Όσιος Προκόπιος του Ουστιούγκ Ρωσίας ο δια Χριστόν σαλός(+8 Ιουλίου)

Ὁ πρῶτος διά Χριστόν Σαλός τῆς Ρωσικῆς Ὀρθοδοξίας, ἐφ' ὅσον κατά τήν ἐπικρατοῦσα ἄποψη στό Νόβγκοροντ ἐμφανίσθηκαν γιά πρώτη φορά οἱ Γιουροντίβγιε - διά Χριστόν Σαλοί.
Ὁ μακάριος Προκόπιος δέν ἦταν Ρωσικῆς, ἀλλά Δυτικῆς - Λατινικῆς καταγωγῆς. Κατά τόν Ρωσικό Βίο του (πού συντάχθηκε 200 χρόνια μετά τόν θάνατό του), γεννήθηκε σέ κάποια ἀπό τίς Γερμανικές πόλεις (ἕνα θαῦμα του κατά τόν Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, μᾶλλον ταυτίζει τήν ἰδιαίτερη του πατρίδα μέ τό Λιούμπεκ), σέ πλούσια οἰκογένεια. Γιά τήν ἐκτός Ρωσίας ζωή του δέν διασώθηκαν κάποιες πληροφορίες. Σέ ὥριμη ἡλικία, ἐπιβιβάσθηκε μέ ὅλο του τόν πλοῦτο σέ ἕνα ποταμόπλοιο καί ἔπλευσε ἀνατολικά. Γνώρισε τήν Ὀρθοδοξία στό Νόβγκοροντ καί γοητευμένος ἀπό τήν μεγαλοπρέπεια τῆς λατρείας Της Τήν ἀσπάσθηκε καί βαπτίσθηκε στή Μονή τοῦ Χουτίν. Στήν συνέχεια, ἀφοῦ μοίρασε τήν περιουσία του στούς πτωχούς, μοναχός ἤ ὄχι δέν εἶναι ἐξακριβωμένο, κατευθύνθηκε ἀνατολικώτερα καί κατέληξε Σαλός στό Οὔστιουγκ, στόν ποταμό Σουκώνα.

Σάν Σαλός ἔζησε χωρίς μόνιμη κατοικία. Συνήθιζε νά κοιμᾶται πάνω σέ σωρούς κοπριάς ἤ στά σκαλιά τῶν Ἐκκλησιῶν. Περισσότερο γυμνός παρά ντυμένος, δέν ἔδειχνε νά ἐπιρεάζεται ἀπό τόν καύσωνα καί κυρίως τόν πολικό Ρωσικό χειμῶνα (αἰῶνες ἀργότερα ὁ ὅσ. Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ θά μιλήσει "γιά τήν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού σάν γοῦνα σκεπάζει τούς ἀσκητές"!). Τροφή του ἦταν ὅ,τι τοῦ πετοῦσαν οἱ ἄνθρωποι, ποτέ ὅ,τι τοῦ πρόσφεραν οἱ ἄδικοι πλούσιοι, συνήθως ὅτι τοῦ ἔδιναν οἱ ἔντιμοι πτωχοί.
Στήν ἀρχή τῆς ἀσκήσεώς του οἱ κάτοικοι τόν ἀντιμετωπίζουν σάν τρελλό, ἔτσι τά παιδιά τόν πειράζουν καί οἱ ἀγροίκοι τόν κτυποῦν.

 Ἕνα συγκλονιστικό θαῦμα θά ἀποκαλύψει στούς συντοπίτες του τήν κρυμμένη πίσω ἀπό τήν σαλότητα ἁγιότητά του. Μία ἡμέρα ἄρχισε νά κλαίει, προλέγοντας μία μεγάλη καταστροφή, ὅμως κανείς δέν τοῦ ἔδωσε σημασία. Ὅταν ἕνα μαῦρο σύννεφο ἐμφανίζεται στόν οὐρανό καί ὑπόκωφες βροντές σείουν τόν τόπο, ὁ μακάριος τρέχει στήν Ἐκκλησία καί γονατίζει προσευχόμενος μπροστά στήν εἰκόνα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ. Γύρω του σιγά-σιγά συγκεντρώνονται οἱ πανικόβλητοι κάτοικοι καί ἡ Θεοτόκος δέχεται τήν προσευχή τοῦ Σαλοῦ, κάνοντας φανερή τήν εὔνοιά Της μέ ἕνα αὐλάκι μύρου πού ἄρχισε νά τρέχει ἀπό τήν Εἰκόνα Της.
Ὅταν τό σκοτάδι διαλύθηκε διαπιστώθηκε, ὅτι τό σύννεφο εἶχε "ξεσπάσει" 20 βέρτσια ἔξω ἀπό τήν πόλη. Ἐπρόκειτο γιά μία βροχή μετεωριτῶν! Δύο αἰῶνες μετά οἱ καταστροφές ἦταν ἀκόμη φανερές καί κάποιες ἀπό τίς πέτρες πού ἔπεσαν εἶχαν φυλαχθεῖ στόν Καθεδρικό Ναό τοῦ Βλαδιμήρ.

Τό θαῦμα αὐτό "συνεχίσθηκε" πέντε αἰῶνες ἀργότερα. Κατά τόν Β' Παγκόσμιο Πόλεμο Ρῶσοι αἰχμάλωτοι πού κρατοῦνταν στό Λιοῦμπεκ, φοβισμένοι ἀπό τούς καταστρεπτικούς βομβαρδισμούς τῶν Συμμάχων πού ἰσοπέδωναν τίς Γερμανικές πόλεις, ἄρχισαν νά ἐπικαλοῦνται στίς προσευχές τους τόν μακάριο Προκόπιο καί ἡ δύναμη τῆς προστασίας του ὑπῆρξε φανερή. Ἐνῶ οἱ διπλανές πόλεις καταστράφηκαν καί εἶχαν πολλά θύματα, τό Λιοῦμπεκ βγῆκε ἀπό τόν πόλεμο ἄθικτο!

Το θαύμα του Αγίου Προκοπίου του Ουστιουγκ από το πινέλο ενός λαικού ζωγράφου(1914)

Κατά τήν διάρκεια ἑνός ἰδιαίτερα τραχύ χειμῶνα, ὁ ἄστεγος Σαλός παρ' ὀλίγο νά χάσει τήν ζωή. Στό Ρωσικό Βίο του ἡ περιγραφή εἶναι ἐντυπωσιακή. Ἐνῶ τά πάντα ἔχουν καλυφθεῖ ἀπό τό χιόνι καί ἄνθρωποι καί ζῶα πεθαίνουν ἀπό τό κρύο, ὁ Προκόπιος - μισόγυμνος κατά τήν συνήθειά του - τολμᾶ νά ζητήσει ἄσυλο κοντά σέ κάποιους ζητιάνους, ἀλλά διώχνεται μέ κτυπήματα. Πηγαίνει τότε σέ ἕνα παράπηγμα καί ζητᾶ θαλπωρή ἀνάμεσα στούς μαζεμένους ἐκεῖ σκύλους, ὅμως τά ζῶα - τρομαγμένα ἀπό τήν θέα του ἤ ὄργανα τοῦ 'Αντικειμένου; - τόν δαγκώνουν. Ἀποφασισμένος νά πεθάνει ἐπιστρέφει στά σκαλιά τῆς Ἐκκλησίας καί ἐνῶ ἑτοιμάζεται νά παραδώσει τήν ψυχή του στό Θεό, ἕνας Ἄγγελος τόν καλύπτει μέ ἕνα ἀνθισμένο κλαδί! καί μία ὑπεκόσμια θαλπωρή τόν κρατάει στήν ζωή γιά ὅσο διάστημα χρειάζεται! (Κάτι παρόμοια ἀναφέρεται στό Βίο τοῦ ἁγ. Ἀνδρέα τῆς ΚΠόλεως). 

Ὁ ἴδιος ἀργότερα διηγήθηκε αὐτή τήν "ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι" ἐμπειρία του στόν Ἱερέα τοῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ τοῦ Οὔστιουγκ Συμεών, στόν ὁποῖο προφήτευσε ὅτι ἡ σύζυγός του Μαρία θά γεννήσει ἕναν Ἅγιο (πρόκειται γιά τόν ἅγ. Συμεών Ἐπίσκοπο Πέρμ, Ἱεραπόστολο στούς παγανιστές Ζυριάνους). "Γινόμενος τοῖς πᾶσι τά πάντα, ἵνα πάντως τινάς κερδίσει" κατά τόν Ἀπόστολο Παῦλο, ὁ μακάριος Προκόπιος υἱοθέτησε τοπικές συνήθειες καί σύμβολα, γιά νά πλησιάζει πιό εὔκολα τούς κατοίκους. Συνήθως κρατοῦσε στό ἀριστερό του χέρι τρεῖς τσιμπίδες (σύμβολο γονιμότητας στούς λαούς τοῦ Βορρᾶ). Ἀπό ἐμπειρία εἶχαν ὅλοι μάθει ὅτι ἄν τίς κρατοῦσε μέ τό κεφάλι σκυφτό, αὐτό ἦταν σημάδι κακῆς χρονιᾶς.

Ὁ θάνατος τοῦ Ὁσίου ὑπῆρξε περίεργος, ὅπως περίεργη ἦταν καί ἡ ζωή του γιά τούς ἀνθρώπους. Βρέθηκε νεκρός, μέ τά χέρια σταυρωμένα, κάτω ἀπό ἕναν σωρό χιονιοῦ, λίγο ἔξω ἀπό κάποιο μοναστήρι στό ὁποῖο φαίνεται ὅτι πήγαινε. Τό περίεργο εἶναι ὅτι αὐτό συνέβη Ἰούλιο μῆνα! Τό Λείψανό του ἐνταφιάσθηκε κατά τήν ἐπιθυμία του κοντά σέ ἕνα μεγάλο βράχο, ἀπ' ὅπου συνήθιζε νά εὐλογεῖ τά διερχόμενα πλοῖα. Τό 1458 ἕνας προσκυνητής ἀπό τήν Μόσχα, παρήγγειλε "αὐθαίρετα" μία εἰκόνα του, ἔφτιαξε ἕνα Παρεκκλήσιο πάνω στόν τάφο του καί τήν τοποθέτησε ἐκεῖ. Ὁ τοπικός Κλῆρος ἀντιδρῶντας στήν "αὐθαιρεσία" κατέστρεψε τό Παρεκκλήσιο! Τρία χρόνια ἀργότερα, τό 1461, πολεμιστές ἀπό τό Οὔστιουγκ πού μολύνθηκαν ἀπό ἐπιδημία κατά τήν διάρκεια ἐκστρατείας κατά τοῦ Νιζνί-Νόβγκοροντ,ζήτησαν τίς προσευχές τοῦ Προκοπίου καί θεραπεύθηκαν. Ἐπιστρέφοντας στήν πόλη ξανάκτισαν τό Παρεκκλήσιο τοῦ τάφου του καί ἀπό τότε ξεκίνησε ὁ ἑορτασμός τῆς μνήμης του τήν 8η Ἰουλίου. Ἡ ἁγιότητά του διακηρύχθηκε ἀπό τήν Σύνοδο τῆς Μόσχας τοῦ 1547.

Στή Ρωσική Εἰκονογραφία ὁ Σαλός Προκόπιος εἰκονίζεται σέ γεροντική ἡλικία, μέ γκρίζα μαλλιά καί μακριά γενειάδα, ρακένδυτος, μέ τρύπιες κάλτσες καί γυμνά γόνατα, νά κρατάει στό ἀριστερό του χέρι τρεῖς τσιμπίδες.

Ἡ μνήμη του τιμᾶται τήν 8η Ἰουλίου

πηγή