαρικού αγροτικού πληθυσμού, περιορίστηκε γρήγορα σε κάποιες ορεινές κυρίως εστίες και καταπνίγηκε από τα τακτικά και άτακτα οθωμανικά στρατεύματα.

Συγκεκριμένα, στο Μπατάκ οι Τούρκοι κατέπνιξαν την εξέγερση και σκότωσαν τις πέντε χιλιάδες από τις έξι ή επτά χιλιάδες – χριστιανούς – κατοίκους του χωριού που, για να προστατευθούν από τους βασιβουζούκους, κλείστηκαν στον ενοριακό ναό της Αγίας Κυριακής.

Στις 3 Απριλίου(2011), στο Καθεδρικό Ναό του αγίου Αλεξάνδρου Νέφσκι στην πρωτεύουσα, έλαβε χώρα η επίσημη τελετή της αγιοποίησης, της οποίας προέστη ο Αγιώτατος Πατριάρχης Σόφιας και πάσης Βουλγαρίας, κ. Μάξιμος. Αγιοποιήθηκαν, επίσης, δύο ιερείς και οκτώ μοναχές από το μοναστήρι της Αγίας Τριάδος, στο χωριό Νόβο Σέλο, σήμερα πόλη Απρίλτσι, βόρειας Βουλγαρίας που επίσης σκοτώθηκαν από τους Τούρκους κατά την αιματηρή πάταξη της εξέγερσης του Απριλίου.

Η ακολουθία των νέων αυτών αγίων είναι έργο του υμνογράφου κ. Αργύρ Μάλτσεφ. Με βάση τα ιστορικά στοιχεία συνέταξε και τα συναξάρια τους. Τις εικόνες τους αγιογράφησε ο ζωγράφος Μιροσλάβ Ασένοφ, ο οποίος βασίστηκε τόσο στο βίο τους, όσο και στους ιερούς κανόνες και την πρακτική της Εκκλησίας σε παρόμοιες εικόνες – όπως, για παράδειγμα, στην περίπτωση των Αγίων Σαράντα Μαρτύρων. Στη συνέχεια, η Συνοδική Επιτροπή επί της Αγιοποίησης που συγκροτήθηκε ειδικά για την περίπτωση, θεώρησε και ενέκρινε αυτά τα συναξάρια και ύμνους. Τους παραπάνω νεομάρτυρες θα ακολουθήσουν κι άλλοι, άφησαν να εννοηθεί από την Επιτροπή. 

Ειδική τελετή με νίψιμο και χρίσμα των οστέων των μαρτύτων του Μπατάκ πραγματοποιήθηκε στην εκκλησία της Αγίας Κυριακής, φωτογραφία: BGNES

Από τώρα, τα θύματα της σφαγής στο Μπατάκ και το Νόβο Σέλο θα τιμούνται ως νεομάρτυρες. Δεν θα τελούνται πλέον τρισάγια και μνημόσυνα υπέρ των ψυχών τους αλλά ακολουθίες και παρακλητικούς κανόνες, ενώ οι πιστοί μπορούν να ζητούν την πρεσβεία τους. Η μνήμη των αγίων νεομαρτύρων που μαρτύρησαν στο Μπατάκ θα εορτάζεται κάθε χρόνο στις 17 Μαΐου, ενώ εκείνων στο Νόβο Σέλο – στις 9 Μαΐου, την ημερομηνία του θανάτου τους το 1876. 

Η πρωτοβουλία για την αγιοποίηση των θυμάτων της σφαγής στο Μπατάκ ανήκει στον Μητροπολίτη Πλόβντιφ κ Νικολάι, στη μητρόπολη του οποίου τυγχάνει η πόλη. Στην εφημερίδα "24 ώρες" ο ίδιος εξήγησε πώς εξελίχθηκε η διαδικασία της αγιοποίησης.

Ο ναός της Αγίας Κυριακής όπου έγινε η σφαγή του Μπατόκ

"Όταν ανέλαβα τα καθήκοντα του Μητροπολίτη Πλόβντιβ, έστειλα έκθεση στον Αγιώτατο Πατριάρχη κ Μάξιμο και τα μέλη της Ιεράς Συνόδου για την αγιοποίηση των μαρτύρων του Μπατάκ.

 Λόγω της επιθυμίας και άλλων Μητροπολιτών να ανακηρυχθούν άγιοι άνθρωποι που στεφανώθηκαν με μαρτυρικό θάνατο, η Ιερά Σύνοδος συγκρότησε ειδική Επιτροπή επί της Αγιοποίησης, η οποία έπρεπε να μελετήσει λεπτομερώς τις εισηγήσεις πάνω στο θέμα και να προτείνει τη γνώμη της. Αν και ήθελα πολύ να ανακηρυχθούν αμέσως άγιοι, συνειδητοποιούσα ότι τέτοια υπεύθυνη πράξη πρέπει να εγκρίνει και αποφασίσει η Ιερά Σύνοδος και όχι ο α’ ή ο β’ Μητροπολίτης. Ήμουν πεπεισμένος ότι το άγιο Πνεύμα που κατευθύνει την Εκκλησία, θα εμπνεύσει τόσο την Ιερά Σύνοδο όσο και όλη την κοινωνία μας πότε είναι η πιο κατάλληλη στιγμή γι’ αυτό. 

Ομόφωνα η Ιερά Σύνοδος αποφάσισε η αγιοποίηση των αγίων νεομαρτύρων του Μπατάκ και του Νόβο Σέλο να γίνει την ίδια ημέρα – δηλαδή στις 3 Απριλίου 2011 στον Πατριαρχικό Καθεδρικό Ναό του Αγίου Αλεξάνδρου Νέφσκι στη Σόφια. Ακόμα και αν μένουμε σιωπηλοί, ο αέρας πάνω από το Μπατάκ θα κλάψει με το κλάμα των μητέρων που με γυμνά χέρια προσπαθούσαν να σκάψουν πηγάδι στην εκκλησία της Αγίας Κυριακής για να βρουν νερό για τα παιδιά τους. Ακόμη και αν κάποιος προσπαθήσει να διαγράψει όσα γράφθηκαν για το μαρτυρικό τέλος των δύο ιερέων του Μπατάκ, Πέταρ και Νέιτσο, τα ονόματά τους είναι γραμμένα στην ουράνια Βίβλο της Ζωής, που βρίσκεται κοντά στο Θεό και την οποία θα ανοίξει την Ημέρα της Κρίσης".

Να τι είπε για την Βουλγαρική Ραδιοφωνία ο διευθυντής του Εθνικού Εκκλησιαστικού Ιστορικού και Αρχαιολογικού Μουσείου Νικόλα Χατζίεφ: 

"Η απόφαση για την αγιοποίηση των θυμάτων του Νόβο Σέλο και Μπατάκ είναι μια αξιοσημείωτη πράξη. Με την πράξη αυτή όχι μόνο τιμήθηκαν ως εθνομάρτυρες, ως μάρτυρες της Εξέγερσης του Απρίλη αλλά αναγνωρίστηκε ασφαλώς και ο μαρτυρικός τους θάνατος για την Ορθόδοξη πίστη. Έχασαν τη ζωή τους υπέρ της πίστης και πατρίδας σε χώρους ιερούς – στο μοναστήρι του Νόβο Σέλο και την εκκλησία του Μπατάκ. 

Γι’ αυτό και η Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία δίκαια τους κατέταξε στις δέλτους του Αγιολογίου της. Έτσι αναδεικνύεται και το μεγαλείο της Ορθοδοξίας μας – ότι δηλαδή μπορεί να παράγει αγίους".

Ας σημειώσουμε εδώ ότι ο πρώτος μάρτυρας βουλγαρικής καταγωγής είναι ο γιος του ηγεμόνα Ομουρτάγκ – Μπογιάν (Βοΐνος)- Ενραβωτά, ο οποίος σκοτώθηκε από τον αδελφό του Μαλαμίρ περί το 833 μ.Χ., γιατί δεν ήθελε να αρνηθεί τον χριστιανισμό. Πριν εκτελεστεί, η δύναμη της πίστης τον βοήθησε να δει το μέλλον και τον εκχριστιανισμό του βουλγαρικού λαού.

"Ολόκληρες οικογένειες σφάχτηκαν για την πίστη τους στο Χριστό, την εκκλησία και το ένος", συνεχίζει ο Νικόλα Χατζίεφ. "Αυτοί είναι οι αληθινοί ποιμένες της Εκκλησίας του Χριστού. Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας συμμετείχε σε όλες τις κρίσιμες στιγμές της ιστορίας του έθνους μας. 

Η αγιοποίηση αυτών των μαρτύρων έκανε και κάτι άλλο που σπάνια συμβαίνει. Την ημέρα της αγιοποίησης όλος ο λαός ενώθηκε σε αυτή την άγια πράξη. Είναι μεγάλη ευλογία για την πατρίδα και το έθνος μας. Η πίστη έμεινε η μόνη κληρονομιά μας που δεν έχει αλλάξει ανά τους αιώνες – ως παρακαταθήκη των πατέρων μας, ως ηθική στήριξη του λαού μας. Ενώ όλα τα άλλα έχουν αλλάξει – ιδεολογίες, πολιτικά συστήματα, θεωρίες αλλά η Ορθόδοξη πίστη παρέμεινε αμόλυντη και αναλλοίωτη".

Κείμενο: Νταρίνα Γκριγκόροβα, Αλεξέι Σταμπολώβ/ΠΗΓΗ