Κι αν ήρθατε ,όσοι ήρθατε,γιατί δεν σας βλέπω;
Δε λέω για τα χέρια.
Δε λέω για τα μάτια.
Για άλλα λέω.
Ήρθατε όσοι ήρθατε μα δεν θα μάθουμε ποτέ τον αριθμό σας.
Άλλοι μισοί,κι άλλοι στο ένα τέταρτο φερμένοι,
πώς να υπολογίσουμε σωστά το άθροισμα της κόλασης;
φωτογραφία: Δώρος Παρτασίδης
Ημέρες Αιχμαλωσίας
Πέτρος Παπαπολυβίου (επιστημονική επιμέλεια – διεύθυνση έκδοσης), 1974. Μάρτυρες και Μαρτυρίες. Πραξικόπημα και τουρκική εισβολή. Πεσόντες, Αγνοούμενοι και Θύματα. Αιχμαλωσία – Προσφυγιά – Εγκλωβισμός, Λευκωσία: Φιλελεύθερος 2011,
Από τα πλέον επώδυνα κεφάλαια της τουρκικής εισβολής, όπως κάθε πολέμου, ήταν η αιχμαλωσία. Στην Κύπρο το 1974 από τον τουρκικό στρατό, αιχμάλωτοι δεν θεωρήθηκαν μόνο οι στρατιωτικοί, που η ζωή και τα στοιχειώδη δικαιώματά τους προστατεύονταν με αυστηρές ειδικές διεθνείς συμβάσεις που είχαν θεσπιστεί πολλές δεκαετίες προηγουμένως (και ο τουρκικός στρατός καταπάτησε), αλλά γενικά όλοι οι Κύπριοι πολίτες που συλλαμβάνονταν στις κατακτηθείσες περιοχές. Όλοι, στρατιωτικοί και πολίτες έτυχαν, σε γενικές γραμμές, της ίδιας μεταχείρισης και κλείστηκαν στους ίδιους χώρους φυλάκισης. Οι πρώτοι αιχμάλωτοι ήταν οι οικογένειες που ζούσαν στην περιοχή του Πέντε Μιλίου και έπεσαν στα χέρια των Τούρκων εισβολέων τις πρώτες πρωινές ώρες της 20ης Ιουλίου. Ακολούθησαν εκατοντάδες άλλοι που συνελήφθηκαν στη διάρκεια της πρώτης ή της δεύτερης φάσης της εισβολής ή στην ενδιάμεση «εκεχειρία». Παράλληλα, από τα χωριά της Μεσαορίας και της Καρπασίας οι κατοχικές αρχές επέλεξαν, το τρίτο δεκαήμερο του Αυγούστου, δεκάδες κατοίκους, που στάλθηκαν ως αιχμάλωτοι στη Λευκωσία και στην Τουρκία.
Οι χώροι εγκλεισμού των αιχμαλώτων στην Κύπρο ήταν το κτίριο του Σεραγίου και οι Αποθήκες / Γκαράζ Παυλίδη στη Λευκωσία, ενώ τοπικά λειτούργησαν και πρόχειρα κρατητήρια σε μια μάντρα στην Αγύρτα, για κατοίκους των χωριών της επαρχίας Κερύνειας ή στην εκκλησία της Βώνης, για γυναικόπαιδα και στρατιώτες που συλλαμβάνονταν στην περιοχή της Κυθρέας, στη Γύψου, κ.α.. Κατά κανόνα, οι αιχμάλωτοι μεταφέρονταν από το Πέντε Μίλι ή την Κερύνεια στο λιμάνι της Μερσίνας και από εκεί στις φυλακές των Αδάνων, όπου και ανακρίνονταν. Δύο μεγάλες ομάδες αιχμαλώτων μεταφέρθηκαν από τα Άδανα στο εσωτερικό της Τουρκίας: Στην Αμάσεια του Πόντου, όπου οι αιχμάλωτοι έφθασαν ύστερα από ένα επεισοδιακό ταξίδι αφού τα σιδηροδρομικά βαγόνια και η αυτοκινητοπομπή που τους μετέφεραν δέχθηκαν άγριες επιθέσεις από τον φανατισμένο τουρκικό όχλο, και στην Αντίγιαμα, στην Νοτιοανατολική Τουρκία.
Οι πρώτοι πέντε Ελληνοκύπριοι αιχμάλωτοι που απελευθερώθηκαν, μεταφέρθηκαν από την Τουρκία στις ελεύθερες περιοχές της Κύπρου στις 8 Αυγούστου, πριν από τη δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής. (Βλ. Ανακοινωθέν Γραφείου Δημοσίων Πληροφοριών, αρ. 8, 8 Αυγούστου 1974.) Τότε είχαν περάσει απαρατήρητοι από την κοινή γνώμη. Αντίθετα, η επιστροφή των αιχμαλώτων τον Σεπτέμβριο – Οκτώβριο του 1974, στο πλαίσιο της ανταλλαγής με Τούρκους και Τουρκοκύπριους αιχμαλώτους προκάλεσε την παγκύπρια συγκίνηση και κινητοποίηση. Χιλιάδες άνθρωποι κάθε ηλικίας συνέρρεαν στη Ξενοδοχειακή Σχολή, στη Λευκωσία, αναμένοντας να υποδεχθούν τα αγαπημένα τους πρόσωπα από την αιχμαλωσία, ή εναγωνίως να αναζητήσουν και να μάθουν πληροφορίες για τους αγνοούμενους συγγενείς τους.
Στην υποδοχή και την πρώτη πρόχειρη περίθαλψη των αιχμαλώτων σημαντική συμβολή είχαν, εκτός από τον κρατικό μηχανισμό, και οι εθελοντές και εθελόντριες του κυπριακού τμήματος του Ερυθρού Σταυρού. Οι αιχμάλωτοι έφθαναν με λεωφορεία από το Λήδρα Πάλας και σχεδόν στο σύνολό τους ήταν ξυπόλητοι, ρακένδυτοι και εξαντλημένοι, ενώ πολλοί έφεραν εμφανή σημάδια από κακοποιήσεις και βασανιστήρια. Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις του Γραφείου Δημοσίων Πληροφοριών, η πρώτη μεγάλη ομάδα 116 αιχμαλώτων απελευθερώθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 1974. Σε αυτήν περιλαμβάνονταν κυρίως, κληρικοί, μαθητές, φοιτητές αλλά και ηλικιωμένοι και ασθενείς αιχμάλωτοι. Ακολούθησε η απόλυση 42 «τραυματιών και ασθενών αιχμαλώτων» την 21η Σεπτεμβρίου 1974, 180 αιχμαλώτων στις 23 Σεπτεμβρίου, κ.ο.κ. Στο μεταξύ, στις 20 Σεπτεμβρίου είχε επέλθει συμφωνία Κληρίδη – Ντενκτάς για την ανταλλαγή και την απελευθέρωση όλων των κρατουμένων αιχμαλώτων. Το τρίτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου 1974 απολύθηκαν τμηματικά 1048 Έλληνες και 1485 Τούρκοι αιχμάλωτοι.
Ήταν οι τελευταίες μεγάλες ομάδες αιχμαλώτων. Θα ακολουθούσε η απελευθέρωση μικρών ομάδων και μεμονωμένων αιχμαλώτων που εντοπίζονταν και η «απόλυση» των πρώτων ομάδων εγκλωβισμένων. Αξίζει να σημειωθεί ότι δεκάδες Έλληνες Κύπριοι αιχμάλωτοι επέλεξαν να μην έλθουν στις ελεύθερες περιοχές, αλλά προτίμησαν να πάνε κατευθείαν στα χωριά τους, στα κατεχόμενα. (…)
πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου