Πρώτ’ απ’ όλα ποιος ήταν ο Λάζαρος; Ένας άνθρωπος που δεν τους ενδιέφερε καθόλου όσο ζούσε, όπως δεν ενδιέφερε και τον αδερφό τους. Έπειτα, μάλλον δε θα είχαν ακούσει καθόλου για το θάνατο του Λάζαρου. Όταν είχαν δει το πρόσωπό του καλυμμένο από έλκη, θα τον αναγνώριζαν τώρα που θα τους παρουσιαζόταν με δόξα, να αστράφτει σαν άγγελος; Πότε είχαν ακούσει τη φωνή του, για να την αναγνωρίσουν τώρα; Πότε είχαν ακούσει την ιστορία της ταλαίπωρης ζωής του, για να την ξέρουν τώρα; Δε θά ‘λεγαν ότι «αυτό είναι οπτασία» ή «φάντασμα» ή «οφθαλμαπάτη»; Τι ωφέλησε τον Σαούλ η εμφάνιση του Σαμουήλ «εκ νεκρών» (Α’ Βασ. κη’ 11-14);
Η απάντηση του Αβραάμ δεν βοήθησε καθόλου τον αμαρτωλό στην κόλαση. Θα μπορούσε σήμερα βέβαια να βοηθήσει εκείνους που επικαλούνται τα πνεύματα των νεκρών για ν’ ανακαλύψουν τα μυστήρια του ουρανού, με το πρόσχημα πως αυτό ενδεχομένως θα ενίσχυε την πίστη τους. Δεν υπάρχει πραγματικά καλλίτερος τρόπος να κάνεις έναν άνθρωπο παρανοϊκό και να τον στείλεις στην κόλαση. Ο πνευματισμός είναι πτήση από το φως στο σκοτάδι, η αναζήτηση του φωτός μέσα στο βαθύ σκότος. Εκείνοι που επικαλούνται τα πνεύματα για να βρουν την αλήθεια, φανερώνουν καθαρά πως δεν πιστεύουν στον Κύριο Ιησού. Πώς λογικοί άνθρωποι μπορούν να πιστεύουν στα πνεύματα των θείων και των γειτόνων τους, όταν κανένας δεν ξέρει αν τα πνεύματα είναι πραγματικά των ανθρώπων που επικαλούνται; Κι οι άνθρωποι αυτοί δεν πιστεύουν στην αλήθεια του παντοδύναμου Θεού. Πώς μπορούν οι θείες κι οι γείτονες, τα μέντιουμ κι οι μάγοι, να βεβαιώσουν τα λόγια τους; Ο Χριστός βεβαίωσε τα λόγια Του με το Αίμα Του, καθώς και με το αίμα αμέτρητων χιλιάδων πιστών αντρών και γυναικών, που το έδωσαν για το λόγο Του. Οι Ιουδαίοι όχι μόνο είδαν την ψυχή του αναστημένου Λάζαρου, του αδερφού της Μάρθας και της Μαρίας, μα είδαν και το σώμα του. Και όμως όχι μόνο δεν πίστεψαν, αλλά γύρευαν να θανατώσουν το Λάζαρο, για να μην μαρτυρήσει την αλήθεια (βλ. Ιωάν. ι’ 11). Οι Ιουδαίοι είχαν δει και την κόρη του Ιαείρου ν’ ανασταίνεται, όπως και το γιο της χήρας της Ναΐν. Γιατί λοιπόν δεν πίστεψαν;
Οι Ιουδαίοι είδαν πολλούς από τους νεκρούς τους να βγαίνουν από τους τάφους τους στην Ανάσταση του Χριστού. Γιατί λοιπόν δεν πίστεψαν; Τελικά αναγνώρισαν το ακαταμάχητο και αδιάσειστο γεγονός της ανάστασης του Χριστού, αντί όμως να πιστέψουν, εκείνοι δωροδόκησαν τους φύλακες για να κρύψουν την αλήθεια και ν’ αναφέρουν ψέματα. Δεν είναι αρκετά αυτά για να μας κάνουν να πιστέψουμε; Αν θέλουμε περισσότερες μαρτυρίες από τους νεκρούς, έχουμε τον Αβραάμ, το Λάζαρο και τον αμαρτωλό πλούσιο. Έχουμε εδώ μαρτυρίες από τον παράδεισο κι από την κόλαση, μαρτυρίες που επιβεβαιώνει όχι κάποιο πρόσωπο, αλλά ο ίδιος ο Κύριος Ιησούς. Όποιος από μας κι αν έβλεπε με τα ίδια του τα μάτια τον παράδεισο και την κόλαση κι άκουγε τη συνομιλία του Αβραάμ με τον άσπλαχνο πλούσιο, δύσκολα θα μπορούσε να πιστέψει τα μάτια και τ’ αυτιά του, όσο με το γεγονός ότι αυτά τα πιστοποιεί ο ίδιος ο Κύριος Ιησούς Χριστός, που γνωρίζει όλα τα μυστήρια. Είχε δει κι είχε ακούσει όλα όσα διηγήθηκε σ’ εμάς με την παραβολή Του. Και τώρα γνωρίζουμε την αλήθεια. Αν την είχαμε δει μόνοι μας, ίσως και ν’ αμφιβάλαμε, να νομίζαμε πως πρόκειται για κάποια οπτασία, παραίσθηση. Εκείνος όμως είδε και άκουσε. Δεν μπορούσε ούτε ν’ απατήσει ούτε ν’ απατηθεί.
(Απόσπασμα από το βιβλίο «ΚΥΡΙΑΚΟΔΡΟΜΙΟ Β’ – ΟΜΙΛΙΕΣ Ε’ Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς», Επιμέλεια – Μετάφραση: Πέτρος Μπότσης, Αθήνα 2013)
[...]Ἀλλ’ ὁ πλούσιος, ὄντας ἀνόητος, οὔτε ἔτσι σωφρονίσθηκε, οὔτε σταμάτησε τὴν κακία, οὔτε κατέκρινε τὸν ἑαυτὸ του, ἀλλ’ ἐπιχειρεῖ ἀκόμη νά δικαιώνει τὸν ἑαυτὸ του καί, σὰν νά μὴ τὸν εἶχε κανεὶς βεβαιώσει προηγουμένως γιά τὸν τόπο αὐτὸν τῶν βασάνων, λέγει, «σὲ παρακαλῶ, λοιπόν, στεῖλε τὸν Λάζαρο στόν πατρικό μου οἶκο (γιατὶ ἔχω πέντε ἀδελφούς), γιά νά τοὺς διαβεβαιώσει, ὥστε νά μὴ ἔρθουν καὶ αὐτοὶ στόν τόπο αὐτὸν τῶν βασάνων». Δείχνει δηλαδὴ ὅτι, ἂν εἶχε καὶ αὐτὸς ἕνα μάρτυρα προηγουμένως, δέν θὰ ἔκανε ἐκεῖνα, γιά τὰ ὁποῖα καταδικάσθηκε στή γέεννα. Ὅταν, ὅμως, ὁ Ἀβραὰμ εἶπε, «ἔχουν τὸν Μωϋσῆ καὶ τοὺς προφῆτες, ἂς ἀκούσουν αὐτοὺς» (γιατὶ ὁ Μωϋσῆς σὰν ἐκπρόσωπος τοῦ Θεοῦ λέγει στήν ᾠδή, «ἔχει ἀνάψει φωτιὰ ἀπὸ τὸν θυμό μου, θὰ φθάσει ἡ φλόγα μέχρι τὰ βάθη τοῦ Ἅδη»· ἐνῶ ὁ Ἠσαΐας, συμφωνώντας μέ τοὺς ἄλλους προφῆτες, λέγει· «θὰ κατακαοῦν οἱ ἄνομοι καὶ οἱ ἁμαρτωλοὶ συγχρόνως καὶ δέν θὰ ὑπάρχει κανεὶς νά σταματήσει τή φωτιά»)· λέγοντας αὐτὰ ὁ Ἀβραάμ, ἐκεῖνος πάλι ἀντιλέγοντας λέγει· «ὄχι, πάτερ Ἀβραάμ, ἀλλ’ ἂν κάποιος ἀπὸ τοὺς νεκροὺς πάει πρὸς αὐτούς, θὰ μετανοήσουν».
Η απάντηση του Αβραάμ δεν βοήθησε καθόλου τον αμαρτωλό στην κόλαση. Θα μπορούσε σήμερα βέβαια να βοηθήσει εκείνους που επικαλούνται τα πνεύματα των νεκρών για ν’ ανακαλύψουν τα μυστήρια του ουρανού, με το πρόσχημα πως αυτό ενδεχομένως θα ενίσχυε την πίστη τους. Δεν υπάρχει πραγματικά καλλίτερος τρόπος να κάνεις έναν άνθρωπο παρανοϊκό και να τον στείλεις στην κόλαση. Ο πνευματισμός είναι πτήση από το φως στο σκοτάδι, η αναζήτηση του φωτός μέσα στο βαθύ σκότος. Εκείνοι που επικαλούνται τα πνεύματα για να βρουν την αλήθεια, φανερώνουν καθαρά πως δεν πιστεύουν στον Κύριο Ιησού. Πώς λογικοί άνθρωποι μπορούν να πιστεύουν στα πνεύματα των θείων και των γειτόνων τους, όταν κανένας δεν ξέρει αν τα πνεύματα είναι πραγματικά των ανθρώπων που επικαλούνται; Κι οι άνθρωποι αυτοί δεν πιστεύουν στην αλήθεια του παντοδύναμου Θεού. Πώς μπορούν οι θείες κι οι γείτονες, τα μέντιουμ κι οι μάγοι, να βεβαιώσουν τα λόγια τους; Ο Χριστός βεβαίωσε τα λόγια Του με το Αίμα Του, καθώς και με το αίμα αμέτρητων χιλιάδων πιστών αντρών και γυναικών, που το έδωσαν για το λόγο Του. Οι Ιουδαίοι όχι μόνο είδαν την ψυχή του αναστημένου Λάζαρου, του αδερφού της Μάρθας και της Μαρίας, μα είδαν και το σώμα του. Και όμως όχι μόνο δεν πίστεψαν, αλλά γύρευαν να θανατώσουν το Λάζαρο, για να μην μαρτυρήσει την αλήθεια (βλ. Ιωάν. ι’ 11). Οι Ιουδαίοι είχαν δει και την κόρη του Ιαείρου ν’ ανασταίνεται, όπως και το γιο της χήρας της Ναΐν. Γιατί λοιπόν δεν πίστεψαν;
Οι Ιουδαίοι είδαν πολλούς από τους νεκρούς τους να βγαίνουν από τους τάφους τους στην Ανάσταση του Χριστού. Γιατί λοιπόν δεν πίστεψαν; Τελικά αναγνώρισαν το ακαταμάχητο και αδιάσειστο γεγονός της ανάστασης του Χριστού, αντί όμως να πιστέψουν, εκείνοι δωροδόκησαν τους φύλακες για να κρύψουν την αλήθεια και ν’ αναφέρουν ψέματα. Δεν είναι αρκετά αυτά για να μας κάνουν να πιστέψουμε; Αν θέλουμε περισσότερες μαρτυρίες από τους νεκρούς, έχουμε τον Αβραάμ, το Λάζαρο και τον αμαρτωλό πλούσιο. Έχουμε εδώ μαρτυρίες από τον παράδεισο κι από την κόλαση, μαρτυρίες που επιβεβαιώνει όχι κάποιο πρόσωπο, αλλά ο ίδιος ο Κύριος Ιησούς. Όποιος από μας κι αν έβλεπε με τα ίδια του τα μάτια τον παράδεισο και την κόλαση κι άκουγε τη συνομιλία του Αβραάμ με τον άσπλαχνο πλούσιο, δύσκολα θα μπορούσε να πιστέψει τα μάτια και τ’ αυτιά του, όσο με το γεγονός ότι αυτά τα πιστοποιεί ο ίδιος ο Κύριος Ιησούς Χριστός, που γνωρίζει όλα τα μυστήρια. Είχε δει κι είχε ακούσει όλα όσα διηγήθηκε σ’ εμάς με την παραβολή Του. Και τώρα γνωρίζουμε την αλήθεια. Αν την είχαμε δει μόνοι μας, ίσως και ν’ αμφιβάλαμε, να νομίζαμε πως πρόκειται για κάποια οπτασία, παραίσθηση. Εκείνος όμως είδε και άκουσε. Δεν μπορούσε ούτε ν’ απατήσει ούτε ν’ απατηθεί.
(Απόσπασμα από το βιβλίο «ΚΥΡΙΑΚΟΔΡΟΜΙΟ Β’ – ΟΜΙΛΙΕΣ Ε’ Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς», Επιμέλεια – Μετάφραση: Πέτρος Μπότσης, Αθήνα 2013)
Τὶ ἀπαντᾶ, λοιπὸν, πάλι σ’ αὐτὸ ὁ Ἀβραάμ; «Ἂν δέν ἀκοῦν τὸν Μωϋσῆ καὶ τοὺς προφῆτες, οὔτε, ἂν ἀναστηθεῖ κάποιος ἀπὸ τοὺς νεκρούς, θὰ πιστέψουν», σὰν νά τοῦ ἔλεγε ἀκριβῶς αὐτό, ὅτι, ἐπειδὴ πρὶν πεθάνεις δέν ἐνδιαφερόσουν καθόλου γιά τοὺς μωσαϊκοὺς καὶ προφητικοὺς λόγους, κι ἂν ἀκόμη ἔβλεπες νεκρὸ ἀναστημένο, δέν ἐπρόκειτο νά ἀπομακρυνθεῖς ἀπὸ τή σπατάλη καὶ τὴν ἀσπλαγχνία πιστεύοντας σ’ ἐκεῖνον. Γι’ αὐτὸ τώρα, ποὺ ἔχεις περικυκλωθεῖ δίκαια ἀπὸ τὸ πῦρ τῆς γέεννας ἀντιμετωπίζεις ἀνελέητους καὶ ἀκατάπαυστους τοὺς φρικτοὺς πόνους.
Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς-Εἰς τήν παραβολήν τοῦ πλουσίου καί τοῦ Λαζάρου
[...]Λέγει αὐτῷ ᾿Αβραάμ· ἔχουσι Μωϋσέα καὶ τοὺς προφήτας· ἀκουσάτωσαν αὐτῶν. ῾Ο δὲ εἶπεν· οὐχί, πάτερ ᾿Αβραάμ, ἀλλ᾿ ἐάν τις ἀπὸ νεκρῶν πορευθῇ πρὸς αὐτούς, μετανοήσουσιν. Εἶπε δὲ αὐτῷ· εἰ Μωϋσέως καὶ τῶν προφητῶν οὐκ ἀκούουσιν, οὐδὲ ἐάν τις ἐκ νεκρῶν ἀναστῇ πεισθήσονται.
῾Η ἀπάντηση τοῦ ᾿Αβραάμ στήν τελευταία ἀξίωση τοῦ πλουσίου εἶναι· ἔχουσι Μωϋσέα καὶ τοὺς προφήτας· ἀκουσάτωσαν αὐτῶν. ᾿Αγαπᾶς ἐσύ περισσότερο τούς ἀδελφούς σου ἀπό τόν Θεό πού τούς ἔπλασε; Αὐτός «μυρίους ἐπέστησεν διδασκάλους», γιά νά τούς δείξουν τόν δρόμο γιά τήν σωτηρία.
᾿Εφόσον οἱ ᾿Ιουδαῖοι διδάσκονταν στίς συναγωγές τους τόν μωσαϊκό νόμο καί τά συγγράμματα τῶν προφητῶν, ἦταν σάν νά εἶχαν ἀνάμεσά τους τούς ἁγίους ἐκείνους ἄνδρες. ῎Αν ἄκουγαν μέ προσοχή τά θεόπνευστα κηρύγματά τους, θά πληροφοροῦνταν τήν ἀλήθεια γιά τήν μεταφυσική πραγματικότητα καί θά ὁδηγοῦνταν στήν μετάνοια. ῾Υπάρχουν στήν Παλαιά Διαθήκη ὄχι μόνον ἀρκετοί ὑπαινιγμοί ἀλλά καί μαρτυρίες γιά τήν μετά θάνατον ζωή καί τήν ἀνταπόδοση τῶν πράξεων.
῾Ο πλούσιος ἐκφράζει μία ἔνσταση, τήν ὁποία ἐπικαλοῦνται πολλοί οἱ ὁποῖοι στό βάθος τους δέν θέλουν νά πιστεύσουν· ἐάν τις ἀπὸ νεκρῶν πορευθῇ πρὸς αὐτούς, μετανοήσουσιν, ἄν ἐμφανισθεῖ ἀναστημένος κάποιος ἀπό τούς νεκρούς, τότε μόνον οἱ ἄπιστοι θά μετανοήσουν.
῾Η ἀπάντηση, ὡστόσο, πού λαμβάνει εἶναι ἀποστομωτική· εἰ Μωϋσέως καὶ τῶν προφητῶν οὐκ ἀκούουσιν, οὐδὲ ἐάν τις ἐκ νεκρῶν ἀναστῇ πεισθήσονται, ἐφόσον ἀπορρίπτουν τήν μαρτυρία τῆς θεόπνευστης Γραφῆς, δέν πρόκειται νά πεισθοῦν νά μετανοήσουν, ἀκόμη κι ἄν κάποιος νεκρός ἀναστηθεῖ. Τήν ἰσχύ τοῦ λόγου αὐτοῦ ἀπέδειξε περίτρανα ἡ ἀμετανοησία τῶν ᾿Ιουδαίων. Εἶδαν ἀναστημένο τόν ἄλλο Λάζαρο, τόν φίλο τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά ἀντί νά μετανοήσουν, σχεδίαζαν πῶς νά τόν θανατώσουν (βλ. ᾿Ιω 12,10). ᾿Αργότερα, ἔμαθαν γιά τήν ἀνάσταση τοῦ ᾿Ιησοῦ ἀπό τούς ἴδιους τούς φρουρούς τοῦ τάφου του, καί ἀντί νά μετανοήσουν, ἔσπευσαν νά διαδώσουν ψευδεῖς πληροφορίες (βλ. Μθ 28,11-14).
Τά θαύματα, πού τόσο τά ἐπιζητοῦν οἱ ἄπιστοι, δέν ὁδηγοῦν στήν πίστη. ᾿Εντυπωσιάζουν, δέν ἀποκαλύπτουν τίποτε γιά τό πρόσωπο τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ. ᾿Αντίθετα τό κήρυγμα τῆς θεόπνευστης Γραφῆς ἀνοίγει ἕνα παράθυρο μέσα ἀπό τό ὁποῖο βλέπει ὁ πιστός τά μετά θάνατον. Οἱ πιστοί ἐνισχύονται στήν πίστη ἀπό τά θαύματα πού ἐπιτελεῖ ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ· οἱ ἄπιστοι θά βροῦν τρόπους νά τά ὑπονομεύσουν ἤ σύντομα θά καταχωνιάσουν τίς πρῶτες ἰσχυρές ἐντυπώσεις στήν λήθη, ὥστε νά μήν ἐπέλθει καμία ἀλλαγή στήν ζωή τους.
Στεργίου Σάκκου, Ἑρμηνεία στό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιο, τ.Β΄, σελ. 359-373
[....]Αν κάποιος αναστηθεί από τους νεκρούς και μας μιλήσει για τα μη βλεπόμενα, για την άλλη, την επέκεινα πραγματικότητα, θα τον αμφισβητήσει κανείς; Δεν θα τον πιστέψουμε όλοι;
Με αυτό το σκεπτικό ο πλούσιος της παραβολής (Λουκ. 16, 19-31), που είχε πέντε ακόμα αδελφούς εν ζωή, προσπάθησε να πείσει τον Αβραάμ να στείλει τον φτωχό Λάζαρο απ’ τον Παράδεισο στον κόσμο ξανά, να τους μιλήσει, για να μην καταλήξουν και αυτοί στον Άδη. «Εάν τις από νεκρών πορευθή προς αυτούς, μετανοήσουσι». Τί πιο λογικό επιχείρημα, θα έλεγε κανείς! Πολλοί σκέπτονται ακριβώς έτσι. Θα πίστευαν στον Θεό, αν είχαν επαρκείς αποδείξεις.
Μα ο Θεός δεν φαίνεται να συμμερίζεται την άποψή τους. Δεν θεωρεί απαραίτητο να αναστηθεί κάποιος νεκρός για να πιστέψουμε. «Έχουσι Μωυσέα και τους προφήτας», απαντάει ο Αβραάμ στον πλούσιο. Ο Θεός μίλησε πολλές φορές και με πολλούς και διαφόρους τρόπους γι’ αυτά τα πράγματα. «Πολυμερώς και πολυτρόπως». Και κυρίως με τον Υιό του, που ήρθε στη γη και αποκάλυψε καθαρά το πρόσωπο του επουράνιου Πατέρα. «Ουκ αμάρτυρον εαυτόν αφήκεν» ο Θεός. Στο μέτρο που δεν υφαρπάζει με καταναγκασμό την πίστη του ανθρώπου, ο Θεός αποκαλύπτεται. Διακριτικά, αλλά επαρκώς. Όποιος δεν πιστεύει στον λόγο του και στα σημάδια που έδωσε, ακόμα και νεκρός να αναστηθεί, δεν θα πιστέψει.
Το πρόβλημα δηλαδή δεν είναι οι ελλιπείς μαρτυρίες, αλλά τί ακριβώς ψάχνει ο άνθρωπος. Υπάρχουν άνθρωποι, για τους οποίους η αναζήτηση του Θεού είναι θέμα καρδιάς. Υπόθεση ζωής. Λαχτάρα να συναντήσουν «το όντως εφετόν», να εισέλθουν κατά δύναμη στον τρόπο ζωής του θείου Είναι. Αλλά υπάρχουν και άλλοι, για τους οποίους ο Θεός είναι θέμα καθαρά θεωρητικό. Ακαδημαϊκή συζήτηση. Άσκηση διανοητική. Λύση απλώς ενός γρίφου. Κάποιοι λοιπόν, εξετάζοντας τα πειστήρια, φτάνουν σε ετυμηγορία, πείθονται ότι υπάρχει Θεός. Αλλά συνεχίζουν τη ζωή τους. Δεν έχουν σκοπό να αλλάξουν σε τίποτε. Η πίστη τους είναι μια εγκεφαλική, νοητική διεργασία, άσχετη με τη ζωή τους, όπως τόσα άλλα γνωσιολογικά αντικείμενα. Δεν αποσκοπεί να γίνει το κέντρο τους, να μεταμορφώσει την ύπαρξή τους. Αυτοί δεν παίρνουν στα σοβαρά τον Θεό.
Κάπως έτσι και οι άρχοντες των Ιουδαίων, αν και ο Χριστός ανέστησε τον φίλο του Λάζαρο και τους έδωσε τρανταχτή απόδειξη, ότι είναι ο Υιός του Θεού, δεν πείσθηκαν να τον ακολουθήσουν. Δεν τους έλειπαν οι μαρτυρίες. Απλώς τον μισούσαν. Δεν ήθελαν σχέση μαζί του. Αντί λοιπόν να αλλάξουν οι ίδιοι, «εβουλεύσαντο ίνα και τον Λάζαρον αποκτείνωσιν», επειδή εξαιτίας του πολλοί πίστευαν στον Χριστό. Κάπως έτσι «και τα δαιμόνια πιστεύουσι και φρίσσουσι», αλλά παραμένουν δαιμόνια. Δεν θέλουν να ξαναγίνουν άγγελοι. Φοβερό να έχουμε απλώς την πίστη των δαιμόνων!
Εκείνος που σταυρώθηκε για μας δεν είναι ποτέ δυνατόν να μας γελάει.
Απάντησε ο Αβραάμ στον πλούσιο:
-Δεν χρειάζεται να αναστηθεί ο Λάζαρος και να πάει να μιλήσει στ’ αδέλφια σου. «Έχουσι Μωυσέα και τους προφήτας, ακουσάτωσαν αυτών». Έχουν τις άγιες γραφές. Έχουν Εκκλησία, έχουν παπάδες, έχουν πνευματικούς οδηγούς. Το φως του Χριστού είναι απλωμένο σε όλη τη γη. Πού απολογία για την αδιαφορία μας; Τι δεν ξέρουμε; Λίγο-πολύ όλα είναι γνωστά. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να εφαρμόσουμε όσο μπορούμε με περισσότερη συνέπεια τα ιερά λόγια του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ ΜΕΛΕΤΙΟΥ
Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς-Εἰς τήν παραβολήν τοῦ πλουσίου καί τοῦ Λαζάρου
῾Η ἀπάντηση τοῦ ᾿Αβραάμ στήν τελευταία ἀξίωση τοῦ πλουσίου εἶναι· ἔχουσι Μωϋσέα καὶ τοὺς προφήτας· ἀκουσάτωσαν αὐτῶν. ᾿Αγαπᾶς ἐσύ περισσότερο τούς ἀδελφούς σου ἀπό τόν Θεό πού τούς ἔπλασε; Αὐτός «μυρίους ἐπέστησεν διδασκάλους», γιά νά τούς δείξουν τόν δρόμο γιά τήν σωτηρία.
᾿Εφόσον οἱ ᾿Ιουδαῖοι διδάσκονταν στίς συναγωγές τους τόν μωσαϊκό νόμο καί τά συγγράμματα τῶν προφητῶν, ἦταν σάν νά εἶχαν ἀνάμεσά τους τούς ἁγίους ἐκείνους ἄνδρες. ῎Αν ἄκουγαν μέ προσοχή τά θεόπνευστα κηρύγματά τους, θά πληροφοροῦνταν τήν ἀλήθεια γιά τήν μεταφυσική πραγματικότητα καί θά ὁδηγοῦνταν στήν μετάνοια. ῾Υπάρχουν στήν Παλαιά Διαθήκη ὄχι μόνον ἀρκετοί ὑπαινιγμοί ἀλλά καί μαρτυρίες γιά τήν μετά θάνατον ζωή καί τήν ἀνταπόδοση τῶν πράξεων.
῾Ο πλούσιος ἐκφράζει μία ἔνσταση, τήν ὁποία ἐπικαλοῦνται πολλοί οἱ ὁποῖοι στό βάθος τους δέν θέλουν νά πιστεύσουν· ἐάν τις ἀπὸ νεκρῶν πορευθῇ πρὸς αὐτούς, μετανοήσουσιν, ἄν ἐμφανισθεῖ ἀναστημένος κάποιος ἀπό τούς νεκρούς, τότε μόνον οἱ ἄπιστοι θά μετανοήσουν.
῾Η ἀπάντηση, ὡστόσο, πού λαμβάνει εἶναι ἀποστομωτική· εἰ Μωϋσέως καὶ τῶν προφητῶν οὐκ ἀκούουσιν, οὐδὲ ἐάν τις ἐκ νεκρῶν ἀναστῇ πεισθήσονται, ἐφόσον ἀπορρίπτουν τήν μαρτυρία τῆς θεόπνευστης Γραφῆς, δέν πρόκειται νά πεισθοῦν νά μετανοήσουν, ἀκόμη κι ἄν κάποιος νεκρός ἀναστηθεῖ. Τήν ἰσχύ τοῦ λόγου αὐτοῦ ἀπέδειξε περίτρανα ἡ ἀμετανοησία τῶν ᾿Ιουδαίων. Εἶδαν ἀναστημένο τόν ἄλλο Λάζαρο, τόν φίλο τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά ἀντί νά μετανοήσουν, σχεδίαζαν πῶς νά τόν θανατώσουν (βλ. ᾿Ιω 12,10). ᾿Αργότερα, ἔμαθαν γιά τήν ἀνάσταση τοῦ ᾿Ιησοῦ ἀπό τούς ἴδιους τούς φρουρούς τοῦ τάφου του, καί ἀντί νά μετανοήσουν, ἔσπευσαν νά διαδώσουν ψευδεῖς πληροφορίες (βλ. Μθ 28,11-14).
Τά θαύματα, πού τόσο τά ἐπιζητοῦν οἱ ἄπιστοι, δέν ὁδηγοῦν στήν πίστη. ᾿Εντυπωσιάζουν, δέν ἀποκαλύπτουν τίποτε γιά τό πρόσωπο τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ. ᾿Αντίθετα τό κήρυγμα τῆς θεόπνευστης Γραφῆς ἀνοίγει ἕνα παράθυρο μέσα ἀπό τό ὁποῖο βλέπει ὁ πιστός τά μετά θάνατον. Οἱ πιστοί ἐνισχύονται στήν πίστη ἀπό τά θαύματα πού ἐπιτελεῖ ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ· οἱ ἄπιστοι θά βροῦν τρόπους νά τά ὑπονομεύσουν ἤ σύντομα θά καταχωνιάσουν τίς πρῶτες ἰσχυρές ἐντυπώσεις στήν λήθη, ὥστε νά μήν ἐπέλθει καμία ἀλλαγή στήν ζωή τους.
Στεργίου Σάκκου, Ἑρμηνεία στό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιο, τ.Β΄, σελ. 359-373
Με αυτό το σκεπτικό ο πλούσιος της παραβολής (Λουκ. 16, 19-31), που είχε πέντε ακόμα αδελφούς εν ζωή, προσπάθησε να πείσει τον Αβραάμ να στείλει τον φτωχό Λάζαρο απ’ τον Παράδεισο στον κόσμο ξανά, να τους μιλήσει, για να μην καταλήξουν και αυτοί στον Άδη. «Εάν τις από νεκρών πορευθή προς αυτούς, μετανοήσουσι». Τί πιο λογικό επιχείρημα, θα έλεγε κανείς! Πολλοί σκέπτονται ακριβώς έτσι. Θα πίστευαν στον Θεό, αν είχαν επαρκείς αποδείξεις.
Μα ο Θεός δεν φαίνεται να συμμερίζεται την άποψή τους. Δεν θεωρεί απαραίτητο να αναστηθεί κάποιος νεκρός για να πιστέψουμε. «Έχουσι Μωυσέα και τους προφήτας», απαντάει ο Αβραάμ στον πλούσιο. Ο Θεός μίλησε πολλές φορές και με πολλούς και διαφόρους τρόπους γι’ αυτά τα πράγματα. «Πολυμερώς και πολυτρόπως». Και κυρίως με τον Υιό του, που ήρθε στη γη και αποκάλυψε καθαρά το πρόσωπο του επουράνιου Πατέρα. «Ουκ αμάρτυρον εαυτόν αφήκεν» ο Θεός. Στο μέτρο που δεν υφαρπάζει με καταναγκασμό την πίστη του ανθρώπου, ο Θεός αποκαλύπτεται. Διακριτικά, αλλά επαρκώς. Όποιος δεν πιστεύει στον λόγο του και στα σημάδια που έδωσε, ακόμα και νεκρός να αναστηθεί, δεν θα πιστέψει.
Το πρόβλημα δηλαδή δεν είναι οι ελλιπείς μαρτυρίες, αλλά τί ακριβώς ψάχνει ο άνθρωπος. Υπάρχουν άνθρωποι, για τους οποίους η αναζήτηση του Θεού είναι θέμα καρδιάς. Υπόθεση ζωής. Λαχτάρα να συναντήσουν «το όντως εφετόν», να εισέλθουν κατά δύναμη στον τρόπο ζωής του θείου Είναι. Αλλά υπάρχουν και άλλοι, για τους οποίους ο Θεός είναι θέμα καθαρά θεωρητικό. Ακαδημαϊκή συζήτηση. Άσκηση διανοητική. Λύση απλώς ενός γρίφου. Κάποιοι λοιπόν, εξετάζοντας τα πειστήρια, φτάνουν σε ετυμηγορία, πείθονται ότι υπάρχει Θεός. Αλλά συνεχίζουν τη ζωή τους. Δεν έχουν σκοπό να αλλάξουν σε τίποτε. Η πίστη τους είναι μια εγκεφαλική, νοητική διεργασία, άσχετη με τη ζωή τους, όπως τόσα άλλα γνωσιολογικά αντικείμενα. Δεν αποσκοπεί να γίνει το κέντρο τους, να μεταμορφώσει την ύπαρξή τους. Αυτοί δεν παίρνουν στα σοβαρά τον Θεό.
Κάπως έτσι και οι άρχοντες των Ιουδαίων, αν και ο Χριστός ανέστησε τον φίλο του Λάζαρο και τους έδωσε τρανταχτή απόδειξη, ότι είναι ο Υιός του Θεού, δεν πείσθηκαν να τον ακολουθήσουν. Δεν τους έλειπαν οι μαρτυρίες. Απλώς τον μισούσαν. Δεν ήθελαν σχέση μαζί του. Αντί λοιπόν να αλλάξουν οι ίδιοι, «εβουλεύσαντο ίνα και τον Λάζαρον αποκτείνωσιν», επειδή εξαιτίας του πολλοί πίστευαν στον Χριστό. Κάπως έτσι «και τα δαιμόνια πιστεύουσι και φρίσσουσι», αλλά παραμένουν δαιμόνια. Δεν θέλουν να ξαναγίνουν άγγελοι. Φοβερό να έχουμε απλώς την πίστη των δαιμόνων!
π. Δημητρίου Μπόκου
[....]-Πατέρα Αβραάμ, αφού δεν μπορεί να ‘ρθει εδώ ο Λάζαρος, στείλ’ τον τουλάχιστον στο σπίτι του πατέρα μου. Είναι εκεί άλλα πέντε αδέλφια μου. Ζουν με τον ίδιο τρόπο που έζησα εγώ. Να τους πει μία κουβέντα, μήπως και βάλλουν μυαλό. Να μην έρθουν και αυτοί εδώ, στον τόπο της βασάνου.
Ο πλούσιος, στην κόλαση, θυμήθηκε τα αδέλφια του και τα πόνεσε να μην πάνε στον τόπο της βασάνου. Εμείς, εδώ, μέσα στην Εκκλησία που ελπίζουμε στην απόκτηση της αιώνιας χαράς στην αγκαλιά του Πατέρα μας, του νέου Αβραάμ, του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, θυμόμαστε τον αδελφό μας που βαδίζει για τον τόπο της βασάνου; Θυμόμαστε την αδελφή μας, το παιδί μας, τον φίλο μας; Τους φωνάζουμε; Τους λέμε τίποτε;
Εμείς ζούμε χωρίς να έχουμε δει τα μετά θάνατον. Και γι’ αυτό αφού δεν έχουμε δοκιμάσει στο πετσί μας την τιμωρία της κολάσεως, παρότι ερχόμαστε στην Εκκλησία, και δοξολογούμε έστω τον Θεό, τα παίρνουμε λιγάκι ελαφρά. Αλλά ο Διδάσκαλός μας, εκείνος που είναι και εκεί και εδώ κάτω στη γη κοντά μας, ο Χριστός, το φως του κόσμου μάς λέγει: «Θα αλλάξει το σκηνικό. Και η αλλαγή θα είναι τραγική. Μην τα παίρνετε αυτά ελαφρά. Ζήσετε με συνέπεια το άγιο Ευαγγέλιο. Υπακούσατε στο λόγο του Θεού».Εκείνος που σταυρώθηκε για μας δεν είναι ποτέ δυνατόν να μας γελάει.
Απάντησε ο Αβραάμ στον πλούσιο:
-Δεν χρειάζεται να αναστηθεί ο Λάζαρος και να πάει να μιλήσει στ’ αδέλφια σου. «Έχουσι Μωυσέα και τους προφήτας, ακουσάτωσαν αυτών». Έχουν τις άγιες γραφές. Έχουν Εκκλησία, έχουν παπάδες, έχουν πνευματικούς οδηγούς. Το φως του Χριστού είναι απλωμένο σε όλη τη γη. Πού απολογία για την αδιαφορία μας; Τι δεν ξέρουμε; Λίγο-πολύ όλα είναι γνωστά. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να εφαρμόσουμε όσο μπορούμε με περισσότερη συνέπεια τα ιερά λόγια του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ ΜΕΛΕΤΙΟΥ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου